Kamudaki taþeron iþçilerinin kadroya alýnmasýna iliþkin Baþbakan Prof. Dr. Ahmet Davutoðlu tarafýndan yapýlan açýklama bir anda taþeron iþçilerini büyük bir sevince boðdu. Bugün 10 soruda taþeron iþçi konusunu yazalým istedik.
1- Taþeronluk nedir? Taþeronlukta sýnýrlar nasýldýr?
Bir iþverenden, iþyerinde yürüttüðü mal veya hizmet üretimine iliþkin yardýmcý iþlerinde veya asýl iþin bir bölümünde iþletmenin ve iþin gereði ile teknolojik nedenlerle uzmanlýk gerektiren iþlerde iþ alan ve bu iþ için görevlendirdiði iþçilerini sadece bu iþyerinde aldýðý iþte çalýþtýran iþverenlere alt iþveren veya taþeron denilmektedir. Ýþletmenin ve iþin gereði ile teknolojik nedenlerle uzmanlýk gerektiren iþler dýþýnda asýl iþ bölünerek alt iþverenlere verilemez. Çalýþma hayatýnda günümüzde en çok sorun yaþanan konulardan birisi de alt iþverenlik uygulamasýdýr.
2- Taþeron iþçisinden asýl iþverenler de sorumlu olur mu?
Asýl iþveren-alt iþveren iliþkisi iþveren, alt iþverenin iþçilerine karþý o iþyeri ile ilgili olarak Ýþ Kanunundan, iþ sözleþmesinden veya alt iþverenin taraf olduðu toplu iþ sözleþmesinden doðan yükümlülüklerinden alt iþveren ile birlikte sorumludur. Asýl iþveren alt iþveren iliþkisinin muvazaalý iþleme dayandýðý kabul edilerek alt iþverenin iþçileri baþlangýçtan itibaren asýl iþverenin iþçisi sayýlarak iþlem görürler.
3- Özel sektör iþyerlerindeki taþeron iþçileri kadroya alýnacak mý?
Sayýn Baþbakanýn açýklamýþ olduðu düzenleme sadece kamu iþyerlerindeki taþeron çalýþanlarýný ilgilendirmektedir. Özel sektör iþyerleri bu kapsamda deðildir.
4- Kamuda hangi iþler taþeron iþçisiyle yapýlýyor?
Kamu kurum ve kuruluþlarýnda alt iþveren veya taþeron olarak adlandýrýlan iþyerleri, baþta temizlik, güvenlik, saðlýk personeli verilmesi, zabýta, hasta yönlendirme, bakým onarým elemaný, þoför, büro iþleri, ahçý-garson iþleri, hizmet elemaný gibi iþlerde bir ihale veya pazarlýk usulü iþ yapan, eleman çalýþtýran þirketlerdir.
5- Kamuya geçiþlerde hangi tarih esas alýnacak?
Hem 1 Kasým seçimleri öncesinde ve hem de 64. Hükümet Programýnda kamu kurumlarýndaki alt iþverenlik iþleri çerçevesinde asýl iþlerde çalýþanlarýn, kamuda istihdam edilmesine yönelik düzenleme yapýlacaðý belirtilmiþti. Burada 1 Kasým tarihinden önce çalýþmakta olanlar, özel sözleþmeli olarak aldýklarý ücretle beraber çalýþtýklarý yerlerde çalýþmaya devam edecekler. Yani, 1 Kasým tarihinden sonraki iþlerde çalýþan taþeron iþçiler açýsýndan bu yönde bir deðiþiklik olmasýný beklemiyoruz.
6- Kaç kiþi bu kapsamda kamuya geçecek?
Kamuda yaklaþýk 720 bini aþkýn taþeron iþçisi çalýþmakta olup, bunun da yaklaþýk 150-200 bin kiþisi asýl iþlerde çalýþmaktadýr. Dolayýsýyla hem asýl iþlerde ve hem de yardýmcý iþlerde çalýþan yaklaþýk 720 bin iþçi bu haktan yararlanacak. Bu þekilde kadroya alýnacak iþçiler, 12 ay boyunca ve tam zamanlý olarak çalýþanlar olup emekli olana kadar çalýþtýrýlacaklar. Emekliliðe hak kazananlar bu durumdan yararlanamayacak. 3 aylýk veya 6 aylýk bir çalýþma dönemi için geçici çalýþtýrýlan kiþiler bundan faydalanamayacak.
