Son dönelerde gerek yapýlan yasal düzenlemeler ve gerekse de medyada yer alan haber ve yayýnlar toplumda ve iþletmelerde iþ saðlýðý ve güvenliði bilincini en ileri düzeye taþýmýþtýr. Özellikle iþverenler ve iþletmeler, özellikle son 2-3 yýlda meydana gelen üzücü ve büyük kapsamdaki iþ kazalarýndan sonra iþ güvenliðinin önemini daha fazla kavramýþ bulunmaktadýr.
Ýþ saðlýðý ve güvenliði konusunda son derece hassas olan AK Parti tarafýndan çýkarýlan 6331 sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Yasasý, proaktif bir yaklaþým üzerine kuruludur.
Cumhurbaþkanýmýz Sayýn Recep Tayyip Erdoðan, ‘Uluslararasý 8. Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Konferansý’nda önemli açýklamalarda bulundu.
Konferansta, Cumhurbaþkanýmýz Sayýn Recep Tayyip Erdoðan “Kâr marjlarýný artýrmak için insan hayatýný tehlikeye atarak kazanýlan para bizim için haramdýr. Üretim sürecinde makine ile insaný eþ deðer gören anlayýþý kesinlikle kabul etmiyorum. Biz insana makine gibi bakamayýz” dedi. Bu nokta oldukça önemliydi. Çalýþma barýþýnýn korunmasýnda kilit nokta, iþ saðlýðý ve güvenliðinin tam olarak saðlanmasýdýr.
Türkiye, son 13 yýlda çok önemli reformlarý hayata geçirmiþtir. Þüphesiz bu reformlar oldukça önemli, ancak yeterli deðildir. Sayýn Cumhurbaþkanýmýz tarafýndan da bu durum vurgulanmýþtýr. Daha saðlýklý reformlarýn hayata geçirilebilmesi için, iþçi ve iþverenin ortak hareket etmesi gerektiði açýktýr. Burada hem iþçi hem iþverene büyük görev düþüyor.
Gerçekten de, Cumhurbaþkanýmýz Sayýn Recep Tayyip Erdoðan’ýn belirttiði “Hükumet önlemi almýþ, kuralý koymuþ ama iþçimiz bana bir þey olmaz diye bu kurallara uymuyor. Hava sýcak diye bareti takmýyor, acelem var diye güvenlik kýyafetini giymiyor. Ýþçilerimizin son derece dikkatli olmasý verilen imkânlarý kullanmasý, eksiklik olduðunda da iþvereni uyarmasý gerekir” yönündeki yaklaþým hem çalýþanlarýmýzý hem de iþverenlerimizi yakýndan ilgilendiriyor.
Ýþ güvenliðine bürokrasi engeli
Özellikle bürokratik ve bazý yönetmeliklerden kaynaklý düzenlemeler iþ saðlýðý ve güvenliðinin yaygýnlýðýný sekteye uðratmakta ve maliyetini olumsuz etkilemektedir.
Kýsa bir zamanda Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnda önemli uygulamalarý hayata geçiren ve geçici iþ iliþkisi gibi zor bir konuyu TBMM’den geçiren Sayýn Süleyman Soylu’nun iþ saðlýðý ve güvenliðinin uygulamada karþýlaþýlan sorunlarýný da çözeceðinden hiç kimsenin þüphesi yok. Bunun için Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnýn, Cumhurbaþkanýmýzýn iþaret ettiði kalite ve standartta iþ güvenliði hizmetinin tüm ülkeye yayýlabilmesi için önemli bazý deðiþiklikler yapmasý gerekiyor.
Çalýþanlarý arasýndan iþ güvenliði uzmaný, iþyeri hekimi ve 10’dan fazla çalýþaný olup çok tehlikeli sýnýfta yer alan iþyerlerinde diðer saðlýk personeli görevlendirilmesi gerekmektedir. Ýþverenler, çalýþanlarý arasýnda belirlenen niteliklere sahip personel bulunmamasý hâlinde, bu hizmetin tamamýný veya bir kýsmýný ortak saðlýk ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilmektedir.
Esasen uygulamada çok sayýda sorun yaþanmakla birlikte, 1 Temmuz itibariyle Kamu kurumlarý ile 50’den az çalýþaný olan ve az tehlikeli sýnýfta yer alan yüzbinlerce iþyeri daha iþ güvenliði uzmaný ve iþyeri hekimi çalýþtýrma yükümlülüðü altýna girecek. Eðer 1 Temmuz için aþaðýda sayýlan önlemler alýnmazsa ciddi sýkýntýlar yaþanacaðý görülmektedir.
Bu deðiþikliklerle hem saðlýklý bir hizmet sunumunun önü açýlacak hem de gereksiz ve fuzuli bir þekilde milli ekonomiye zarar veren yükler sonlandýrýlmýþ olacaktýr.
Çözüm nasýl olmalý?
