Komşu İran, bundan 43 yıl önce siyasi, kültürel ve politik düzeni altüst eden bir devrime şahit oldu. 11 Şubat 1979'dan itibaren, İran'da hiçbir şey artık eskisi gibi olmayacaktı. İşte bu tarihi dönüşümün temelini atan süreç ve devrimin aktörleri...
20. yüzyıl devrimler tarihinin en önemli olaylarından olan, İran'da ve Ortadoğu'da büyük değişimlere yol açan İran İslam Devrimi'nin üzerinden 43 yıl geçti. 11 Şubat 1979 tarihinde gerçekleşen devrim sonrası İran, bölge ülkeleri ve küresel güçlerle ilişkilerde sorunlar yaşanmaya başladı.
Şii din adamı Ayetullah Humeyni liderliğinde, 11 Şubat 1979 tarihinde gerçekleşen İran İslam Devrimi, Şah Muhammed Rıza Pehlevi'ye karşı isyanın ateşini canlı tutan vaaz kasetleriyle organize edildi.
İranlı solcular ve liberaller ile birlikte Şah'a karşı ayaklanan Humeyni'nin taraftarlarının isyanı, Humeyni'nin sürgün yaşadığı Paris'ten gelen vaaz kasetleriyle şekilleniyordu. Humeyni, İran'a el altından soktuğu ses kasetleriyle Şah yönetiminin bütün çabalarına rağmen kendini unutturmamak ve ülkedeki takipçilerinin muhalefetini diri tutmak için çabaladı.
İran İslam Devrimi'nin ilk anından itibaren, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile kriz yaşayan yeni Tahran yönetimi, ikinci yıl dolmadan ise komşusu Irak ile 8 yıl süren kanlı bir savaşa girdi.
İran İslam Devrimi sonrasında üniversiteli gençler, ABD'nin Tahran'daki temsilciliğini basarak büyükelçiliği ele geçirdi. Şah'ın ABD'den İran'a yargılanması için geri gönderilmesi adına içerideki 90 kişiyi rehin aldı. 38 kişi bir kaç gün sonra serbest bırakıldı ancak geriye kalan 52 rehine tam 444 gün rehin kaldı.
Washington, büyükelçilik çalışanlarının rehin alınması nedeniyle İran'dan petrol ithalatını 12 Kasım 1979'da durdurdu ve yaklaşık 8 milyar dolarlık İran varlığı 14 Kasım'da donduruldu.
Bu gelişmelerin ardından İran-ABD diplomatik ilişkiler tamamıyla koptu. Uzun süren pazarlıkların ardından rehineler 20 Ocak 1981'de Almanya'da serbest bırakıldı.
Washington-Tahran arasındaki buzlar ABD Başkanı Barack Obama döneminde nükleer anlaşmanın imzalanmasıyla kısmen erise de, Donald Trump dönemiyle birlikte İran'a yönelik yeni yaptırımlar uygulanmaya başlandı. Bu ağır yaptırımlar nedeniyle İran, ekonomik krize girerken, zaman zaman durumdan rahatsız olan halk, gösteriler de düzenledi.
İranlılar, yeni ABD Başkanı Joe Biden döneminde tekrar yürürlüğe konulan nükleer anlaşmayla ve Viyana Müzakereleriyle yaptırımların hafifletilmesini ümit ediyor.
Öte yandan Tahran'ın, Suudi Arabistan ile Yemen krizi başta olmak üzere Basra Körfezi'ndeki iktidar mücadelesi nedeniyle yaşadığı gerginlik de devam ediyor.
star.com.tr
