Kahveciler hazýr olun! 2015 çayýn yýlý olacak. Her köþede yer alan kahve dükkanlarýnýn yaný baþýna birer de çay dükkaný bekliyorum, haberiniz ola! O zaman bakalým hangi ülkede nasýl çay tercih ediliyor, ona göre sipariþimizi verelim...
SÝYAH VE BERGAMOT ÇAY ÝNGÝLTERE
Dünyaya yayýlan bir geleneðin, ‘5 çayý’ ritüelinin baþladýðý yerdir Ýngiltere. 18’inci yüzyýl sonlarýnda 7. Bedford Düþesi Anna’nýn hipoglisemisi olduðu konusunda þüphelerim var. Çünkü sadece sabah ve akþam yenen yemekler arasýnda midesi zil çaldýðýndan öðleden sonra üç ile beþ arasýnda davetler vererek baþlattýðý çay servisinin geleneksel hale gelmesine vesile olmuþ. Çay potuna konulan siyah veya bergamot çayý ortalama 3-4 dakika bekletilir ve servis edilir.
Püf noktasý: Ýngiliz çayýnýn olmazsa olmazý yanýnda servis edilen süttür. Yanýnda salatalýklý Ýngiliz sandviçi ve scone gibi atýþtýrmalýklar tercih edilir.
DEMLEME SÝYAH ÇAY TÜRKÝYE
Ortalama 100 yýllýk ömrünün son çeyreðine giren Karadeniz sýrtlarýndaki çay bitkisini Türk çayý olarak biliyoruz. Tavþan kaný rengini hiçbir içecekle deðiþmeyenler az sayýda deðil. Hazýrlýðý zaten Anadolu’ya özel. Demlik ve çaydanlýk ile demlenmekte. Türklerin Anadolu’ya gelmeden çok önce tükettikleri çayýn Anadolu serüveni ise 19’uncu yüzyýlýn baþlarý. Gelenekler, saray adabý çay için gerçek bir ritüelden oluþmakta. Ýnce bel, cam çay bardaklarý, porselen demlikler, çay tabaklarý... Semaver derseniz o aslýnda bir Rus!
Püf noktasý: Çay bitkisinin tepe yapraklarý kullanýlmalý. Ýyi bir Türk çayý en fazla sekiz dakika demlenir.
YEÞÝLÇAY ÇÝN
Çin kültüründe çay servisine, Japon kültüründen de daha geniþ çaplý bir seramoni eþlik eder. Yeþil çay yapraklarý birkaç kez yýkanýr ve sýcak sudan geçirilir. Birinci demleme içilmez dökülür. Bir çay birden fazla demlenir. Servisler özel olarak tasarlanmýþ Çin’in yixing kilinden yapýlmýþ küçük kaseler ve çaydanlýklarda servis edilir. Çayýn merkezidir, dünyaya buradan yayýlmýþtýr. Kýsaca Çin’de neredeyse su yerine çay içilir.
Püf noktasý: Çin çayý her demlemede farklý aroma verir, dolayýsýyla birden fazla kez demlenerek içilir.
Yeþilçay Japonya
Matcha, yeþil çayýn toz haline getirilmiþ halidir. Japonya’da çay bir merasimdir. Her evin bir çay odasý vardýr. Þimdi çay odalarý dýþýnda içiliyor, gelenek gevþemiþ olabilir. Ancak köklü aileler için hala uzun soluklu ve ciddi bir iþtir çay içmek. Demlikler dökme demirdir. Japon porselenlerinin zarafeti bu merasimde gözler önüne serilir. Küçük bir porselene konulan matcha’nýn üzerine sýcak su eklenir ve bambuyla karýþtýrýlýr.
Püf noktasý: Japon çayý acýdýr, bu sebeple yanýnda wagashi isimli tatlýlar ikram edilir.
OOLONG ÇAYI, YEÞÝL ÇAY, SÝYAH ÇAY TAYVAN
Tayvan’da çay içmek sosyalleþmek anlamýna gelir. Çay kültürünün Çin kültürüne dayandýðý Tayvan’da çay ritüeline tütsü kokularý, çiçek sanatýyla bezenmiþ kaseler eþlik eder. Her bir köþede çay maðazalarýný görmek mümkündür. Daha çok yarý fermante edilmiþ Oolong çayý tüketilir. Tat olarak yeþil ve siyah çay arasýnda bir lezzete sahiptir. Ayrýca yeþil ve siyah çay da içilir.
