Amerika’da bir deyiþ vardýr: Birþey ördeðe benziyorsa, ördek gibi yüzüyorsa ve ördek gibi ötüyorsa, o þey bir ördektir... Mýsýr’a uyarlarsak: Darbe gibi görünen, yüzen ve öten þey, tabii ki bir darbedir. Öte yanda Mursi ve yönetiminin Washington’da seveni yoktu, ardýndan aðlayan olmamýþtýr.
Þu an için Kahire’deki askeri yönetim için en büyük öncelik, 1.3 milyar dolarlýk ABD askeri yardýmýnýn kesilmemesi. ABD’nin ayrýca 250 milyon dolarlýk sivil yardýmý var. ABD bütçe yasasý -seçimle iþbaþýna gelmiþ hükümetlerin darbeye uðramasý halinde o ülkeye ABD yardýmý verilmemesini- öngörüyor. Bu madde nedeniyle Kahire’de kimse -darbe- lafýný kullanmýyor... Hem artýk darbe þýk bir durum olmadýðýndan -devrim- daha kullanýþlý... Ýlk gün itibariyle Washington’da Dýþiþleri Bakanlýðý sözcüsü -darbe- kelimesi kullanmadý. Baþkan Obama’nýn açýklamasýnda -Mýsýr ordusunun Cumhurbaþkaný Mursi’yi çekme kararý- gibi bir tamlama kullanýldý. Darbenin unsurlarý var, kendisi var, neticesi var, adý yok.
Mýsýr ordusunun bütçesi 4 milyar dolar. Her ne kadar miktarýn devlet sýrrý olarak düþük açýklandýðý ve bunun yalnýzca maaþa, karavanaya ve sabit masrafa harcandýðý öne sürülse de, ABD’nin verdiði yardým önemli. Mýsýr’ýn 1979’da Ýsrail ile barýþ anlaþmasýndan sonra ABD, Mýsýr ordusunu muhatap almýþtý. Bu yüzden ABD’de -Mýsýr- denince, hemen Pentagon devreye giriyor. ABD Donanmasý için Süveyþ Kanalý’ndan rahat geçmek de önemli.
Ýki yýl önce Hüsnü Mübarek’in devrilme sürecinde ABD en çok Pentagon üzerinden Mýsýr Genelkurmayý ile temasta olmuþtu. O zaman Mübarek’in duruma ne kadar hakim olduðuna bakýlmýþ, Mübarek’in kontrolü kaybetmeye baþlamasýndan sonra ilgi orduya yönelmiþti. Pentagon’un o zaman öncelikli telkini -ordunun halkýn üzerine ateþ açmamasý- idi. Þimdi de Mýsýr ordusunun niyeti anlaþýldýktan sonra Pentagon’un -Darbe yaparsanýz yardýmý alamazsýnýz, o yüzden acil sivil geçiþ yapýn- dediði bildiriliyor. Financial Times, ABD’nin Mýsýr generallerine -Darbeyi destekleyemeyiz ve herhangi bir deðiþim, olabildiðince sivil görünümlü olmalý- dediðini yazýyor. ABD bu telkinde bulunmuþ, ancak bir -plan- vermemiþ.
Kahire’de adýna darbe denmeyen darbeden sonra Anayasa Mahkemesi Baþkaný’nýn atanmasý, Baradey ve diðer siviller heyetinin TV ekranlarýnda görünmesi bu kapsamda.
Baþkan Obama’nýn darbe sonrasýndaki açýklamasýnda ‘ABD yardýmýnýn hukuki durumu konusunda inceleme baþlattýk’ demesi, olayýn þekil þartý. Bundan sonraki süreçte ABD, Mýsýr Ordusu üzerinde bu yardým üzerinden etki kuracak. Çünkü Obama orduya -idareyi olabildiðince çabuk biçimde demokratik biçimde seçilecek sivil yönetime býrakma- çaðrýsý yaptý. Mursi ve taraftarlarýný keyfi tutuklamayýn, dedi. Ayrýca ordunun, barýþçý gösteri, hukuki baþvuru yollarý ve sivil mahkemelerde adil yargý hakkýna saygý göstermesini istedi. Yani Obama, adýna darbe denmeyen darbeyi yapan Mýsýr ordusunun seçim kazanmýþ demokratik hükümet gibi davranmasýný bekliyor. Toplu infaz, toplu tutuklama, askeri mahkeme, otomatik yasaklar, ideolojik temizlik ve sair fena muamele gibi geleneksel darbe alýþkanlýklarýndan uzak durulmasýný istiyor. Bu þartlar Mýsýr ordusunu zorlar... Ancak ordu kontrolü elinden kaçýrýp kendisi istikrarsýzlýk kaynaðý olmadýkça, ABD yardýmý kesilmez. Sihirli kelime: Ýstikrar... Öte yanda istikrar kelimesi bundan sonra Mýsýr’ýn trajik bulmacasý olacak.
twitter.com/selimatalayny
