Bakan Varank: Ortak uzay limaný iþletmesi kurmayla ilgili çalýþma baþlattýk

Sanayi ve Teknoloji Bakaný Mustafa Varank, "Türkiye'yi dünyanýn en güçlü ekonomileri arasýna sokmak, katma deðerli üretimle kalkýndýrmak ve gelecekte çocuklarýmýza tam baðýmsýz bir ülke býrakmak istiyorsak mutlaka uzay alanýnda çalýþmalar yapmak mecburiyetindeyiz." dedi.

Bakan Varank, TRT 1'de yayýnlanan Pelin Çift ile Gündem Ötesi programýnýn konuðu oldu, Milli Uzay Programý baþta olmak üzere, gündeme iliþkin sorularý yanýtladý.

"Türkiye'yi dünyanýn en güçlü ekonomileri arasýna sokmak, katma deðerli üretimle kalkýndýrmak ve gelecekte çocuklarýmýza tam baðýmsýz bir ülke býrakmak istiyorsak mutlaka uzay alanýnda çalýþmalar yapmak mecburiyetindeyiz." ifadesini kullanan Varank, bunun bir tercih deðil, zorunluluk olduðunu söyledi.

Varank, uzay alanýnda geliþtirilen kabiliyetlerin katma deðerli ve yüksek teknolojili üretimi saðlayacaðýný belirterek, milli güvenliðin de uzayla iliþkili olduðuna dikkati çekti.

Türkiye'nin uzay alanýnda önemli çalýþmalar yaptýðýna iþaret eden Varank, ülkenin bu alandaki kabiliyetlerini daha da yukarý çýkarabilmek için Türkiye Uzay Ajansý (TUA) ve ülkedeki tüm paydaþlarla gelecek 10 yýllýk yol haritasý hazýrladýklarýný anlattý.

Varank, yol haritasýnda 10 tane önemli baþlýk bulunduðunu kaydederek, "Bunlar Türkiye'yi uzay yarýþýnda öne çýkaracak, þimdiye kadar yaptýðý altyapý yatýrýmlarýný ekonomik deðere dönüþtürecek ve bu manada da ülkemizi refah seviyesi yüksek bir ülke haline getirecek." diye konuþtu.

Hedefler arasýndaki Ay misyonuna deðinen Varank, 2023'te Ay'la ilk temasýn gerçekleþtirilmesini, 2028'de Ay'a yumuþak iniþ yaparak bir uzay aracýný Ay yüzeyine indirmeyi, burada bilimsel çalýþma yapmayý hedeflediklerini dile getirdi.

- "Kabiliyetlerimiz test edilecek"

Varank, Türkiye'de 2,5 tonluk bir aracý Dünya yörüngesine çýkaracak bir fýrlatma teknolojisi bulunmadýðýný belirterek, "2023'te öncelikle uluslararasý iþ birliðiyle uzay aracýný Dünya yörüngesine çýkaracaðýz, uzay aracýmýz hýzýný aldýktan sonra kendi milli hibrit motorumuzla Ay'a ulaþmayý baþaracak." ifadesini kullandý.

Böylelikle þimdiye kadar geliþtirilen kabiliyetlerin test edileceðini dile getiren Varank, Delta V'de geliþtirilen motor teknolojisinin testlerinin devam ettiðini, yazýn yeni bir ateþlemeyle 100 kilometre denilen uzay sýnýrýnýn ötesine geçmeye çalýþýlacaðýný kaydetti.

Varank, uzaydan bir ekonomi elde etmek istediklerinin altýný çizerek, TÜBÝTAK UZAY'ýn geliþtirdiði yerli ve milli ekipmanlarýn da ticarileþebilmesi için uzay ortamýnda test edilmesinin önemli olduðunu söyledi.

Türkiye'nin uzay alanýndaki mevcut çalýþmalarýný anlatan Varank, Türkiye'de geliþtirilen "itki motoru", "yýldýz izler" gibi ürünlerin dünyada sadece birkaç ülkenin yapabildiði teknolojiler olduðunu bildirdi.

- "Uygun kiþiyi seçeceðiz"

Uzaya bilimsel çalýþmalar yapmak üzere gidecek Türk vatandaþýnýn gençlere de rol model olacaðýna iþaret eden Varank, þunlarý kaydetti:

"Bizim göndereceðimiz vatandaþýmýz böyle bir misyona da sahip olacak. Öncelikle bilimsel çalýþmaya karar vermemiz lazým. Çalýþmanýn niteliðine göre bilim insanýnýn hangi alandan seçileceðine karar verilecek. Bunu 2023'e yetiþtirmek istiyoruz. Önümüzdeki 4-5 ay içinde uzaya göndereceðimiz vatandaþýmýzý seçmemiz gerekiyor. Bilimsel çalýþmaya karar verdikten sonra hedefimiz 2 ya da 3 insanýmýza bu eðitimleri aldýrmak. Oldukça zorlu eðitimleri almasýný saðlayacaðýz. Rusya, ABD bu eðitimleri veriyor, oldukça yoðun eðitimlerden bahsediyoruz. Fizyolojik, psikolojik özellikleri karþýlamalarý gerekiyor, uzay aracýyla ilgili temel eðitimleri almalarý gerekiyor. Bunlarý da dikkate alarak adaylarýmýzý seçeceðiz, eðitimlere yollayacaðýz. 2 senelik eðitimden sonra da bir vatandaþýmýzý uzaya göndereceðiz. Bilimsel misyonu yerine getirebilecek uygun kiþiyi seçeceðiz."

