Geri sayým baþladý! Türkiye'den 2. uzay misyonunda kardeþ ülkeye jest

Atasever, AA muhabirine, 8 Haziran'da yapýlacak "Türk Uzay Bilim Misyonu Yörünge Altý Araþtýrma Uçuþu"nun, Nisan 2023'te ABD'nin Houston þehrinde baþlayan ve Uluslararasý Uzay Ýstasyonu'na (ISS) uzanacak Ax-3 görevinin parçasý olarak kurgulanan bir eðitim adýmý olduðunu söyledi.

Dolayýsýyla bunun "herhangi bir ek maliyet doðurmadan" icra edecekleri bir uzay uçuþu niteliði taþýdýðýný vurgulayan Atasever, þöyle konuþtu:

"Sanayi ve Teknoloji Bakanlýðý, TÜBÝTAK UZAY ve Türkiye Uzay Ajansý (TUA) olarak bu eðitim adýmýný da bilimsel misyona dönüþtürdük. 7 farklý bilimsel deney seçtik. Bunlarýn uzay aracýna entegrasyonu üzerinde aylardýr çalýþýyoruz. Uzay uçuþumuz için hiçbir ek maliyet çýkarmadan yeni bir bilimsel misyon türetmiþ olduk. Umuyorum ki bu uçuþ kapsamýnda gerçekleþtireceðimiz deneyler ülkemizdeki uzay araþtýrma ve çalýþmalarýna önemli katký saðlayacaktýr."

- "ÝTALYANLAR DA BENZER BÝR UÇUÞ YAPTI"

Atasever, uçuþun Türkiye için ilk olduðuna dikkati çekerek, Virgin Galactic firmasýnýn Galactic-1 Misyonu'nda Ýtalyanlarýn benzer bir araþtýrma uçuþu yaptýðýný anlattý.

Türkiye'nin ilk astronotu Alper Gezeravcý'nýn ekibindeki Ax-3 misyonunun pilotu Walter Villadei'nin de ekip içinde olduðu bilgisini veren Atasever, þunlarý kaydetti:

"Bütün uçuþ kapsamýnda o 3 dakikalýk mikro yer çekimi süresince 13 farklý deney gerçekleþtirdiler. Bu 3 dakikada edinilen tecrübeler, dünyada daha uzun süre alacak deneylere ýþýk tutan önemli bir araþtýrma fýrsatý. Dünyada düþürme kuleleri ve parabolik uçaklar vasýtasýyla 2-20 saniye arasýnda deðiþen 'azaltýlmýþ yer çekimi' ortamý elde edilebiliyor. Bu yöntemlerle elde edilen mikro yer çekimi ortamý, bir uzay uçuþununki kadar düþük deðil. Dolayýsýyla bilimsel araþtýrmalar yaparken þu anda bizim icra edeceðimiz yörünge altý araþtýrma uçuþu oldukça kýymetli."

- "GEREKLÝ GÜVENLÝK EÐÝTÝMLERÝNÝ ALDIK"

Uçuþ kapsamýnda Virgin Galactic'in VSS Unity uzay aracýnýn bir taþýyýcý araçla yaklaþýk 45 bin fit irtifaya (14 kilometre) kadar birlikte seyahat edeceðini aktaran Atasever, sonrasýnda taþýyýcý uzay aracýnýn serbest kalacaðýný ve hibrit motorun ateþlenmesiyle 1 dakika içinde 90 kilometrelik irtifaya ulaþacaklarýný bildirdi.

Atasever, uçuþ esnasýnda 4,5 G kuvveti yer çekimi ivmesine maruz kalacaklarýný ve ses hýzýnýn 3 katý hýza eriþeceklerini belirterek, maksimum irtifaya ulaþmadan önce, roket motoru yanmayý bitirdiði andan itibaren, serbest düþüþ fazýna geçeceklerini söyledi.

Bu andan itibaren mikro yer çekimi koþullarýnýn oluþacaðýný ve deneylere baþlayacaðýný vurgulayan Atasever, þu bilgiyi verdi:

"Bizim icra edeceðimiz deneylerin 3'ü uçuþ için özel tasarlanan tulumumun üzerinde olacak. Yaklaþýk 3 dakika sürecek serbest düþüþ fazýndan sonra ise aracýmýz atmosfere tekrar giriþ yapacak. Bu esnada aracýn üzerindeki roket motorunun yakýtý tükendiði ve baþka herhangi bir itki sistemi bulunmadýðý için süzülerek kalkýþ yaptýðýmýz piste ineceðiz. Burada pilotlara çok büyük iþ düþüyor. Uçuþta alýnan güvenlik önlemlerinin en önemlisi üzerimizdeki paraþütler olacak. Oluþacak herhangi bir acil durum senaryosuna yönelik de eðitimler aldýk. Uçuþ öncesi ABD'deki eðitim haftasý içinde de bu eðitimler biraz daha kapsamlý olacak."

