Dünya'dan 400 bin kilometre uzakta görev yapacak! Türkiye'den 2026'ya hazýrlýk

AA muhabirinin TÜBÝTAK'tan edindiði bilgiye göre, Sanayi ve Teknoloji Bakanlýðý, Türkiye Uzay Ajansý (TUA) ve Kurum çalýþmalarý ile ülkedeki kuruluþlarýn katkýlarýyla hazýrlanan Milli Uzay Programý kapsamýnda Türkiye'nin 10 yýllýk plan ve hedefleri belirlendi.

Açýklanan 10 programdan ilkini oluþturan Ay Araþtýrma Programý ile ülkenin Ay'da mevcudiyet gösteren sayýlý ülkelerden biri olmasý amaçlandý.

Ay Araþtýrma Programý'nýn ilk aþamasý olan AYAP-1 kapsamýnda Ay'ýn yörüngeden keþfi ve Ay yüzeyi ile ilk temasýn gerçekleþtirilmesi, ikinci aþamada ise AYAP-2 Projesi ile yumuþak iniþ yöntemiyle yüzeye bir gezici keþif aracýnýn (rover) indirilmesi hedeflendi.

Ay Araþtýrma Programý'nýn AYAP-1 Projesi kapsamýnda Dünya'dan Ay yörüngesine ulaþarak buradan veri toplayan ve sonrasýnda Ay yüzeyiyle temasý saðlayacak bir uzay aracý geliþtirilerek görev operasyonlarý yürütülecek. Bunun yanýnda milli imkanlarla geliþtirilecek teknolojiler, ürünler, yazýlýmlar ve ekipmanlarýn baþarýlý olmasýyla ülkenin sistem geliþtirme ve zorlu görev operasyonlarýný gerçekleþtirebilme kabiliyetine yönelik uluslararasý itibarý artýrýlacak.

AYAP-1 kapsamýnda, Türkiye'nin ilk "Ay" ve "Derin Uzay" görevinin gerçekleþtirilmesi ve operasyonel tecrübe kazanýlmasý hedefleniyor.

Ay yörüngesinde (Dünya'dan 400 bin kilometre uzakta) görev yapabilecek ve yumuþak iniþe uygun bir uzay aracý geliþtirilmesi planlanýyor.

Ayrýca, yerli imkanlarla geliþtirilen Hibrit Ýtki Sistemi'nin uzay tarihçesi kazanmasý, Ay yüzeyinden alýnacak yüksek çözünürlüklü görüntüler ve bilimsel verilerin (Ay'daki suyun kökeni, mini-manyetosfer oluþumlarý, yüzey bileþenleri, yüzey sýcaklýk ve yansýma haritalarý, radyasyon) Türkiye'deki bilim insanlarýnca bilgiye çevrilmesi planlanýyor.

- PROJE, "DERÝN UZAY" ARAÞTIRMALARINA KAPI AÇACAK

Proje, halihazýrda Milli Uzay Programý kapsamýndaki Ay Araþtýrma Programý altýnda yürütülüyor. Bununla birlikte Türkiye'deki endüstri ve akademiden birçok paydaþýn direkt girdisi bulunuyor. Bu sebeple ülkenin uzay ekosisteminin güçlendirilmesine de katký saðlanacak. Bir baþka katký ise uzay aracý üzerinde bulunan yerli ve uluslararasý ortaklar tarafýndan geliþtirilen bilimsel görev yüklerinin toplayacaðý veriler üzerinden elde edilecek bilgiyle uzay bilimleri konusunda Türkiye'nin yetkinliði ve uluslararasý iþbirliðinin seviyesi artýrýlacak.

Ülke için "Derin Uzay"a açýlacak kapýyý aralayacak bu projeyle gençlerin uzay bilimi ve teknolojilerine ilgisi güçlendirilecek.

- UZAY ARACINDA SON DURUM

Uzay aracý kapsamýnda "Sistem Seviyesi Tasarým Aþamasý" tamamlanarak, "Ayrýntýlý Tasarým (Ekipman/Modül/Bileþen Geliþtirme) Aþamasý" faaliyetleri yürütülüyor.

Uzay aracý üzerinde kullanýlacak tüm ekipmanlarýn görev için yeterlilikleri gözden geçirildi ve bazý ekipmanlar için yeterlilik (kalifikasyon) modellerinin üretimleri baþlatýldý. Bu ekipmanlarýn yeterlilik testini geçmesi sonrasýnda uçuþ modelleri üretilerek uzay aracýna entegre edilecek.

Uzay aracý kapsamýnda teslim süresi uzun ekipmanlar ve bileþenler için sözleþmeler imzalandý ve "Uzay Aracý Uçuþ Modeli" üzerinde kullanýlacak tüm ekipmanlarýn planlamasý tamamlandý.

Uzay aracýný oluþturan alt sistem ve ekipmanlarýn uçuþ modellerinin üretilmesi sonrasýnda sistem seviyesi entegrasyonu gerçekleþtirilecek ve ardýndan çevresel (titreþim, ýsýl-vakum, elektromanyetik uyumluluk gibi) ve iþlevsel testler yapýlacak. Bütün süreçlerin 2026 yýlýnda tamamlanmasý ve ayný yýl aracýn fýrlatýlmasý planlanýyor.

- UZAY ARACININ TASARIMLARI YERLÝ

Türkiye'nin ilk Ay görevi olmasý nedeniyle görevin baþarýsý her þeyin üzerinde tutuldu ve planlamalar yapýldý.

Bu kapsamda yerli olarak geliþtirilen ekipmanlara karar verilirken en az prototip seviyesinde olunmasý dikkate alýndý ve yeterlilik modeli planlamalarý gerçekleþtirildi. Bununla birlikte görev kritik ekipmanlar için "Derin Uzay" tarihçesi bulunan alternatifler uzay aracý kapsamýna alýnarak görev baþarýsýna katký saðlayacak þekilde güvenilirlik artýrýldý.

Yurt dýþýndan bazý bileþen ve ekipmanlarýn tedariki özelinde iþbirlikleri olmakla birlikte Ay görevinin ve uzay aracýnýn tasarýmlarý yerli olarak yapýldý. Aracýn entegrasyonu, testleri ve operasyonlarý da Türkiye'nin altyapýlarý kullanýlarak kendi beþeri sermayesi tarafýndan gerçekleþtirilecek.

Ýlk görev (AYAP-1) kapsamýnda geliþtirilen uzay aracý, AYAP-2 içinde planlanan yumuþak iniþ görevinin gereksinimleri de dikkate alýnarak tasarlanýyor. Ayrýca yumuþak iniþ için gereken bazý ekipmanlar (iniþ takýmý gibi) ve teknolojilerle (görüntü destekli seyrüsefer gibi) birlikte AYAP-2 kapsamýndaki gezici keþif aracýna yönelik konsept tasarým çalýþmalarý da yürütülüyor.

Türkiye'ye stratejik kabiliyetler kazandýracak projelere odaklanýlýrken özellikle uzayda daha etkin olmak için yer gözlem ve haberleþme uydularý, küçük uydularla nesnelerin interneti, fýrlatma sistemleri, yer kesimi, uzaktan algýlama, uzay gözlem sistemleri ve bunlarýn bileþenleriyle son dönemde Milli Uzay Programý ile birlikte "Derin Uzay" (Ay Araþtýrma Programý) ve insanlý uzay görevleri üzerine geniþ çapta ve yoðunlukta çalýþmalar yapýlýyor.