Hürjet için heyecanlandýran geliþme! TCG Anadolu sürprizi

Türk Havacýlýk ve Uzay Sanayii AÞ (TUSAÞ), kritik tasarýmýn tamamlanmasýyla jet eðitim uçaðý Hürjet için yoðun þekilde detay parça üretimine geçti, yýl sonunda montaj çalýþmalarýna baþlanmasý hedefleniyor.

TUSAÞ Eðitim Uçaklarý Program Müdürü Tuncay Çopur, AA muhabirine, Hürjet'in, Aðustos 2017'de þirketin öz kaynaklarýyla Jet Eðitim Uçaðý Geliþtirme Projesi olarak baþlatýldýðýný söyledi.

Nisan 2018'de kavramsal tasarým aktivitelerinin, Temmuz 2019'da ön tasarým faaliyetlerinin, Þubat 2021'de kritik tasarým faaliyetlerinin baþarýyla sonuçlandýrýldýðýný ifade eden Çopur, tasarým döngülerinin sonuçlanmasýyla üretim faaliyetlerine geçildiðini bildirdi.

Ýlk detay parçalarýn ocak ayý itibarýyla üretilmeye baþlandýðýný belirten Çopur, "Kritik tasarýmýn tamamlanmasýyla birlikte de yoðun þekilde detay parça üretim faaliyetlerimize baþladýk. 4 bin 400 civarýnda detay parça üretimi hedefleniyor. Yüzde 80 yan sanayi, yüzde 20 TUSAÞ'ta üretilecek þekilde planlýyoruz." dedi.

Jet eðitim uçaðý modeline uygun olarak tasarým aktivitelerine devam ettiklerini anlatan Çopur, uçaðýn farklý rollerde kullanýlabilecek altyapýya sahip bulunduðuna dikkati çekti.

Çopur, þu bilgileri verdi:

"Örneðin halihazýrda Türk Yýldýzlarý'nýn kullandýðý, komutanlarýmýzýn uçtuðu akrotim yerine geçebilecek bir uçak altyapýsýna da sahiptir. Yine Deniz Kuvvetlerimizin uçak gemisine inip kalkabilecek altyapýya sahiptir ve bununla ilgili Deniz Kuvvetlerimizle görüþmelerimiz devam etmektedir. Halihazýrda biz tasarýmlarýmýzý Hava Kuvvetlerimizin ihtiyaçlarýný göz önüne alarak dondurmuþ durumdayýz. Halihazýrda TUSAÞ ve Hava Kuvvetleri pilotlarýnýn görüþleriyle de geliþtirme faaliyetlerimize devam ediyoruz. Çok kýsa vadede haziran ayý itibarýyla tamamen üretimlerimize baþlamayý, bu yýlýn son çeyreðinde montaj faaliyetlerine baþlamayý hedefliyoruz. Nihai hedefimiz de belli konfigürasyonda güvenli uçuþumuzu 2022 yýlýnýn aralýk sonu itibarýyla gerçekleþtirmiþ olmak. Bu süreçten sonra da sertifikasyon faaliyetlerimiz de devam edecek ve bir aksilik olmazsa 2025-2026'da bu ürünümüzü kullanýma sunmayý hedefliyoruz."

- YURT DIÞI ÝHTÝYAÇLAR DA DÜÞÜNÜLDÜ

Tuncay Çopur, geliþtirme faaliyetlerini sürdürürken sadece yurt içi deðil, yurt dýþýndaki ihtiyaçlarý da gözettiklerini, uluslararasý alanda rekabet edebilecek bir platform ortaya çýkarmaya çalýþtýklarýný söyledi.

Çeþitli tanýtým faaliyetlerinde bulunduklarýný anlatan Çopur, tasarým faaliyetlerinin tamamen dondurulmasýyla bu faaliyetlerin hýzlanacaðýný, uluslararasý alanda tanýtým ve pazarlama faaliyetlerine yoðun þekilde devam edeceklerini vurguladý.

Proje kapsamýnda 2 farklý prototip üretmeyi hedeflediklerini belirten Çopur, "Nihai montaj faaliyetlerimize bu yýlýn son çeyreðinde baþlayýp 2022 son çeyreðinde de tamamlanmýþ, yer testlerini icra edebileceðimiz, iniþ takýmlarý üzerinde olan, motor çalýþtýrabileceðimiz prototip uçaðýmýzý gösteriyor olacaðýz. 2022 yýlýnýn son çeyreðinde de yer testlerimizi yapýp aralýk sonu itibarýyla da ilk uçuþumuzu icra etmeyi hedefliyoruz." diye konuþtu.

- FARKLI GÖREVLERE HAZIRLIKLI BÝR UÇAK OLACAK

Öncelikli hedefin 2025-2030'lu yýllarda ulusal ve uluslararasý alanda ihtiyaç duyulan bir jet eðitim uçaðý tasarlayýp üretmek olduðunu vurgulayan Çopur, bunun yanýnda çeþitli rollerde de ihtiyacýn karþýlanabileceðini deðerlendirdiklerini anlattý.

