30 yýl sonra yeni milat! Türkiye sayýlý ülkeler arasýna girecek

Türkiye, Milli Uzay Programý kapsamýnda planladýðý adýmlarý birer birer atarken temmuz ayýnýn ikinci haftasýnda fýrlatýlmasý planlanan Türksat 6A ile "kendi haberleþme uydusunu üretip geliþtirebilen ülkeler" arasýna dahil olarak projelerini taçlandýracak.

Anadolu Ajansýnýn (AA) "Türkiye'nin Uzaydaki Gözleri" baþlýklý dosyasýnýn ilk haberinde, ülkenin uydu alanýn yaptýðý çalýþmalar ve projelere iliþkin atýlan adýmlar yer aldý.

AA muhabirinin derlediði bilgiye, haberleþme, istihbarat ve gözlem uydularýyla "uzay vatan"daki haklarýný korumaya alan Türkiye, yeni uydularýyla etkinliðini artýrýyor. Uzay alanýnda çok sayýda uydu ve roket projesi bulunan ülkenin haberleþme uydularýndaki serüveni 1990'lý yýllara kadar uzanýyor. Ülkenin ilk iletiþim uydu denemesi olan Türksat 1A, 24 Ocak 1994'te uzaya fýrlatýlmasýna karþýn rokette meydana gelen arýza nedeniyle 12 dakika 12 saniye sonra okyanusa düþmüþtü. Uydu teknolojilerine yatýrýmlarýna devam eden Türkiye, 10 Aðustos 1994'te Türksat 1B ile uzaydaki yerini aldý. Uzayda uydusu olan ülkeler listesine dahil olan Türkiye, tarihi adýmlarýný sürdürdü.

- 30 YIL SONRA YENÝ MÝLAT

Yeni uydularýný peyderpey uzaya göndermeye devam eden Türkiye, savunmadan haberleþmeye çok yönlü teknolojiler üretebilen ülkeler arasýnda öne çýkmaya baþladý. Temmuz ayýnýn ikinci haftasýnda fýrlatýlmasý planlanan yerli ve milli haberleþme uydusu Türksat 6A ise ülkeyi yeni bir boyuta taþýyacak. Türkiye, kendi haberleþme uydusunu üretip geliþtirebilen ülkeler sýnýfýna geçerek, yeni bir milada imza atacak.

Ýþte Türkiye'nin uydu serüveninin kilometre taþlarý:

- TÜRKSAT 1B UYDUSU

Türkiye'nin uzaya baþarýyla gönderilen ilk haberleþme uydusu ünvanýný taþýyan Türksat 1B'nin üretim ve testleri Fransýz Alcatel Alenia Space Industries firmasý tarafýndan yapýlmýþtý. Uydu, 10 Aðustos 1994'te Güney Amerika'daki Fransýz Guyanasý'ndan Ariane 4 roketiyle fýrlatýldý ve 42 derece doðu yörüngesine yerleþtirildi. 3 bin 60 kilogramlýk uydu, Türkiye, Avrupa ve Orta Asya bölgelerini kapsýyordu. 10 dar bant 36 MH'lik, 16 Ku ve 6 geniþ bant 72 MHz'lik transponder kapasitesine sahip Türksat 1B'nin televizyon yayýncýlýðý ve veri haberleþme hizmeti görevleri 2006'da bitti.

- TÜRKSAT 1C UYDUSU

Türksat 1C, 10 Temmuz 1996'da Fransýz Guyanasý'ndan uzaya fýrlatýldý ve 42 derece doðu yörüngesinden hizmet verdi. 16 Temmuz 2008'den itibaren bu uydudaki tüm sinyal trafiði Türksat 3A uydusuna aktarýldý ve bu uydunun yeni görev yeri 31 derece doðu olarak belirlendi. Söz konusu uydu, batý olarak Türkiye ve Avrupa, doðu olarak Türkiye ve Orta Asya bölgelerini kapsýyordu. Uydunun görevleri 2010'da sona erdi.