Ýlk olarak, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Hizmetleri Yönetmeliðinin 12. maddesinin yürürlükten kaldýrýlmasý gerekmektedir. Söz konusu 12. maddesinde yer alan “OSGB’ler kurulduklarý il ve sýnýr komþusu illerde hizmet sunmaya yetkilidir” hükmüne göre, iþ güvenliðinin en önemli kurumu olan OSGB’ler sadece kurulu bulunduklarý il ve çevre illerde hizmet verebilmektedir. Yani hiçbir yararý ve mantýðý olmayan bir þekilde sýrf yönetmelikte yer alan bu gereksiz düzenlemeye göre OSGB’ler neredeyse her ilde þube açmaya zorlanmakta, bu da iþ güvenliðinin maliyetini artýrdýðý gibi, kalite ve hizmet sunumunu düþürmekte, milli ekonomiye on milyonlarca liralýk zarar vermektedir.
Bir OSGB þubesinin açýlmasýnýn maliyeti yaklaþýk 100.000 TL’ye varmaktadýr. Kaldý ki OSGB’ler için zorunlu tutulan ve hiç kullanýlmayan birçok malzeme kuruluþ þartý olarak aranmaktadýr. OSGB’ler sðlýk kabini deðildir ve iþyerlerinde iþ güvenliði ve iþ saðlýðý hizmetlerini verirler. Saðlýk ocaðý veya saðlýk kabini açýyormuþ gibi þartlarýn ve malzeme listesinin aranmasý yanlýþtýr.
Ýþ güvenliði hizmetlerinden faydalanmanýn ucuzlatýlmasý ve tüm ülkeye kaliteli bir þekilde ulaþtýrýlabilmesi daha da önemlisi Cumhurbaþkanýmýzýn iþaret ettiði hususlarda etkin bir hizmet verilebilmesi için çok elzem olarak bu hükmün kaldýrýlmasý ve zorunlu þartlarýn gözden geçirilmesi gerekmektedir. OSGB’lerin hizmet yeri sýnýrlandýrýlmasýnýn kaldýrýlarak, tek bir OSGB ile tüm Türkiye’de kaliteli ve ayný standartta hizmet verilmesinin önü açýlmalýdýr.
81 ilde OSGB açmak hiçbir anlam ifade etmemektedir. Eðer, hizmet verdiði her ilde OSGB açýlmasý yoluna gidilirse, hem yönetimi ve hizmet kalitesinin saðlanmasý mümkün olmaz, hem de OSGB’lerde yüzmilyonlarca liralýk atýl kapasite bulunur ve OSGB’ler maliyetlerini dahi karþýlamaz hale gelir. Her Ýl’de OSGB açmak bu yönüyle mantýklý ve gerekli deðildir. OSGB’ler iþ saðlýðý ve güvenliði hizmetlerinin fabrika ve iþyerlerinde vermektedirler. Dolayýsýyla da OSGB binalarýnda kurulum için aranan ekipman ve cihazlarýn bir anlamý olmadýðý gibi, zaten bir iþ kazasýna uðrayan personelin OSGB yerine saðlýk kurumuna götürülmesi gerekir.
Ýkinci olarak, Türkiye’de zaten hastanelerin ve saðlýk kurumlarýnýn saðlýk memuru ve hemþire ihtiyacýný karþýlayacak kadar personel dahi bulunmamaktadýr. Kamu ve özel saðlýk kurumlarý ihtiyacýný karþýlayacak personel dahi bulmakta zorlanmaktayken, OSGB’lerde hemþire/diðer saðlýk personeli bulundurma zorunluluðu iþ saðlýðý ve güvenliði ekonomisini sekteye uðratmaktadýr. Zaten diðer saðlýk personeli çok tehlikeli sýnýfta az sayýda iþvereni etkilemektedir. Çoðu iþyerinin, muafiyet kapsamýnda olduðu, Türkiye’de bu kadar elemanýn dahi bulunamadýðý bir ortamda, OSGB için bu personellerin istihdamýnýn zorunlu olmasý hatalýdýr.
Üçüncü olarak, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Hizmetleri Yönetmeliðin 13. Maddesine göre OSGB’ler, iþ saðlýðý ve güvenliði hizmetlerinin tamamýný veya bir kýsmýný baþka bir kiþi veya kuruma devredemezler. Bu maddeye göre, OSGB’ler arasýnda yardýmlaþma ve destek yasaklanmýþtýr. Bu da son derece yanlýþtýr. OSGB’ler iþ güvenliðine iliþkin birikim ve tecrübelerini diðer kurumlara aktarabilmeli, yardýmlaþmalýdýr. Aksi halde Türkiye bir OSGB mezarlýðýna dönecektir. Ayrýca maliyetlerin artmasý, iþverenlerin de bu hizmete kavuþmasýný maliyetli kýlacaktýr.
Yukarýda yazdýðýmýz düzenlemeler 1 Temmuz öncesinde düzeltilmediði takdirde iþ saðlýðý ve güvenliðinde ciddi bir sýkýntý yaþanmasý söz konusu olacaktýr.
