Türkiye söz sahibi ülkeleri geride býraktý... Prof. Dr. Akþit: Kabiliyet kazanalým derken dünya rekoru kýrdýk

Türkiye'nin savunma sanayide ihtiyacý olan ve aralarýnda genel maksat helikopteri ile insansýz hava aracýnýn (ÝHA) da bulunduðu araçlarýn motor üretimini Eskiþehir tesislerinde gerçekleþtiren TEI, ilk yerli ve milli gemisavar füze motoru TEI-TJ300 Turbojet'i 3 yýllýk çalýþmanýn ardýndan tamamladý. Testlerden baþarýyla geçen motor, dünyada hava motorlarý sektörün söz sahibi Fransa, Almanya, Çekya ve Hollanda'nýn ürettiði emsallerini geride býrakýp, 1342 Newton (N) itme gücüne ulaþarak dünya rekoru kýrdý. TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akþit, deneme motor üretiminden dünya rekoruna giden TEI-TJ300 Turbojet'in baþarý hikayesini DHA'ya anlattý.

'KABÝLÝYET KAZANALIM DERKEN, DÜNYA REKORU KIRDIK'

Türkiye'nin yerli insansýz hava araçlarýnýn gaz tribün ihtiyacýna yönelik geliþtirdiði TJ90 Turbojet motorun ardýndan eksenel kompresör teknolojisi ile de bir deneme motoru yapmak için yola çýktýklarýný ifade eden TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akþit, "Hedeflerimiz aslýnda hem motor kabiliyetini geliþtirmek hem de know-how (yapabilme bilgisi) kazanmaktý. Ekibimiz bu iþi öðrensin diye düþündük. Vizyon olarak bu fikri belirledikten sonra, yapacaðýmýz bu öðrenme motoru 'devletimizin bir iþine yarasýn' dedik. Roketsan Genel Müdürü ile yaptýðýmýz konuþmada, 'Sizin bu güç sýnýfýnda bir motora ihtiyacýnýz olur mu?' diye sordum. Donanmamýzýn kullandýðý orta menzilli gemisavar füzelerinin raf ömürleri 5-6 yýla kadar dolacak ve devletimiz bunlarý yenileyecek. Siz o zamana kadar bu motoru geliþtirirseniz biz de roketleri yaparýz' fikrinden ortaya çýktý. Yaklaþýk 2,5 yýl içinde prototipimiz bitmiþti ve ön denemeler baþlamýþtý. Geçen sene haziran ayýnda da Sayýn Bakanýmýz Mustafa Varank geldiðinde çalýþtýrma testini de yaptýk" dedi.

'DÜZ BEYAZ KAÐITTAN MOTOR GELÝÞTÝRMEK, REKOR BÝR HIZ'

Üretilen ilk yerli ve milli gemisavar füze motoru TEI-TJ300 Turbojet'in füze sýnýfýnda küçük bir motor olduðuna dikkat çeken Prof. Dr. Akþit, deneme motoruyla gelen dünya rekorunu ise þöyle anlattý:

"Çap olarak 23-25 santim aralýðýnda bir motor sýnýfý. Bizim motorumuz 24 santim çapa sahip ve bu aralýðýn tam ortasýna oturuyor. Geliþtirmemizle birlikte 1342 Newton güce kadar çýktýk, daha da yukarý çýkacaðýz inþallah. 23-25 santim çap sýnýfýnda dünyada 4 üreticinin 4 deðiþik motoru var, biri de bizim ürettiðimiz motor. Diðer üreticilerin motorlarý 900 Newton ile 1250 Newton arasýnda güç üretiyor. Halbuki bizim motorumuz daha düþük olan 24 santim çapta 1340 Newton güce çýkmýþ vaziyette. Bu þu demek, daha küçük motordan daha fazla güç çýkartýyoruz. Teknoloji yarýþýndaki rekor buradan geliyor. Motorumuzu sonuna kadar zorlamýþ deðiliz. Genel kanaatimiz, yaptýðýmýz testlerde bunu 1500'e kadar zorlayabileceðimiz yönünde. Ýnþallah ileride kendi rekorumuzu tekrar kýrarak yukarýya doðru taþýmayý planlýyoruz. Bu projede biz biraz hýzlý yürüdük. Normalde 2,5- 3 yýlda sýfýrdan, düz beyaz kaðýttan motor geliþtirmek bayaðý rekor bir hýz. Orada da bir rekor kýrdýk diyebilirim. Ekibimizin ellerine saðlýk."

