ABD Anayasasý’ndaki 13. Tashih iki bölümden oluþur: Bölüm 1 - Birleþik Devletlerde veya Birleþik Devletler yetkisi altýndaki yerlerde, hak ederek mahkum edilmiþ kiþinin cezasý dýþýnda, kölelik veya zorla çalýþtýrýlma uygulanmayacaktýr. Bölüm 2 - Kongre, uygun yasalarla bu maddeyi uygulatma yetkisine sahip olacaktýr.
Ýþte köleliði kaldýrmak için yapýlan bu kýsacýk tashihi yapabilmek için Baþkan Abraham Lincoln ve Cumhuriyetçi Parti’nin dönemin Temsilciler Meclisi’nde Demokrat Parti’ye karþý verdiði mücadelenin filmi, Lincoln. Dönem ve biyografi açýsýndan sinema okullarýnda ders olarak okutulacak kadar da iyi kotarýlmýþ bir yapým. Lincoln, uzunluðuna, iniþli çýkýþlý olmamasýna, fazlasýyla söze dayanmasýna raðmen üstün teknik nitelikleri, klasik anlatýdaki baþarýsý ve oyuncularýnýn performanslarýyla bütün dezavantajlarýný avantaja çeviriyor. Belgesel deðil kurmaca izlediðimizi unutturmadan, izleyiciye tarihin nasýl tekerrür ettiðinin ipuçlarýný da veriyor...
1865 Baharý da denebilirdi Lincoln’a, eðer ABD’nin gelmiþ geçmiþ en sevilen ve en sayýlan Baþkanýnýn bir suikaste kurban gitmesiyle sonuçlanmasaydý. Doris Kearns Goodwin’in Team Of Rivals: The Political Genius Of Abraham Lincoln (Rakipler Takýmý: Abraham Lincoln’ýn Politik Dehasý) adlý kitaptan uyarlanan senaryo, ayný zamanda bir Lincoln biyografisi yerine de geçiyor. Elbette bir kýsmý yönetmenin ve yazarýn takdiri ama Daniel Day-Lewis’in yorumuyla beyazperdedeki o kiþinin efsanevi Abe Lincoln olduðundan bir an bile kuþkuya düþmek mümkün deðil film boyunca! Filmin yapým tasarýmýna diyecek yok. Hele oyuncularýn saç ve makyajlarý o kadar iyi ki kim olduklarýný bilmesek bazýlarýný tanýmakta zorluk çekerdik. Lobici Bilbo’yu canlandýran oyuncunun James Spader olduðu jenerikte yazmasa anlayamazdým. David Strathairn,Tommy L. Jones, Sally Field hemen tanýnýyor ama hayran olunasý performanslar listelerine birer tarihi kiþilik eklemekten de geri kalmýyor!
GUANTANAMO’YA NE DEMELÝ?
Steven Spielberg’ün izleyiciyi manipüle etmekteki ustalýðý hemen devreye giriyor. Anlattýðý tarihi dönemi, 1865 Ocak ayýnda süregiden ve 13. Tashih’in 31 Ocak’ta kabul edilmesiyle zirveye ulaþan Lincoln’ýn 14 Nisan’da, Konfederasyon Ordusu Baþkumandaný General Lee, Birlik Ordusu Baþkumandaný General Grant’e teslim olduktan beþ gün sonra öldürülmesiyle trajik biten süreç olarak öyküleþtiriyor. Cumhuriyetçilerin muhafazakar, Demokratlarýn liberal bilindiði günümüz ABD’sinde, Kongre’deki lobicilik faaliyetlerinin geçmiþi de sergileyerek bugüne yansýmalarýný vurguluyor. Lincoln’ýn Baþkanlýk nüfusuyla Kongre’yi manipüle etmesi gibi yönetmen olarak mizanseni kullanarak bize beyaz adamýn kibrini hatýrlatýyor.
Son derece etkileyici açýlýþ sahnesi, tek baþýna bir kýsa film deðerinde. Lincoln cephede, iki Afrikalý Amerikalý ve gönüllü yazýlmýþ iki acemi beyaz askerle sohbet ettiðinde, onun eþitlik ideallerine dayalý söylevini ezberlemiþ olduðunu görüyoruz. Kölelikten kurtulsa da hizmetkardan öteye geçemeyen siyahlarýn kaderini paylaþmayý reddeden, yüzyýl sonra bile oy hakkýna sahip olmayý hayal eden askerin tavrý Martin Luther King’i getiriyor akla. Belki Beyaz Saray’da oturan siyaha, Baþkan Obama’ya da selam gönderdiði düþünülebilir. Peki ama Guantanamo’daki tutuklular “Hak ederek mahkum edilmiþ” kiþiler mi? Teröre karþý savaþ diye geçirilen yasa, USA PATRIOT Act daha ne kadar geçerli olacak? Barack Obama,Lincoln ve Ýç Savaþ’ta kan dökenlerin gerçekleþmiþ ideali olarak geçebilecek mi tarihe? Bunlar da benim merak ettiklerim Lincoln’ýn etkisiyle...