- TÜRKSAT 2A UYDUSU

Türksat 2A, 10 Ocak 2001'de uzaya fýrlatýldý ve 1 Þubat 2001'den itibaren 42 derece doðu boylamýnda göreve baþladý. Yerli ve yabancý televizyon kanallarý ile diðer uydu hizmetlerinin sunulduðu uydunun görev süresi 27 Eylül 2016 tarihinde tamamladý.

- TÜRKSAT 3A UYDUSU

Türksat 3A uydusu 3 bin 110 kilogram olarak Thales Alenia Space Industries firmasýnca üretildi. Fransýz Guyanasý'nda yer alan Kourou Guyana Uzay Merkezi'nden 13 Haziran 2008'de uzaya gönderildi. 42 derece doðu lokasyonunda hizmet veren uydu 1296 MHz bant geniþliðine sahip bulunuyor. Önceki nesil uydulara kýyasla daha yüksek bir kullaným kapasitesine sahip olan Türksat 3A, hem uydu haberleþme hizmetleri hem de Avrupa, Türkiye ve Orta Asya üzerinden doðrudan TV yayýnlarý için kullanýldý. Türksat 3A, Türkiye'den uplink yapacak TV yayýnlarý, geniþ bant veri hizmetleri, VSAT ve darbant veri hizmetleri için de hizmet saðladý. Böylece küçük çaplý ve düþük maliyetli uplink sistemleriyle uydu üzerinden hizmet veren kullanýcýlara büyük kolaylýða sahip oldu.

- TÜRKSAT 4A UYDUSU

Türksat 4A ve Türksat 4B haberleþme uydularýnýn tedariki için 7 Mart 2011'de Japon Mitsubishi Electric Corporation (MELCO) firmasýyla sözleþme imzalandý. 4 bin 910 kilogram aðýrlýðý olan uydu 14 Þubat 2014'te Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssü'nden Proton roketiyle uzaya gönderildi. Türksat 4A, Ku-bant'ta Türkiye, Kuzey Afrika, Avrupa, Orta Doðu ve Asya ile Sahra Altý Afrika bölgelerini kapsýyor. Uydu üzerinde ayrýca Ka-bant da kullanýlýyor. Daha önce hizmet verilemeyen Sahra Altý Afrika'ya da Türksat 4A aracýlýðýyla DTH, SNG, VSAT gibi hizmetleri ulaþtýrýlýyor. Türksat 4A, 42 derece doðu yörüngesinde önemli bir kapasite artýþý da saðladý.

- TÜRKSAT 4B UYDUSU

Japon firmanýn ürettiði Türksat 4B haberleþme uydusu, 4 bin 977 kilogram aðýrlýðýyla 16 Ekim 2015'te Kazakistan Baykonur Uzay Üssü'nden fýrlatýldý. 3 bin 400 MHz bant geniþliðine sahip Türksat 4B ile 50 derece doðu yörüngesinde ilk defa Türksat uydusu iþletildi.

Uydu, Türkiye, Afrika, Avrupa, Orta Doðu ve Çin'in batýsýný içine alan Güney Batý Asya'yý kapsama altýna aldý. Türksat 4B haberleþme uydusu üzerinden Ku frekans bandýnda TV yayýncýlýðýna ilave olarak Ka frekans bandýndaki spot kapsama alanlarýyla yüksek hýzlý ve daha düþük maliyetlere sahip internet eriþim hizmetleri sunuyor. Uydu, Türkiye'nin uzaydaki frekans haklarýný korumasý bakýmýndan da önem taþýyor.

- TÜRKSAT 5A UYDUSU

8 Ocak 2021'de Türkiye saati ile 05.15'te SpaceX'in Falcon 9 roketiyle ABD'deki Cape Canaveral Üssü'nden uzaya gönderildi. 31 derece doðu yörüngesine konumlandýrýlan uydu, manevra ömrüyle yörüngedeki frekans ve yörünge haklarýný 30 yýl boyunca güvence altýna aldý. Türksat 5A, Türkiye, Avrupa, Orta Doðu, Kuzey Afrika, Orta Batý Afrika, Güney Afrika, Akdeniz, Ege Denizi ve Karadeniz'i kapsayan geniþ bir coðrafyada televizyon yayýncýlýðý ve veri haberleþme hizmetleri sunuyor.

