'Güneþin altýnda yeni bir þey yok’ atasözünün hemen bütün dillerde olmasý boþuna deðil.
Güncel olay malumunuz.
Rusya’nýn Esad rejimini korumak için Suriye’ye getirdiði savaþ uçaklarýndan biri, muhalif Türkmenlerin yaþadýðý bölgeye operasyon yaparken Türkiye hava sahasýný ihlal etti. Bu ilk kez olmuyordu, öncesinde -bilinen- üç ihlal daha yapýlmýþ, Türkiye uyarmýþ, Rusya en yetkili aðýzdan ‘bir daha olmayacak’ sözü vermiþti.
Söz tutulmadý, ‘angajman kuralý’ devreye girdi, Rus uçaðý vurularak düþürüldü.
Tarihi belgeler bunun ilk olmadýðýný, zira Rusya’nýn uçakla tanýþtýktan sonra ‘sýnýr tanýmadýðýný’ gösteriyor.
Araþtýrmacý dostum Ýsmail Þen, Uçak Teknisyenleri Derneði yayýn organý UTED dergisinin Ocak sayýsýnda yayýnlanacak makalesinden enteresan notlar paylaþtý.
Belgelere göre Rusya’nýn hava sahasý ihlalleri neredeyse ‘uçaðýn icadý’ ile baþlamýþ!
Ýlk Rus savaþ uçaðý da ‘yüz yýl önce’ düþürülmüþ.
- Baþbakanlýk Osmanlý Arþivi’ndeki 1916 tarihli Hariciye Nezareti Siyasi Kýsým belgesinde, “Bir Rus tayyaresinin Karadeniz sahilinde düþürülerek içindekilerin esir, tayyarenin ganimet alýndýðý” belirtiliyor. (Tarih: 31 (ay belli deðil) 1916 (Miladi) Dosya No: 2112 Gömlek No: 14 Fon Kodu: HR.SYS.)
‘Mülazým Nikola’ için mektup
- Kayýtlara geçmiþ ilk ihlal ise Balkan Savaþý sýrasýnda gerçekleþmiþ. 29 Aðustos 1913 tarihli, Bâb-ý Âlî Evrak Odasý’na ait belge, ‘Nikola nam bir Rus mülazým’ýn (teðmen) ailesinin bilgi isteðini içeriyor: “Tayyaresiyle hatt-ý müdafaa dâhiline sükut eden Rus Mülazýmý Nikola’nýn sýhhatinin ailesi tarafýndan sorulmakta olduðu...”
Mülazým Nikola’nýn savunma hattýnýn gerisine nasýl ‘sükut’ ettiði, düþmüþ, düþürülmüþ veya araziye mi inmiþ bilinmiyor.
- Bir yýl kadar sonra, yani Birinci Dünya Savaþý yaklaþýrken ve Enver Paþa’nýn Sarýkamýþ harekâtýný baþlatmasýndan bir ay önce, bir baþka ‘ihlal’ vakasýnýn belgeleri var.
24 Kasým 1914 tarihli Emniyet Umum Müdürlüðü kayýtlarý þöyle yazýyor: “Van ve Kastamonu vilayetleri üzerinde görülen Rus tayyareleri için Rusya Sefareti nezdinde giriþimlerde bulunularak bir daha böyle bir olaya meydan vermemelerinin tembih edilmesi...”
Anlaþýlan, Rusya hem Karadeniz, hem Doðu sýnýrýný ihlal ederek ‘keþif’ yapmýþ.
Rus uçaklarýndan ‘ayetli bildiri’
Birinci Dünya Savaþý baþladýktan sonra ise Rus uçaklarý Türk karasularýnda deyim yerindeyse ‘fink atmaya’ baþlamýþ. Öyle ki, zaman zaman yanlýþlýkla veya benzinleri bittiði için Osmanlý topraklarýna inmiþler. Hatta yerleþim yerleri üzerine ‘ayetli’ propaganda broþürleri bile atmýþlar.
- 22 Mart 1915 tarihli Emniyet Umum Müdürlüðü belgesinde “Rus tayyaresinin bazý mahallere attýðý, Kafkasya Müslümanlarý’nýn imzasýný havi ayet-i kerimelerle baþlayýp, Müslümanlarý Almanya aleyhine tahrik ve harbe son vermeye çaðýran” broþürler atýldýðý; bu broþürlerde “Almanya’nýn mahvolacaðýna dair” öngörülerin de bulunduðu bildiriliyor.
- 30 Nisan 1915 tarihli yine Emniyet Umum Müdürlüðü belgesinde, Hopa Kaymakamlýðý “Sümele Ýskelesi’ne gelen Rus Donanmasý’ndan bazý gemiler ve bir tayyarenin, keþif hareketlerinden sonra Batum tarafýna gittiðini” bildiriyor. (Bir yýl kadar sonra Ruslar bölgeyi Erzurum’a kadar iþgal edecek ve Ekim Devrimi sonrasý 1918’e kadar kalacaktýr.)
- 29 Ekim 1917 tarihli bir baþka belgede ise ayný broþürlerin Samsun ve Çarþamba arasýnda da havadan atýldýðý belirtiliyor.
Þaþkýn pilot Vladimir
- Aðustos 1916 tarihli Hariciye Nezareti Siyasi Kýsým belgelerinde, “Kafkas Cephesinde sehven Osmanlý hatlarý dahiline iniþ yaparak esir edilen Rus tayyarecisi Vladimir Milkowsky hakkýnda bilgi isteði” yazýþmalarý var. Anlaþýldýðý kadarýyla, Rus pilot, o dönem Rus iþgali altýndaki Kelkit zannederek Alucra hayvan pazarýna inmiþ! Uçaða el konulmuþ ve Tayyareci Vecihi tarafýndan Osmanlý Ordusu’nda kullanýlmýþ.
- Ayný yýla ait bir baþka Emniyet Umum Müdürlüðü belgesi ise bir Rus pilotun yakýtý bittiði için Giresun’un Görele ilçesine indiðini ve yakalandýðýný belirtiyor.
