ABD Baþkaný Donald Trump’ýn Suriye’den çekilme kararý sürpriz gibi görünüyor.
Bence ‘tam olarak’ öyle deðil.
ABD kaynaklarý, Trump’ýn bu kararýný, Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan’la paylaþtýðýný açýkladý.
Ýki lider arasýndaki son görüþme 14 Aralýk akþamý yapýldý.
Erdoðan, bir gün önce 13 Aralýk’ta ‘Ýkinci 100 Günlük Ýcraat Programý’ný açýklamýþtý.
14 Aralýk yazýmda, Program’da Dýþiþleri Bakanlýðý baþlýðý altýndaki 13. Madde’ye dikkat çekmiþtim: “ABD ile ikili iliþkilerimizin iyileþtirilmesi/geliþtirilmesi çalýþmalarýnýn sürdürülmesi.”
Bu, bir þeylerin ‘piþirildiði’ anlamýna geliyordu.
Ne piþtiðini ise ‘havayý koklayarak’ bulmak zorundayýz.
‘Off the record’ yani ‘kayýtdýþý’ olarak bildiklerimiz vardý:
1- Dýþ politika kaynaklarýndan, “Trump’a kalsa bugün Suriye’den çekilir. Hatta ‘Biz çýksak siz DEAÞ’ý halledebilir misiniz’ diye bile soruldu” ifadesini duyalý epey olmuþtu.
Bunu, Erdoðan’ýn ABD’ye “Rakka operasyonunu birlikte yapalým” teklifiyle birleþtirelim…
Yine; Erdoðan, Trump’la görüþmesinden sonra Konya’da yaptýðý konuþmada, “Sayýn Trump ile de bunlarý görüþtük. Kendileri de olumlu cevaplarý verdiler. Yýllarca bizi Menbiç’te oyalayan, þimdi de bize Fýrat’ýn doðusu ile ilgili birtakým sözleri verenlerin, bu sözleri yerine getirmesi lazým. Yaklaþýk 500 kilometrelik sýnýr hattý boyunca, özellikle de Amerikan askerlerine asla zarar vermeyecek þekilde, kendi planlamamýza uygun yerlerden Suriye topraklarýndaki operasyonlarýmýza her an baþlayabiliriz” dedi.
Erdoðan, Trump’ýn ‘çekilme’ haberini ‘olumlu cevap’ olarak deðerlendirmiþ olabilir.
2- ABD’de Hakan Atilla davasýnda Baþsavcýlýk, temyiz baþvurusunu geri çekti. Dýþiþleri Bakaný Mevlüt Çavuþoðlu, “Hakan Atilla, ikili anlaþmalar çerçevesinde hapis cezasýnýn geri kalanýný Türkiye’de geçirebilir” dedi. Atilla’nýn 32 aylýk cezasý 25 Temmuz’da bitecek; yani kalan 7 aylýk cezayý tamamlamak üzere Türkiye’ye iade edilebilir.
3- Arkasýndan Halkbank’a yönelik olasý soruþturma, dava ve cezalara iliþkin adýmlar da gelebilir. Kaynaklarým, ABD’nin en prestijli risk yönetim þirketlerinden birine Halkbank davasýna iliþkin tüm süreci; hükümetin, yani bakanlýklar ve Baþkan’ýn bu süreçlerle ilgili ‘yetkilerini’ deðerlendiren; bu yetkilerin kullanýldýðýna dair önemli bir ‘örnek’ de içeren rapor hazýrlatýldýðýný; bu raporun Trump, Pompeo ve Bolton’a verildiðini söyledi. Rapordaki örnek de þu: Obama döneminde Ýran’la nükleer anlaþma öncesinde Hizbullah’a iliþkin bir dava düþürülmüþ.
Trump’ýn raporu ‘altýný çizerek’ okuduðu ve ‘çalýþýlmasý’ talimatýyla ilgili bakanlara verdiði de kulaðýma geldi.
4- ABD’de, ‘Türkiye Rus menþeli S-400 hava savunma sistemi satýn alýrsa, F-35 uçaklarý verilmesin’ tartýþmasý yapýlmasýna raðmen, Trump ayný düþüncede deðil. Kaynaklar, Trump’ýn F-35’lerin Türkiye’ye satýlmasý konusunda ýsrarcý olduðunu ve “Türkiye zaten bu iþin baþýnda var” dediðini söylediler.
5- FETÖ’ye yönelik FBI soruþturmalarýnda, örgütün kritik isimlerinden Kemal (Kevin) Öksüz’ün Ermenistan’da yakalanýp ABD’ye iade edilmesi de önemli. Örgütün baþýnýn iadesi konusunda Trump’ýn “Üzerinde çalýþacaðýz” demesi, iþin siyasi boyuta taþýnabileceðini gösteriyor.
Ýkinci 100 Günlük Program’daki 13. Madde boþuna konulmamýþ.
***
ABD ‘gerçekten’ çekilecekse;
1- Türkiye Fýrat’ýn doðusuna operasyondan vazgeçer mi?
‘ABD askerlerinin zarar görmesi’ tehlikesi ortadan kalkacaðýna göre, operasyonun önünde engel kalmaz.
Ya da, çekilme sürecinde Münbiç’te “YPG’nin çýkarýlmasý ve ABD-Türkiye ortak kontrolü” hýzla saðlanýr; ayný süreç Fýrat’ýn doðusunda uygulamaya konulur; ayrý bir operasyona gerek kalmaz.
Þimdilik birinci ihtimal güçlü.
2- ABD Kongresi Türkiye’ye Patriot ve F-35 satýþýný onaylarsa, Türkiye S-400’den vazgeçer mi?
Kaynaklar “S-400’lerden geri adým ihtimali sýfýr” þeklinde net konuþuyor.
Çavuþoðlu da, 19 Aralýk’ta TBMM’de, “S-400 sisteminin F-35 ve NATO sistemlerine zarar vermeyecek þekilde baðýmsýz kullanýlmasý için gerekli önlemlerin alýnacaðýný” söylemiþti.
Kritik günlerdeyiz.