- TÜRKSAT 5B UYDUSU

Türksat 5B, 19 Aralýk 2021'de Space X'in Falcon 9 roketiyle ABD'nin Cape Canaveral Üssü'nden uzaya gönderildi. Türksat 5B uydusuyla haberleþme ve internette yüksek kapasite artýþý saðlandý ve Türkiye'nin uydu veri kapasitesini 15 kattan fazla artýrýldý. Sabit uydu servisi sýnýf uydulara göre en az 20 kat fazla kapasite verimliliði bulunan yüksek verimli uydu kategorisinde olan Türksat 5B, ülkenin uydu filosunun en güçlülerinden biri olarak tasarlandý. Orta Doðu'nun tamamý, Basra Körfezi, Kýzýldeniz, Akdeniz, Kuzey ve Doðu Afrika, Nijerya, Güney Afrika ve yakýn komþu ülkelerini içeren geniþ bir kapsama alanýnda hizmet veren uydu, Ka-bant veri iletim kapasitesini 15 kattan fazla artýrarak farklý sektörler için imkan saðladý. 35 yýldan fazla manevra ömrüne sahip Türksat 5B yeni nesil elektrikli itki sistemiyle de dikkati çekerken, yerli endüstri katkýsýnýn bulunmasý bakýmýndan önem taþýyor.

- TÜRKSAT 6A UYDUSU

Uydunun yapým çalýþmalarý tamamlandý ve 4 Haziran'da ABD'ye gönderildi. Temmuz ayýnýn ikinci haftasýnda uzaya fýrlatýlmasý planlanan Türksat 6A, Türkiye'nin ilk yerli ve milli uydusu oldu. Uydunun kullanýlacak alt sistemleri, uydu yer istasyonu ve yazýlýmlarý milli imkanlarla geliþtirildi. Türksat 6A, Türkiye'nin yaný sýra Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Doðu ve Asya'nýn büyük bölümüne hizmet sunacak. Türkiye dünya üzerinde haberleþme uydusu üretip geliþtirebilen ülkeler arasýna adýný yazdýracak.

- GÖZLEM VE ÝSTÝHBARAT UYDULARI TÜRKÝYE'YE ÖNEMLÝ KATKI SAÐLIYOR

Türkiye, haberleþme uydularýnýn yaný sýra gözlem ve istihbarat uydularýyla da "uzay vatan"daki etkinliðini pekiþtiriyor. Türkiye'nin bu alanda öne çýkan uydularý þunlar:

- BÝLSAT UYDUSU

Türkiye'nin ilk uzaktan algýlama uydusu BiLSAT, 2003'te yörüngeye yerleþtirildi. Yapýmýnda Ýngiliz bir þirketle iþbirliði yapýldý ve Türk araþtýrmacýlara, uydu yapým sürecini öðrenmeleri ve baðýmsýz uydu yapabilme yeteneði kazanmalarý için eðitim verildi. BÝLSAT projesi kapsamýnda TÜBÝTAK UZAY tesislerinde yer istasyonu ve uydu üretim/test laboratuvarlarý kuruldu. Yerli imkanlarla Çok Bantlý Kamera (ÇOBAN) ve Gerçek Zamanlý Görüntü Ýþleme (GEZGÝN) kartý tasarlandý. Bu ekipmanlar, uzay alanýnda Türkiye'de tasarlanan ve üretilen ilk ürünler olarak tarihe geçti.

