Bakanlýktan yapýlan yazýlý açýklamaya göre, geçen yýl baþlatýlan Dijital Tüketicinin Korunmasý Projesi/Faz I: Reklam ve Haksýz Ticari Uygulamalar Projesi'nde, Dijital Mecralarda Reklam ve Haksýz Ticari Uygulamalar Araþtýrma Raporu'nun tamamlanmasýyla ilk aþama geçildi.
Son dönemlerde hýzlanan dijitalleþme süreci, tüketicilerin daha fazla çevrim içi ortamlara yönelmesine ve daha fazla dijital reklam ve uygulamayla karþýlaþmasýna sebebiyet verdi. Bu durum, Reklam Kurulu gündeminde görüþülen dosyalara da yansýdý, 2023'te karara baðlanan dosyalarýn yüzde 79'unu dijital mecralarda yayýnlanan reklam ve uygulamalar oluþturdu.
Hem Reklam Kurulu gündeminde görüþülen dosyalar hem de dijital geçiþ sürecinde tüketicinin korunmasýna iliþkin yapýlan inceleme, araþtýrma ve uluslararasý çalýþmalar, tüketici dostu olmayan ya da tüketicileri manipüle edici þekillerde tasarlanabilen ve dijital ortamlarda tüketicileri yanýltan, bilgi eksikliklerini istismar eden, ekonomik davranýþ biçimlerini bozan uygulamalarýn "karanlýk ticari tasarýmlar" gibi çok çeþitli þekillerde ortaya çýktýðýný gösteriyor.
Çevrim içi yorumlardan arama motoru reklamlarýna, sosyal medya reklamlarýndan kiþisel fiyatlandýrmaya ve oyun reklamlarýna kadar dijital tüketicinin sýklýkla karþýlaþtýðý reklam ve uygulamalara iliþkin baþlýklar içeren araþtýrma sonuçlarýnda, araþtýrmaya katýlanlarýn yüzde 48'inin yüksek düzeyde dijital mecra kullandýðý ve internet kullanan her 10 kiþiden 4'ünün bir mal ya da hizmet satýn alma aþamasýnda internet reklamlarýndan etkilendiði görüldü.
Dijital tüketicilerin yaklaþýk yüzde 65'inin internet siteleri ya da uygulamalarýnda yer alan içeriklerdeki reklamlarý ayýrt etme noktasýnda zorlandýklarý tespit edildi.
Kiþisel verilerin paylaþýmý konusunda her 2 tüketiciden 1'i endiþeli iken her 10 internet kullanýcýsýndan 4'ü reklam ya da satýþ kampanyalarýna dair alt yazý, açýklama, dipnot gibi türden içerikleri çoðunlukla okumadý.
Araþtýrma, her 10 kiþiden 7'sinin alýþveriþ platformlarýnda yer alan indirimli fiyatlarýn gerçeði yansýtmadýðýný düþündüklerini gösterirken her 10 kiþiden 4'ünün alýþveriþ platformlarýnda mal ve hizmetlere dair yanýltýcý indirim oranlarý ve yanýltýcý fiyatlarla karþýlaþtýðýný gösteriyor.
Sosyal medya davranýþlarýna yönelik ayrý bir bölüm bulunan raporda, tüketicilerin sosyal medya kullaným amaçlarýnda alýþveriþ yapma oranýnýn yüzde 30 olduðu ve en çok alýþveriþ yapýlan sosyal medya platformlarýnda ilk sýrada sosyal medya platformu Instagram'ýn yer aldýðý görüldü. Neredeyse her iki kiþiden biri sosyal medya alýþveriþlerinde maðduriyet yaþarken, yaþanýlan maðduriyet kaynaklarýnda yanýltýcý reklamlarýn yaný sýra ünlü veya influencer (sosyal medya etkileyicisi) yönlendirmesine baðlý maðduriyet oranýnýn yüzde 25,4 olmasý dikkati çekti.
Proje kapsamýnda, dijital ortamlarda tüketicilere yönelik yeni nesil reklam ve ticari uygulamalara iliþkin tespit edilen sorunlara yönelik tüketicilerin dijital ortamlarda etkin þekilde korunmasýný saðlamak üzere gerekli yasal düzenlemelerin yapýlmasý ve bu yeni düzenlemeler hakkýnda tüketicinin bilinçlendirilmesi ve sektörel farkýndalýðýn artýrýlmasý eylemleriyle projenin bu yýl tamamlanmasý planlanýyor.