Püf noktasý: Çay sýcak suyun içine atýlýr. Diðer ülkelere göre daha fazla bekletilir.
YERBA MATE ÇAYI PARAGUAY
Güney Amerika’da yetiþen bir bitkinin yeþil yapraklarýyla hazýrlanan matenin þifa kaynaðý olduðuna inanýlýr. Amerikan yerlilerinden günümüze kadar gelen mate, yeþil çay ve tarçýn gibi baharatlarla harmanlanarak veya sade olarak sýcak suda demlenir. Geleneksel yuvarlak mate kaplarýnda sunulur, ‘bombilla’ denilen gümüþ delikli kamýþla içilir. Ýçinde 100’den fazla etken madde bulunan bitkinin uyarýcý etkisi olduðundan dikkatli tüketin.
Püf noktasý: Mate bir kaba konulup üzerine sýcak su eklenir, demlenirken biraz soðuk su ilave edilir. Serviste de üzerine sürekli sýcak su ekleneceðinden sýcak suyu hazýr bulundurun.
TAZE NANELÝ YEÞÝL ÇAY FAS
Fas’ta çay erkek iþidir, hazýrlýðýný ve servisini erkek üstlenir. Bred isimli demlikte demlenir, kisan isimli ince renkli cam bardaklarda servis edilir. Hazmý kolaylaþtýrýcý etkisinden dolayý yemek sonrasýnda tercih edilir. Yeþil çay, þekerli sýcak suya atýlýr ve üzerine taze nane eklenir.
Püf noktasý: Servisini yaparken çay demliði mümkün olduðunca yukarýya çýkarýlýr. Böylece bardakta bol köpük oluþur. Ne kadar köpüklü olursa o kadar makbuldür. Fas çayý taze naneyle servis edilir.
YEÞÝL VE SÝYAH ÇAY PAKÝSTAN
Pakistan’da çay yapýmý evden eve deðiþmektedir. Yanýnda abur cubur ise pek sevilir. Önceleri yeþil çay içen Pakistanlýlar daha sonra siyah çayý da sevmiþ. Geniþ yapraklý çay yapraklarý kullanýlýr ve demleme birkaç dakikayý geçmez.
Püf noktasý: Yeþil çay çok içilir, genellikle ve sade tüketilir. Siyah çay ise sütle servis edilir. Þeker alýþkanlýklarý pek yoktur ancak serviste mutlaka bulundurulur.
BAHARATLI SÝYAH ÇAY HÝNDÝSTAN
Masala çayý aslýnda günümüzde popüler kültürde yaygýnlaþan çay lattenin çýkýþ noktasýdýr. Masala ise Hindistan’ýn Ýngiliz sömürgesi olduðu dönemde süt eklenerek tam karakterini almýþtýr. Yoðun aromalý ve keskin bir tadý vardýr. Hintliler çaya tutkundur. Kullanýlan siyah çay Hindistan’da yetiþmektedir. Bir kapta kaynatýlan suyun içine bir-iki kakule, biraz taze zencefil eklenerek birkaç dakika kaynatýlýr. Ýçine konulan siyah çay, süt, tarçýn veya yýldýz anasonla kaynatma devam eder, süzülerek servis edilir.
Püf noktasý: Çay sürekli kaynatýlarak hazýrlanýr. Süt dahil her malzeme eklendikten sonra kokusu tamamen ortaya çýkmasý için bir-iki dakika ocakta bekletilir.
SÝYAH ÇAY, YAK YAÐI VE TUZ TÝBET
BAÞLI baþýna bir öðün olabilecek yaðlý Tibet çayý en ilginç çaylardan biri. Ýçine bazen zencefil, meyve karabiber de eklerler. Þimdi sýký durun! Tibetliler çayý içerken içine süt ve þeker ekleyebilir ama minicik bir fiske tuz olmadan içmezler! Gerçek Tibet çayýnýn içinde Tibet öküzü sütünden yapýlan yak yaðý da olur.
Püf noktasý: Çay soðuk suya koyulur ve ocaða alýnýp kýsýk ateþte kaynatýlýr. Rengi koyu kahverengi olduðunda ise hazýrdýr. Yak yaðý olmadan Tibet çayý olmaz!