- RASAT UYDUSU

BÝLSAT uydusu yapýlýrken iþin daha iyi öðrenilebilmesi için mühendislik modeli sayýlabilecek yerli üretilen ilk yer gözlem uydusu RASAT oldu. RASAT, 2004'te devlet desteðiyle geliþtirilmeye baþlandý. Tamamý Türkiye'de Türk mühendisler tarafýndan tasarlanýp üretilen ve 2011'de fýrlatýlan milli gözlem uydusu RASAT ile Türkiye, uydu teknolojisinde söz sahibi ülke haline geldi.

- ÝMECE UYDUSU

Türkiye'nin metre altý çözünürlüðe sahip ilk yerli ve milli gözlem uydusu ÝMECE, 15 Nisan 2023'te ABD'nin California eyaletinde bulunan Vandenberg Uzay Kuvvetleri Üssü'nden uzaya gönderildi. Böylece Türkiye, sýfýrdan yer gözlem uydusu ve yer istasyonu alt sistemlerini tasarlayýp üretebilecek kabiliyete sahip ülke konumuna geldi. Elektro-optik kamera dýþýnda, elektrikli itki sistemi, güneþ algýlayýcý, yýldýz izler, tepki tekeri, küresel konumlandýrma sistemi alýcýsý, manyetometre, X bant haberleþme ekipmaný ve anteni, S bant haberleþme ekipmanlarý ve antenleri, güç düzenleme ve daðýtým ekipmanlarý, uçuþ bilgisayarý, uçuþ yazýlýmlarý, yer istasyonu anteni, yer istasyonu yazýlýmlarý ÝMECE projesi kapsamýnda yerli olarak geliþtirildi.

Bu uyduyla birlikte AKUP, Kýlýçsat ve ConnectaT2.1 küp uydularý da uzaya gönderildi. Savunmadan afet yönetimine, çevre ve þehircilikten tarým ve ormancýlýða kadar hizmet sunan ÝMECE'nin 5 yýl hizmet vermesi planlandý.

- GÖKTÜRK-2 UYDUSU

Proje, 2007-2012 döneminde Türk Hava Kuvvetlerinin yüksek çözünürlüklü istihbarat uydusu ihtiyacýný karþýlamak için TÜBÝTAK UZAY'ýn ana yürütücülüðünde, TUSAÞ firmasýyla gerçekleþtirildi. Aralýk 2012'de fýrlatýlan uyduyla Türkiye, kendi imkanlarýyla yüksek çözünürlüklü yer gözlem uydusu üretebilen 16 ülkeden biri olmayý baþardý.

- GÖKTÜRK-1 UYDUSU

GÖKTÜRK-1, 5 Aralýk 2016'da uzaya gönderildi. TUSAÞ ve ASELSAN'ýn teknoloji girdisi ile Ýtalyan Telespazio tarafýndan Milli Savunma Bakanlýðý için tasarlanarak geliþtirilen uydu, Türkiye'nin teknoloji, uzman insan gücü ve altyapý oluþturulmasýnda önemli bir rol üstlendi. Türkiye'nin gelecekteki gözlem ve haberleþme uydularýnýn yurt içinde üretilmesine yönelik kritik altyapý olan Uydu Montaj, Entegrasyon ve Test (USET) Merkezi de kuruldu. Uydunun çevresel ve iþlevsel testleri burada gerçekleþtirildi. Türk Silahlý Kuvvetlerinin hedef istihbaratýna yönelik uydu görüntüsü ihtiyacýný karþýlamak amacýyla üretilen uydu 0,5 metreye kadar görüþ yeteneðine sahip bulunuyor.

- GÖKTÜRK-3 UYDUSU

ASELSAN ve TÜBÝTAK UZAY desteðiyle TUSAÞ ana yükleniciliðinde çalýþmalarý yapýlan sentetik açýklýklý radar (SAR) yer gözlem uydusu GÖKTÜRK-3 için çalýþmalar sürüyor. Bu uyduyla Türk Silahlý Kuvvetlerinin kendi kara sularýnda ve hava alaný kýsýtlamalarý olmaksýzýn dünyanýn her yerinden gece gündüz ve herhangi bir hava koþulunda yüksek çözünürlüklü görüntüler alabilmesi saðlanacak.