Çopur, þunlarý kaydetti:

"Bunlardan ilki akrotim ihtiyacýný karþýlayacak bir uçak tasarlayabilmek. Devamýnda çeþitli tatbikatlarda kullanýlan karþýt kuvvet uçaðý olarak kullanýlan bir uçak versiyonunu da çýkarmayý hedefliyoruz. Paralelde bunlarýn ilerleyen dönemde harbe hazýrlýða geçiþ aþamasýnda çeþitli versiyonlarý da olabilir. Ýlerleyen süreçte bunlar da gündeme gelebilir. Bu ihtiyaçlarý da ileride karþýlayabilecek þekilde altyapýmýzý olgunlaþtýrmaya ve potansiyel gereksinimleri toplayýp hepsini mevcut uçakta altyapýmýza yansýtmaya çalýþýyoruz. Ayný zamanda ulusal ve uluslararasý alanda eðitim uçaðý ihtiyacýndan harbe hazýrlýk uçaðýna geçiþ aþamasýnda bir eðitim ihtiyacýný görüyoruz. Bu boþluðu da dolduracak bir platform tasarlayýp üreteceðiz. Milli Muharip Uçak Projesi'nde pilotlarýmýzýn eðitim ihtiyaçlarýný öncesinden karþýlayabilecek bir eðitim uçaðý tasarlayýp geliþtirmeyi ve kullanýma sunmayý hedefliyoruz."

- TCG ANADOLU'YA YÖNELÝK ÇALIÞMALAR

Hürjet'in, Türkiye'nin en büyük savaþ gemisi olacak TCG Anadolu'ya iniþ kalkýþ yapabilmesine yönelik çalýþmalara iliþkin de bilgi veren Çopur, þöyle konuþtu:

"Deniz Kuvvetleri Komutanlýðýmýzla yaptýðýmýz toplantýlarda bu hususu deðerlendirdik. Halihazýrda bu ihtiyacýn karþýlanabilmesine yönelik gerek uçak üzerinde gerekse gemi üzerinde ne tür sistemlere, revizyonlara ihtiyaçlar var deðerlendiriyoruz ve bu iþ birliðinin devam etmesi için de bir protokol hazýrlýðý içindeyiz. Bu protokolümüz yakýn zamanda imzalanýrsa hem uçak üzeri gereksinimlere hem de gemi üzerinde ne tür modifikasyonlar yapýlmasý gerektiðine yönelik detay çalýþmalarýmýzý yapýp bunlarý tasarým faaliyetlerimize yansýtacaðýz. Þu ana kadar yaptýðýmýz faaliyetlerde uçaðýmýzýn da gemiye inip kalkabilecek, operasyonel ihtiyaçlarý karþýlayabilecek seviyede olduðunu deðerlendiriyoruz. Birkaç sistemin entegre edilmesine ihtiyaç olabilir. Bunu da ilerleyen süreçte detaylý þekilde deðerlendirip tasarým faaliyetlerimize yansýtýyor olacaðýz."

Uçaðýn yaklaþýk 14 metre uzunlukta, 4 metre yükseklikte ve 9,5 metre kanat uzunluðunda olmasýnýn hedeflendiðini belirten Çopur, tek motorlu uçaðýn maksimum hýzýnýn 1,3 macha kadar çýkmasýný hedeflediklerini, 45 bin feet seviyesinde uçuþ gerçekleþtirebileceðini öngördüklerini söyledi.

Tuncay Çopur, uçakta üçer adet kanat altýnda ve bir adet gövde altýnda olmak üzere 7 istasyon bulunduðunu ve bunlarýn farklý amaçlar için kullanýlabileceðini dile getirdi.

- MÜHENDÝSLÝK SÝMÜLATÖRÜYLE TASARIM AÞAMASINDA GELÝÞÝYOR

Hürjet Projesi'nde mühendislik simülatöründen de etkin þekilde yararlandýklarýný belirten Çopur, sözlerini þöyle tamamladý:

"Normalde simülatör denildiðinde insanlarýn aklýnda uçaklarýn teslim edilmesi sonrasýnda pilot eðitimlerinde kullanýlan simülatörler gelir. Bu 270 derece simülatörü. Platformumuzu kullanýcý ihtiyaçlarýný dikkate alarak geliþtirmek istediðimiz için hem TUSAÞ hem kullanýcý pilotlarý ile birlikte bu simülatörde uçuþlar yaparak uçuþ kontrol yüzeylerini, manevra kabiliyetlerini ve pilot uçak arayüzlerini deðerlendirerek onlarýn yorumlarý, ihtiyaçlarý doðrultusunda tasarýma geri dönüp gerekli deðiþiklikleri yapabiliyoruz.

Kullanýcýlardan aldýðýmýz geri beslemeler bazen çok geç olabiliyor ve deðiþiklikleri tasarýmlar donduktan sonra uygulamak hem zaman hem de maliyet gerektiren þeyler. Bugün itibarýyla bu ihtiyacý tespit edip pilotlarla durumu deðerlendirip ihtiyaç duyulabilecek deðiþiklikleri de Hürjet'e yansýtmayý hedefliyoruz. Bu simülatör vasýtasýyla gelebilecek pilot yorumlarýný bugün itibarýyla alýp ileride doðabilecek ilave ihtiyaçlarý da þimdiden uçaklarýmýza, tasarým süreçlerimize yansýtmayý hedefliyoruz."