Kanaatimce âşık olmanın şekil veya süreç açısından üç farklı hali var. Birincisi, ilk bakışta aşk. İkincisi, bir ilişki olmadan sosyal ortamda bir arda olma sürecinde “kendini âşık olmuş olarak bulma” şeklinde. Üçüncüsü ise, bir ilişki/evlilik süreci içinde açığa çıkan aşk.
Aşkın bu şekli ilk görme sırasında açığa çıkar. Ani ve beklenmediktir. Bir anda karşıdaki kişiye beğeni ve bağlanma oluşur. İlk bakışta aşk hali mantıksal analiz ve karar verme süreci üzerinden oluşmaz. Akıldan çok duygular üzerinden yaşanan bir süreçtir. Âşık olan kişiye “neyine âşık oldun?” diye sorulsa açık seçik cevap veremez. Sadece görür görmez kendisinde ani bir değişme olduğunu, onu görünce aniden etkilendiğini, o andan sonra onu düşünmeye başladığını, ona ulaşmak için çabaya girdiğini söyler.
İlk bakışta aşk fiziksel beğeniden öte bir şey. Fiziksel açıdan beğenisi gelişmiş, güzellik kavramını oturtmuş bir kişi güzel birini görünce, güzelliğin farkına varabilir. Bu ilk bakışta aşk anlamına gelmez. Aşk için fiziksel beğeninin ötesinde duygusal bir bağlanmanın oluşması gerekir.
Âşık olmanın bu ikinci şekli, aniden değil uzun süreçte gelişir. Bu tarzın özelliği iki kişi arasında adı konulmuş bir ilişki olmadan gelişmesidir. Kişiler; örneğin okul, işyeri veya sosyal bir organizasyonda rastgele bir araya gelirler. Bu sosyal ortamda “ilişki” amacı dışında bir etkileşim içinde bulunurlar. Bir dönem sonra içlerinden biri veya karşılıklı olarak özel duygular hissettiğini fark etmeye başlar. O kişiyi gözünün aradığını, o olmadığında huzursuzluk hissettiğini, yokluğuna hüzün varlığına sevinç gösterdiğini fark eder. Kişi bilinçli bir çaba göstermeksizin, farkına varmadan, bir ilişki süreci olmadan kendini âşık olmuş olarak bulur. “Onda ne buldun?” diye sorulduğunda, ilk bakışta aşk haline göre daha fazla özellik veya gerekçe anlatabilir.
Aşkın bu türü adı konulmuş bir ilişki süreci içerisinde gelişir. Kişi bir diğerini beğenir, konuşmaya başlarlar, birbirini tanıma süreci yaşarlar, yavaş yavaş birbirlerine bağlanırlar.
Veya iki kişi tanıştırılır. Konuşmaya başlarlar. Etkileşim süreci sonucunda aşk açığa çıkabilir. Veya iki kişi birbirlerini beğenir ve evlenmeye uygun bulurlar. Evlenirler. Süreç ve zaman içinde beğeni ve uygun bulmaya aşkın duygusal boyutu da eklenir.
Aşkın üç halinin de kendine özgü sonuçları vardır. İlk bakışta aşk güçlü bir duygudur fakat o kişinin size “uygun” olup olmadığı konusunda az bir bilgi içerir. Ayrıca kavuşma olasılığı en düşük aşk şeklidir. Bu sebeple de kişiyi aşk acısında duçar edebilir. Ama hem uygunluk hem de kavuşma içerirse mutluluk ve özel bir öyküye sahip olma hali üretebilir.
Kendini âşık olmuş olarak bulma hali daha güvenli bir aşk halidir. Çünkü daha fazla tanıma içerir. Fakat bir kişiden diğerine gelişen aşk duygusunun, diğer tarafta karşılığı olmayabilir. Ayrıca sosyal veya mesleki bir iletişimin âşık olmaya dönüşmesi kişiyi etik/ahlaki ikilemlere sokabilir. En tehlikelisi de fark etmeden evli veya kavuşulması imkânsız birine âşık olmaktır. Bu hal her zaman acılar getirir.
Adı konulmuş bir ilişki veya evlilik içinde gelişmiş aşk ise büyük bir ikramdır. Diğer aşk türlerine göre daha büyük mutluluk içerebilir.