- "OVERVÝEW EFFECT" ÝNCELENECEK

Atasever, öncelikle BEACON isimli beyin görüntüleme deneyi için kafasýna takacaðý yakýn kýzýlötesi spektroskopisi ölçüm cihazýný uçuþun tüm fazlarýnda üzerinde taþýyacaðýný, böylece beynin prefrontal korteks bölgesindeki kan yayýlýmý ve omurilik sývýsýnýn dinamiklerini 1,5 saat boyunca inceleyeceklerini anlattý.

Mikro yer çekimi ortamýnda, normalde vücudun aþaðý bölgelerinde bulunan sývýlarýn kafatasýna doðru toplandýðýna dikkati çeken Atasever, "Bu durum, kafatasý içindeki basýncý artýrýyor ve astronotlarýn görmelerini bozabiliyor. Bu olaya omurilik sývýsýnýn etkisi ilk defa bir uzay uçuþunda gözlemlenecek. Buna ek olarak 'overview effect' yani dünyayý o uzak noktadan görmüþ olmanýn insanlarda yarattýðý psikolojik deðiþim ve dönüþüm tecrübesinin beynimdeki izleri incelenecek." ifadesini kullandý.

Atasever, "IvmeRad Radyasyon Dozimetresi" deneyiyle ne kadarlýk bir radyasyona maruz kaldýðýnýn bilgisini elde edeceklerini belirterek, böylece gelecekte inþa edilecek farklý uzay istasyonlarýna gidecek kiþilerin anlýk olarak ne kadar iyonize radyasyona maruz kalacaðýna iliþkin ölçüm yapabilecek, yerli imkanlarla geliþtirilmiþ bir akýllý radyasyon dozimetresinin ilk uzay testini gerçekleþtireceklerini vurguladý.

Uzayda "Ýnsülin Kalemi Testi (UZÝKAT)" ile özel bir kutu içine yerleþtirilmiþ 2 farklý insülin kaleminin mikro yerçekimi ortamýnda ilgili dozu ne kadar etkin þekilde aktarabildiðini gözlemleyeceklerini bildiren Atasever, böylece ileride uzay istasyonlarýna diyabetli bireylerin gitmesinin ilk adýmýný atacaklarýný dile getirdi.

- HÜCRESEL DEÐÝÞÝMLER ÝZLENECEK

"Yörünge Altý Uçuþta Vezikül Analizi (YUVA)" deneyi kapsamýnda ise uçuþ öncesinde ve sonrasýnda kendisinden toplanacak biyolojik örneklerin içinde bulunan hücre dýþý veziküllerin, özel olarak geliþtirilen bir mikro akýþkan çip vasýtasýyla izole edileceðini belirten Atasever, uzaya gitmeden önce astronotlarýn hücrelerine aktarýlabilecek bir uyumlandýrma terapisi geliþtirilme potansiyelinin ilk kez araþtýrýlacaðýný bildirdi.

Atasever, Alper Gezeravcý'nýn misyonunda yer alan MESSAGE, METABOLOM ve MIYELOID deneylerini de gerçekleþtireceði bilgisini vererek, þöyle konuþtu:

"MESSAGE'da, ISS'dekinden farklý olarak 15 dakika içinde 2 kere 4,5 G kuvvete ve 3 dakikalýk mikro yer çekimine maruz kalmanýn insan fizyolojisindeki etkisi incelenecek. METABOLOM deneyinde uzay uçuþ sebebiyle oluþacak bütün biyomoleküler deðiþimler ortaya konulacak. Bu veriler, hem astronotlar hem de dünyada bazý hastalýklara yönelik terapiler geliþtirilmesinin önünü açabilecek. MIYELOID deneyinde ise kanser gibi bazý inflamatuar hastalýklar esnasýnda baðýþýklýk sistemi tepkisini baskýlayan hücre gruplarýnýn deðiþimi incelenecek."

- ULUSLARARASI BAÐLAR KUVVETLENÝYOR

Bu 7 deneyin pek çoðunun uluslararasý iþbirliðiyle hayata geçirileceðini vurgulayan Atasever, BEACON deneyinin Harvard Týp Fakültesi bünyesinde yer alan Uzay Týbbý Araþtýrma Merkezi (CSMR) ile Saðlýk Bilimleri Üniversitesi Hava ve Uzay Hekimliði Ana Bilim Dalý ortaklýðýnda gerçekleþtirileceðini söyledi.