'2 YIL ÝÇÝNDE SERÝ ÜRETÝM BAÞLAYACAK'

TEI-TJ300 Turbojet'in 2 yýlda seri üretime geçeceðini anlatan Prof. Dr. Akþit, hazýr raf ürünleri olan kablolarý dýþýnda motorun tamamen Eskiþehir tesislerinde tamamlandýðýný söyledi. Motorun sýnýrlarýný daha da zorlamayý planladýklarýný ifade eden Akþit, "Nerelere kadar yükseltebiliriz, bu güç seviyesinde kaç saate kadar dayanabilir? Bunu zorlayacaðýz. Ne kadar yerli ne kadar milli bir motoruz? Bir kere tasarýmý tamamen bize ait. Bütün tasarýmý, geliþtirmesi, mühendisinden teknisyenine kadar TEI'deki bütün ekibimize ait. Hepsinin ellerine saðlýk. Tamamen milli olarak geliþtirdiðimiz bir motor. Üretiminde ise hazýr raf ürünleri olan kablolarý dýþýnda motorun her þeyini burada ürettik. Burada derken sadece TEI'nin içini kastetmiyorum. Þu anda TEI olarak biz 100 saat kendi atölyemizde iþ yapýyorsak 50 saatte dýþarýya iþ veriyoruz. Bunu sistematik olarak yapýyoruz ki hem dýþarýdaki küçük sanayicilerimiz geliþsinler, onlar da para kazansýn, hem bizim maliyetlerimiz düþüyor" þeklinde konuþtu.

'TÜRKÝYE'YE KATKISI 40 MÝLYON DOLAR OLACAK'

TEI-TJ300 Turbojet'in yurt dýþýndan alýmlarý durduracaðýný ve Türkiye'ye 40 milyon dolarlýk bir katký saðlayacaðýný belirten Akþit, "Bu motor ne kadarlýk bir füzenin ithalatýna mani olacak? Eðer biz bu motoru yapmazsak, ihaleye çýkacaklar ve bir baþka ülkenin bir baþka ürününü alacaklar. Biz Roketsan ile beraber ayný sýnýfta bu ürünü geliþtirdik. Bizim tahminimiz, ekonomimize ilk etapta 30-40 milyon dolarlýk bir katkýsýnýn olacaðýný düþünüyoruz. Tabi ki ileriki zamanlarda füzenin baþarýsýna göre yurt dýþý satýþlarý ile bu artacaktýr. Ama geliþtirmek için harcanan paraya göre kýyas kabul etmez. Katma deðeri çok yüksek teknolojik ürünler" diye konuþtu

TÜBÝTAK desteðiyle üretilen TEI-TJ300, orta menzilli gemi savar füzede kullanýlmak üzere tasarlandý. Ayrýca farklý birçok platformda da kullanýlabilecek. TEI-TJ300 motoru, fiziksel boyutuna raðmen 1300 Newton itki veren ve yaklaþýk 400 beygire yakýn güce sahip. Türkiye'de özellikle hava araçlarýnýn güç sistemlerinde en önemli altyapýsý olarak kabul edilen motorun, yurt dýþý baðýmlýlýðýný da ortadan kaldýrmasý hedefleniyor. Ayrýca motorun testleri de yerli ve milli imkanlarla kurulan yeni test odalarýnda yapýlýyor.

REKORU BAKAN VARANK AÇIKLAMIÞTI

Sanayi ve Teknoloji Bakaný Mustafa Varank, TEI Eskiþehir tesislerinde tamamen yerli ve milli imkanlarla üretilen orta menzilli gemisavar füze motoru TEI-TJ300 Turbojet'in yapýlan testlerde 240 milimetre çapla 1342 Newton itme gücüne ulaþtýðýný açýklamýþtý. Sosyal medyadan motor test görüntülerini paylaþan Bakan Varank, bunun dünya rekoru olduðunu ifade ederek, "TÜBÝTAK desteðiyle geliþtirilen Türkiye'nin ilk Orta Menzilli Füze Motoru TEI-TJ300, 240mm çap ile 1342N itki kuvvetine ulaþarak sýnýfýnda dünya rekoru kýrdý. TEI-TJ300, hava, deniz ve kara savunma sistemlerine uygulanabilecek" ifadelerini kullandý.