Asit yaðmuru nasýl oluþur, zararlarý nelerdir? Asit yaðmuru nedir?

Ýstanbullular için asit yaðmuru uyarýsý yapýldý. Bu uyarýnýn ardýndan Asit yaðmuru nedir? Asit yaðmuru nasýl oluþur, zararlarý nelerdir? gibi sorularýn yanýtlarý merak konusu oldu. Ýstanbul'da yüksek basýnçla birlikte hava kirliliði üst seviyelerde ölçüldü. Kaðýthane'de hava kirliliði deðerlerini ölçen ÝTÜ Meteoroloji Bölümü Dr. Deniz Demirhan, maksimum 50 mikrogram olmasý gereken PM10 deðerini 189 mikrogram, maksimum 25 olmasý gereken PM2,5 deðerini ise 199 olarak ölçtü.  ÝTÜ Meteoroloji Bölümü Dr. Deniz Demirhan asit yaðmuru uyarýsý yaptý. 

ASÝT YAÐMURU NEDÝR? 

Asit yaðmurlarý, fosil yakýtlarýn yakýlmasý ile ortaya çýkan yaðýþlar olarak tanýmlanmaktadýr. Bilhassa endüstriyel faaliyetin ve enerji tüketiminin yoðun olarak gerçekleþtiði yerlerde yakýlan petrol ve kömür gibi fosil yakýtlarýnýn azot ve kükürt gazlarýný aþýða çýkarmasýnýn ardýndan bu gazlarýn bulutlarda bulunan su buharý ile tepkimeye girmesi söz konusudur. Bu tepkimenin sonucunda ortaya sülfürik ve nitrik su buharý ortaya çýkar. Bu asitler ise çið, sis, kar ve yaðmur gibi doðal olaylarla beraber yeryüzüne ulaþýr.

Normal þartlar altýnda oluþan yaðmurlar 5.6 pH deðerine sahiptir. Bunun altýnda bulunan yaðýþlar ise asit yaðmurlarý olarak adlandýrýlýr. Özellikle sanayi devriminden sonra azot ve kükürt gazlarýnýn atmosferde hýzla birikmesi ile etkilerini hissettirmeye baþladýðý görülür. Ýlk olarak ise 1852 yýlýnda sanayinin beþiði olarak adlandýrýlan Ýngiltere'de Robert Angus Smith isimli bir bilim adamýnýn bu olayla hava kirliliði arasýndaki baðlantýyý çözdüðü görülür.

ASÝT YAÐMURU NASIL OLUÞUR?

Asit yaðmuru, kükürt dioksit (SO2) ve azot oksitler (NOX) gibi kirletici gaz kaynaklarýnýn atmosfere yayýlarak, rüzgar ve hava akýmlarý ile taþýnmasý sonucunda meydana gelir. SO2 ve NOX, sülfürik ve nitrik asitleri oluþturmak için su, oksijen ve diðer kimyasallarla reaksiyona girerler ve diðer malzemelerle karýþarak yer yüzüne inerler.

SO2 ve NOX’in asit yaðmuru yaratan küçük bir kýsmý volkanlar gibi doðal kaynaklardan gelirken, çoðu ise fosil yakýtlarýn (petrol, kömür, odun vb.) yanmasý sonucu ortaya çýkar. Elektrik santralleri, fabrikalar ve otomobillerin hepsi aðýrlýklý olarak fosil yakýt yakar ve asit yaðmurlarýna sebep olan kirletici gazlarý üretirler.

ZARARLARI NELERDÝR? 

Asit yaðmurlarý göller ve nehirlere yaðdýðýnda sularýn asitliði artar. Bu durum o sularda yaþayan canlarla zarar verir.

Sanayide fosil yakýtlar yerine kükürt ve azot içermeyen doðalgaz, güneþ enerjisi, jeotermal enerji tercih edilmeli

Kent içi veya kent dýþýndaki tarihi ve doðal yapýtlarýmýz zarar görür.

Yeþil alanlar artýrýlmalý ve orman yangýnlarý engellenmelidir

Topraðýn mineral oranýnýn düþmesine neden olur, bu durum bitkilerin topraktan beslenmesine engel olur.

Ýnsanlarda çeþitli solunum yolarý, akciðer kanseri, nefes darlýðý gibi hastalýklara neden olur.

Topraktan derelere, ýrmaklara ve göllere taþýnýr. Göl sularýnýn asitliliði ve metal tuzlarýnýn yoðunluðu artar. Buna baðlý olarak göl ekosistemi tehlikeye girer.

Kültür varlýklarýný olumsuz etkiler. Örneðin; asit yaðmurlarý Nemrut Daðý’ndaki taþ anýtlarý önce yýpratmakta sonra da daðýlmasýna neden olmaktadýr.

Ýnsanlarda çeþitli solunum yollarý hastalýklarý, akciðer kanseri, nefes darlýðý gibi durumlara neden olur.

Su kirliliðine neden olur.

Akarsularda ve göllerde bazý canlý türlerinin ölümüne yol açar.