Webb Uzay Teleskobu kayalýk ötegezegende atmosfer keþfetti

NASA, Dünya'dan 41 ýþýk yýlý uzaktaki "55 Cancri e" adlý ötegezegenin, Yengeç Takýmyýldýzý'nda bulunan Güneþ benzeri bir yýldýz olan "55 Cancri"nin yörüngesindeki 5 gezegenden biri olduðunu açýkladý.

Söz konusu yýldýzýn yörüngesinde "55 Cancri b (Galileo), c (Brahe), d (Lipperhey)" ve f (Harriot)" adý verilen 4 gezegen daha tespit edildi.

Dünya'dan yaklaþýk iki kat büyük ve yoðunluðu biraz daha fazla olan gezegen, Güneþ Sistemi'ndeki kayalýk gezegenlere benzeyen bir "Süper Dünya" olarak sýnýflandýrýlýyor.

Gezegene "kayalýk" denmesine raðmen yýldýz sisteminin merkezindeki "55 Cancri"ye 2 milyon 253 bin kilometre uzaklýðý nedeniyle muhtemelen yüzeyinin erimiþ ve köpüren magmadan oluþtuðu kaydedildi.

- GEZEGENÝN BÝR YÜZÜ SÜREKLÝ YILDIZA BAKIYOR

Yýldýzýn çekim gücü nedeniyle "Janssen"in sadece bir yüzünün yýldýza dönük olduðu, bu sebeple de tek tarafýnda sürekli gündüz diðer tarafýnda ise gece yaþandýðý belirtildi.

NASA'nýn artýk kullanýlmayan Spitzer Uzay Teleskobu'ndan elde edilen verilere göre, "55 Cancri e"nin oksijen, nitrojen ve karbondioksitten oluþan bir atmosferi olduðunun düþünüldüðünü kaydeden araþtýrmacýlar, gezegende silikon, demir, alüminyum ve kalsiyum gibi elementler açýsýndan zengin, buharlaþmýþ ince bir kaya örtüsü bulunmasý ihtimalini inceledi.

- "55 CANCRÝ E"NÝN YÜZEYÝ, OLMASI GEREKENDEN SOÐUK

JWST'nin Yakýn Kýzýl Ötesi Kamerasý (NIRCam) ve Orta Kýzýlötesi Aygýtý (MIRI) verilerini inceleyen araþtýrmacýlar, "ikincil tutulma" denilen, gezegenin yýldýzýn yanýndan geçerken ve arkasýndayken ortaya çýkan ýþýk kýrýlmasý farkýný ölçerek atmosferin yapýsýný keþfetmeye çalýþtý.

Gezegen yüzeyinin nispeten soðuk olduðu ve gezegende atmosfer bulunmamasý veya ince bir buharlaþmýþ kaya örtüsü olmasý durumunda bu sýcaklýðýn 2 bin 200 santigrat derece olmasý gerektiði kaydedildi.

NASA'nýn California'daki Jet Ýtki Laboratuvarý (JPL) çalýþaný ve araþtýrmanýn baþ yazarý Renyu Hu, "MIRI verileri, yaklaþýk 1540 santigrat derece civarýnda nispeten düþük bir sýcaklýk gösterdi. Bu, enerjinin gündüz tarafýndan gece tarafýna, büyük olasýlýkla uçucu madde bakýmýndan zengin bir atmosfer tarafýndan daðýtýldýðýný gösteriyor." dedi.

Araþtýrmacýlar, "55 Cancri e"yi kaplayan gazlarýn, gezegenin ilk atmosferi olmadýðýný, yýldýzdan gelen sýcaklýk ve yoðun radyasyon nedeniyle ilk atmosferin yok olduðunu, mevcut atmosferin magma okyanusu tarafýndan sürekli yenilenen ikincil bir atmosfer olduðunu deðerlendiriyor.

- ATMOSFER KARBONMONOKSÝT VEYA KARBONDÝOKSÝT ÝÇERÝYOR

JPL çalýþaný, araþtýrmanýn ortak yazarlarýndan Aaron Bello-Arufe ise NIRCam verilerine göre daha az ýþýðýn teleskopa ulaþtýðýný belirterek "Bu, ýþýðýn bir kýsmýný emen, karbonmonoksit veya karbondioksit içeren bir atmosferin varlýðýný akla getiriyor." ifadesini kullandý.

Bilim insanlarý "55 Cancri e" ve atmosferinin incelenmesinin, geçmiþte magma okyanuslarýyla kaplý Dünya, Venüs ve Mars'ýn erken dönem koþullarýna dair bilgiler saðlayabileceðini belirtiyor.

Araþtýrma "Nature" dergisinde yayýmlandý.