- "Ortak uzay limaný iþletmesi kurmayla ilgili çalýþma baþlattýk"

Varank, Türkiye'de astronomi alanýnda önemli altyapýlar olduðuna deðinerek, ülkenin yerden gözlem konusunda kabiliyetlere sahip olduðunu ama bunlarýn ilerletilmesi, gezegenlerin ve yýldýzlarýn yaný sýra uydularýn da izlenmesi ve kayýt altýna alýnmasý gerektiðini belirtti.

Faydalý yükleri uzaya çýkarabilmek için bir uzay limaný iþletmesinin önemine deðinen Varank, þöyle devam etti:

"Türkiye, coðrafi konum olarak aðýr yükleri uzaya çýkarmakta ticari olarak rekabetçi bir konumda deðil. Dolayýsýyla uzay limaný iþletmesindeki muradýmýz 2 hedef aslýnda. Biri 100 kiloya kadar uydularý kendi ülkemizden kendi roketlerimizle uzaya çýkarabilecek bir fýrlatma üssü kurmak, ikinci hedefimiz de uluslararasý iþ birliðiyle coðrafi konum olarak daha avantajlý bölgede uluslararasý iþ birliði yaparak bir uzay limaný iþletmesi kurmak. Þu anda Türkiye'deki en uygun yerle ilgili tespitler yapýlmýþ durumda. Ekvator'a yakýn bir ülkeyle ortak uzay limaný iþletmesi kurmayla ilgili çalýþmamýzý baþlattýk. Hedefimiz 10 yýl içinde bunu baþarabilmek."

Varank, Uzay Teknoloji Geliþtirme Bölgesi hakkýnda da konuþarak, bu alanda ekosistem oluþturmayý önemsediklerini, burada teknoloji geliþtirmek isteyen þirketleri bir arada toplayacaklarýný ve TUA'nýn yönetim merkezinin bu bölgede yer alacaðýný bildirdi.

Uluslararasý haber kanallarýnýn sosyal medya hesaplarýndan yapýlan paylaþýmlarda yer alan "TUA'nýn bütçesinin 5,4 milyon dolar olduðu" iddialarýný yalanlayan Varank, þu ifadeleri kullandý:

"TUA, Türkiye'deki uzay faaliyetlerini koordine etmek üzere kurulmuþ bir çatý kuruluþ. Elbette önümüzdeki dönemde uzay projelerini de destekleyecek. Burada bahsedilen bütçe sadece TUA'nýn personel giderleri gibi kendi iþleri için kullanacaðý bütçesi. Türkiye'de uzay çalýþmalarýna zaten bütçeler ayrýlýyor. Türkiye'nin ilk yerli ve milli gözlem uydusu ÝMECE, 70 milyon dolarýn üzerinde bir proje. Türksat 6A, kendi haberleþme uydumuz 200 milyon dolarýn üzerinde bir proje. Ulaþtýrma ve Altyapý Bakanlýðýnýn Ar-Ge bütçesinin yüzde 20'si de TUA'ya aktarýlýyor. Zaten Türkiye'de uzay çalýþmalarý yapan þirketlerin de kendi bütçeleri var. TUSAÞ çok önemli rakamlarý uzay faaliyetlerine ayýrýyor. ROKETSAN kendi çalýþmalarýný yapýyor. Türkiye bütün bu faaliyetleri 5,4 milyon dolarla yapacak demek doðru deðil."

- "Fiyatta muadilleriyle rekabet edebilecek"

Doðru zamanda doðru teknolojilere yatýrým yapýlmasýnýn önemini vurgulayan Varank, Türkiye'nin Otomobili'ni de yüzde 100 elektrikli olarak geliþtirmeye baþladýklarýný hatýrlattý.

Varank, Türkiye'nin Otomobili'nin dünyadaki muadillerinden daha baþarýlý ve doðuþtan elektrikli þekilde 2022'nin sonunda seri üretimden çýkmasýnýn hedeflendiðini belirterek, "C segmenti SUV bir araçla piyasaya giriyor, muadilleriyle rekabet edebilecek bir fiyattan satýþa çýkýlmasý için TOGG'un planlamalarý devam ediyor." dedi.

Meteoroloji Genel Müdürlüðü ile TOGG arasýndaki anlaþmayý anýmsatan Varank, böylelikle anlýk meteorolojik veriler kullanýlarak sürüþ optimizasyonu yapýlacaðýndan söz etti.

- "En etkin aþýlardan birini belki de biz geliþtireceðiz"

Varank, COVID-19 Türkiye Platformu'na da deðinerek, burada 17 aþý ve ilaç projesinin yürütüldüðünü, 3 aþýyla ilgili Saðlýk Bakanlýðýna baþvuru yapýldýktan sonra insan denemelerine baþlanýlacaðýný söyledi.

TÜBÝTAK Baþkaný Prof. Dr. Hasan Mandal ile aþý denemelerinde gönüllü olacaklarýný anlatan Varank, "VLP aþýsý þu anda sadece 1 ekibin insan denemeleri aþamasýna geçtiði bir çalýþma. Biz belki çok hýzlý bir þekilde bu aþýlarý geliþtiremedik ama dünyadaki en etkin aþýlardan birini belki de biz geliþtireceðiz." dedi.