Atasever, UZÝKAT deneyinin ise Axiom Space ve Türkiye Uzay Ajansýnýn (TUA) ortaklýðýnda yapýlacaðýný aktararak, "Burada kurulacak akademik ve bilimsel baðlar, önümüzdeki yýllarda yürüteceðimiz çalýþmalara ýþýk tutacak. Bu çalýþmalar, ISS veya önümüzdeki yýllarda inþa edilecek ticari uzay istasyonlarýnda gerçekleþtirileceðimiz misyonlarda daha farklý araþtýrma alanlarýnýn açýlmasýna olanak saðlayacak." dedi.

- "TÜRKÝYE, KOMPLEKS VE ÇOK FAZLI MALZEMELERÝ UZAYDA ÜRETMELÝ"

Atasever, Türk Astronot ve Bilim Misyonu Projesi'nin Milli Uzay Programý'ndaki 10 hedeften biri olduðunu hatýrlatarak, sýrada Ay görevi, uzay teknolojileri geliþtirme alanlarý kurulmasý ve uzay limaný inþa etme giriþimleri olduðunu bildirdi.

Türkiye'ye en çok katký vereceðine inandýðý alanýn kompleks ve çok fazlý malzemelerin mikro yer çekimi ortamýnda üretimi olduðuna dikkati çeken Atasever, þu deðerlendirmede bulundu:

"Bu malzemeler kompleks yapýlarý dolayýsýyla daðýlmaya çok müsait olduðu için dünyada üretilmesi oldukça zor. Dünyadaki yer çekimi koþullarý bu malzemelerin olgunlaþmasý ve yüksek miktarda üretilmesinin önüne geçiyor ama siz yer çekimi koþulunu ortadan kaldýrdýðýnýzda bu malzemelerin üretilmesi elveriþli hale gelebiliyor. Ýnorganik malzeme grubu olarak özel fiberoptik kablolar üretebiliyorsunuz. Organik malzeme gruplarýnda ise insan organlarýný dünya yörüngesinde üretip transplantasyon için yeryüzüne gönderdiðiniz bir senaryo uzak deðil. 20 yýl içinde bunlarý göreceðiz. Bu, milyarlarca belki trilyonlarca dolarlýk katma deðer üretilebilecek bir alan. Türkiye'nin bu pastadan maksimum payý alabilmesi için ilgili kurumlarýmýzla stratejimizi geliþtirmemiz hem teknoloji hem bilimsel deney hem de insan kaynaðýmýzý olabildiðince hýzlý þekilde geliþtirip yetiþtirmemiz gerekiyor. Türkiye'yi, kompleks ve çok fazlý malzemelerin mikro yerçekimi koþullarýnda üretilmesi noktasýnda dünyada 1 numaraya taþýmak için elimizden geleni yapmalýyýz."

- ABD'DE UÇUÞ ÖNCESÝ SON HAZIRLIKLARINI YAPIYOR

Atasever, 28 Mayýs'ta ABD'de Axiom Space tesislerine deneyleriyle ilgili bazý çalýþmalar gerçekleþtirmek için gittiklerini þimdi de New Mexico'da fýrlatmanýn gerçekleþeceði Spaceport tesisinde bulunduklarýný söyledi.

Bu hafta boyunca uçuþa yönelik eðitimler aldýklarýný belirten Atasever, mikro yer çekimi ortamýnda üzerinde taþýyacaðý deney ekipmanlarýný test etmek üzere yüksek manevra kabiliyetine sahip uçaklarla aerobik uçuþlar gerçekleþtirdiklerini anlattý.

Atasever, uzaya giderken yanýna alacaðý eþyalara iliþkin de þu bilgiyi verdi:

"Cumhurbaþkaný'mýzýn Nisan 2023'te TEKNOFEST'teki tanýtýmýmýzda teslim ettiði bayrak benimle birlikte olacak. Benim annemin memleketi olan Azerbaycan bayraðý da Türk bayraðýnýn hemen yanýnda göðsümün üzerinde yer alacak. Nasýl yeryüzünde bu iki ülkenin bayraklarý yan yanaysa bu iki millet omuz omuzaysa uzay yolculuðum esnasýnda da yine yan yana olacaklar. Buna ek olarak ailemin ve yakýn çalýþma arkadaþlarýmýn onlar için kýymetli olan ve uzaya götürmem için bana teslim ettiði bazý minik objeler de benimle olacak."