Bilgisayar ve elektronik cihazların bellek bileşenlerinde yaşanan ciddi kıtlık, tüm teknoloji ürünlerinin fiyatlarını önemli ölçüde artırmaya devam ediyor. DRAM'den katı hal sürücülerine kadar uzanan bu krizin en büyük sorumlusu, yapay zeka uygulamalarının veri merkezlerinde yarattığı muazzam bellek talebinin olması. Söz konusu kıtlık henüz zirvesine ulaşmamış durumda ve sektör temsilcileri, fiyat artışının ne kadar süreceği konusunda endişeli bir tartışma yürütüyor. Uzmanlar, maliyet enflasyonunun sonunda gerileyebileceğini ancak tüketicilerin bilgisayarlar, dizüstü bilgisayarlar, akıllı telefonlar ve oyun konsolları gibi neredeyse tüm cihazlar için daha yüksek fiyatlarla uzun süre karşı karşıya kalacağını belirtiyor.
Yapay zeka, bellek pazarını tamamen değiştirdi
Geçtiğimiz hafta sonu, AMD'nin önemli eklenti kartı tedarikçisi olan Sapphire şirketinin halkla ilişkiler müdürü Edward Crisler, Hardware Unboxed YouTube kanalında yayınlanan bir röportajda konuya açıklık getirmeye çalıştı. Crisler, yapay zekanın pazarı içine çeken "kara deliği" etkisinin oyuncuları yaklaşık altı ay boyunca zorlayacağını, ancak bu dönemden sonra pazarın istikrara kavuşmaya başlayacağını ifade etti. Ancak bu iyimser tahmin, gerçek durumun ne kadar ciddi olduğunu tam olarak yansıtmıyor. Gerçekten de, yapay zeka veri merkezleri bellek için o kadar yüksek bir fiyat ödüyor ki, Samsung, SK Hynix ve Micron gibi dünyanın en büyük bellek üreticileri tüm üretim stratejilerini yapay zeka uygulamalarına yönelik olarak yeniden yapılandırmak zorunda kaldı. Bu durum, dinamik rastgele erişimli bellek (DRAM) ve NAND flash depolama alanında devasa bir arz açığına ve fiyatlarda kontrolsüz bir yükselişe neden oldu. Fiyat artışları şimdiden sabit disk sürücüleri (HDD) ve katı hal sürücüleri (SSD) gibi diğer depolama türlerini de olumsuz yönde etkilemeye başladı.
Tüketici ürünlerindeki fiyat artışı 2028'e kadar devam edebilir
Bellek kıtlığının ne zaman sona ereceği sorusunun cevabı oldukça endişe verici. X sosyal ağında bir sızdıran kişi tarafından paylaşılan ve BullsLab tarafından doğrulanan iç analiz raporuna göre, tüketici seviyesindeki DRAM ürünleri 2028 yılına kadar "kısıtlı" kalacak. Bu, yaklaşık üç yıl daha bellek fiyatlarının yüksek seviyelerde seyredeceği anlamına geliyor. Bilgisayar pazarının ötesinde, bellek sıkıntısı akıllı telefonlar, tabletler ve diğer tüm elektronik cihazları etkileyecek. Framework gibi dizüstü bilgisayar üreticileri fiyatları artırmak zorunda kalacaklarını açıklamış, ancak fiyat artışlarını kontrol altında tutacaklarına söz vermişlerdir. Buna karşılık, Business Insider'ın geçtiğimiz hafta yayınladığı habere göre, Dell 17 Aralık Çarşamba günü itibaren cihazlarının fiyatlarını önemli ölçüde artırmayı planlamaktadır. Aynı zamanda IDC ve Counterpoint Research gibi önde gelen pazar araştırma firmaları, akıllı telefon fiyatlarının 2026 yılında içerdikleri bellek miktarına bağlı olarak yüzde 10 ile yüzde 25 arasında artacağını tahmin etmektedir. Counterpoint ayrıca bellek bileşenlerinin fiyatlarının 2026'nın ikinci çeyreğine kadar yüzde 40 daha artabileceğini öngörmektedir.
Fiyatlar "normalleşse" bile, eski günlere dönüş olmayacak
Zamanla bellek fiyatlarının istikrara kavuştuğunu görsek bile, teknoloji sektörü bir bütün olarak daha pahalı kalacak. Sapphire'ın halkla ilişkiler müdürü Crisler, fiyatların bellek kıtlığından önceki seviyelere geri döneceğinden açıkça bahsetmiyor. Aslında, RAM fiyatları yapay zeka veri merkezlerindeki talep patlamasından çok önce bile piyasada dalgalanmaktaydı. Crisler ayrıca PC fiyatlandırmasıyla ilgili son büyük sorunun gümrük tarifeleri olduğundan bahsediyor. Ona göre, "Karmaşayı yaratan tarife savaşları değildi; asıl sorun belirsizlikti çünkü fiyatlar neredeyse her gün değişiyordu." Fiyatlar düşerse bile, bu gerçek bir deflasyon değil, sadece "dezenflasyon" yani enflasyon oranında bir yavaşlama demektir. Bu durum yeni ekonomik normalin değişmesini sağlamaz. 2025 yılında, dizüstü bilgisayarlar ve taşınabilir oyun cihazlarının fiyatlarının yıl boyunca kademeli olarak arttığını gözlemledik; bu artışlar başta gümrük tarifeleri tarafından tetiklendi. Örneğin, Lenovo, SteamOS işletim sistemi ile gelen Legion Go S cihazının başlangıçta 550 dolar fiyatla piyasaya sürüleceğini duyurmuştu. Ancak piyasaya çıktığında fiyatı 600 dolara çıkmıştı. Fiyat etiketi sonunda lansmanından birkaç ay sonra 650 dolara ulaştı; yani başlangıç fiyatından 100 dolar daha pahalı hale geldi. Donanım maliyetleri artık geçmiş dönemlerde olduğu gibi zamanla düşmüyor. 2024 yılında piyasaya sürülen MSI Claw 8 AI+ gibi cihazlar, 2025'te piyasaya sürüldüklerinde daha pahalıya mal oluyor.
Pandemi döneminde yaşanan GPU kıtlığı bile bu kadar ciddi değildi. Kısıtlı tedarik zincirleri, kripto para madencilerinin talebindeki patlama ve karaborsacılık faaliyetlerinin birleşimi, grafik işlemci kartlarının 2020 ve 2021 yıllarında fiyatlarının fırlamasına neden olmuştu. Fiyatlar sonunda lansmanından iki yıldan fazla bir süre sonra üretici tarafından önerilen perakende fiyatına (MSRP) yakın seviyelere indi. Ancak bugünün şişirilmiş ekonomisinde maliyetler o kadar hızlı düşmüyor. Günümüzde yapılan indirimler, tarife öncesi fiyatlara eşdeğer seviyede kalıyor. Fiyatlar "normalleşse" bile, sadece bir yıl önceki normalimiz artık gerçekten olmayacak. Bellek kıtlığı ve yapay zeka talebinin neden olduğu bu fiyat artışları, teknoloji pazarında kalıcı bir değişim yaratmış görünüyor.