7- Yardýmcý iþlerde çalýþanlar da bu kapsama alýnacak mý?
Sayýn Baþbakanýmýz AK Parti Grup Toplantýsýnda yaptýðý açýklamada, asýl iþlerde çalýþan taþeron iþçilerle ilgili çalýþmalarýn tamamlandýðýný ve bu kiþilerin kamuya alýnacaðýný belirterek, ister asýl iþ olsun, ister yardýmcý iþ olsun, tüm taþeron iþçilerinin kamuda ayný yerde sözleþmeli eleman olarak çalýþmaya devam edeceklerini belirtti. Diðer bir deyiþle, asýl iþler dýþýndaki yardýmcý iþlerde çalýþanlar da bu haktan yararlanacak.
8- Süreç nasýl iþleyecek?
Kamuda hem asýl iþler ve hem de yardýmcý iþlerde çalýþan taþeron iþçilerinin kadroya alýnmasý yasal bir düzenleme yapýlmasý gerekiyor. TBMM’de buna iliþkin yasa çalýþmalarýnýn birkaç ay içinde tamamlanmasý halinde taþeron iþçiler özel sözleþmeli olarak aldýklarý ücretle beraber ayný iþyerinde çalýþmaya devam edecekler. Kamuya geçiþte kiþinin mesleði ve kamu hizmetini yapabilmesi için gerekli bilgi ve donanýma sahip olup olmadýðýný belirlemeye yönelik her kurum hizmetin özelliðine göre sýnav yapýlacak. Ayrýca bu kiþilerin güvenlik soruþturmalarý da önemli olacak.
Ýleride bir kamu kurumu bu kapsama giren temizlik ve güvenlik personeline daha fazla ihtiyacý olduðunda ihale yoluyla hizmet alýmý yapmasýn, ihtiyacýný bu sözleþmeli personel pozisyonundan karþýlayacak. Çalýþmak isteyen kiþiler de bu düzenlemeden sonra doðrudan doðruya kamu idarelerine müracaat ederek bu sözleþmeli statü için belirlenen koþullara uygunsa orada çalýþacak.
9- Kamuya geçecek iþçilerin özlük haklarý ve maaþlarý deðiþecek mi?
Bu düzenlemeyle kamuya geçecek taþeron iþçilerinin maaþ veya özlük haklarý yönünde bir farklýlýk olmasý beklenmiyor. Taþeron iþçiler yeni bir statü ile kadroya alýnacaklar ve ‘özel sözleþmeli personel’ statüsü olacaklar. 3 yýl da bir sözleþme yenilecek. 3 yýllýk arayla bu statüler yenilenecek. Kadroya alýndýktan sonra üç yýl sonra sözleþmeler yenilecek. Bu kiþiler devlet memuru kadrosuna alýnmayacak, sadece özel sözleþmeli personel olacaklar. Ayný iþte ve ayný özlük haklarýyla çalýþmaya devam edilecek, maaþ ve özlük haklarý taþeron firmalar yerine kamu kurumlarý tarafýndan yerine getirilecektir.
10- Belediye ve özel idare iþçileri nasýl olacak?
Belediye ve özel idarelerdeki taþeron iþçiler için bu kurumlarýn kuracaðý þirketler aracýlýðýyla istihdam yapýlmasý söz konusu olacak. Yani, Belediyeler ve Ýl Özel Ýdarelerde alt iþverende çalýþanlar bu idarelerin kuracaðý kendi þirketlerinde istihdam edilecek. Bu durumda belediyedeki taþeron zabýta ve itfaiyeciler de belediyelerin kuracaklarý þirketlerin kadrosuna alýnacak. Halihazýrda bir belediye þirketinde çalýþýyorsa kiþi, zaten bugün var olmak istenen nokta saðlanmýþ olduðundan bunlarýn durumlarýnda bir deðiþiklik olmayacak.
