2013: Ekonomide attýðýný tutturmak þart
Dünya ekonomisinde 2013’ün nasýl geçeceði, büyük ölçüde 2012’den belirlendi. 2012 yýlýnýn önemli parçalarý 2013’e miras kalýyor. Bu yýl sürpriz olaylar dýþýnda olacak bitecekler, 2012’nin uzantýsý olacak.
Euro Bölgesi: Hâlâ sorun, Yunanistan baþta olmak üzere batýk ülkeler. Bu ülkeler ve Yunanistan, 2012’nin en büyük sorunuydu. Ýlk aþamada Yunanistan’ýn Euro bölgesinden çýkarýlýp sorunun daraltýlmasý bir çare idi. Ancak Yunanistan’ýn çýkartýlmasý ile tutulmasý arasýndaki tercihi Almanya Baþbakaný Merkel yaptý. Bayan Merkel önümüzdek sonbahardaki seçime dek, durumu soðutmayý tercih etti. Almanya seçimi eylül-ekim’de. O zamana dek Merkel, Euro bölgesinde sorun istemiyor. Ancak -sorun çýkmamasý- garanti deðil, ayrýca Merkel’in yeniden seçilmesi de garanti deðil. Yunanistan’ýn üç vakte kadar sorun çýkartmasý beklenebilir. Ayrýca mart-nisan aylarýnda Ýtalya seçimi var. Bu seçimi ‘Merkel’e uysal Eurocularýn’ mu, yoksa ‘asi popülistlerin’ mi kazanacaðý, Avrupa’nýn Kuzey-Güney olarak ayrýlýþýný hýzlandýrýr. Ýspanya’da yapay bir sessizlik var... Ve Fransa her an arýza çýkartabilir.
Bütün Euro Bölgesi’nin yapay sessizliðe kavuþmasýnda Avrupa Merkez Bankasý Baþkaný Draghi’nin -Euro’yu korumak için gereken herþeyi yaparým- lafý etkili oldu. Draghi daha birþey yapmadý ve bu tehdidi piyasa þimdilik kabul etmiþ gibi duruyor. Bu tehdit-blöfe karþýlýk piyasa -Hey kovboy çek silahýný da marifetini görelim- derse, ne olur? O zaman Ýtalyan Spegetti kovboy filmlerinin yýldýzý Draghi’nin elinin ve silahýnýn iddia ettiði gibi saðlam olmadýðý anlaþýlýr, ancak o noktaya geldiðimizde zaten yazýp çizeriz. Her durumda Euro kalýr, ama Euro kullanan ülkelerýn sayýsý azalýr.
ABD: 2012’yi FED’in baþýndaki Kovboy Bernanke kurtardý. Bernanke hem parayý bastý, hem bankalarý besledi. Ýþsizlik ve büyüme hâlâ yavaþ, o yüzden 2013’te ‘yavaþ hýzda düzelme’ devam eder. Konut piyasasýnda en kötü geride kaldý. Eðer konut sürprizi sürerse, istihdam ve büyüme beklenenden iyi olur.
ABD’nin kýsa vadede sorunu -Mali Uçurum- denen ve 1 Ocak ile baþlayacak bütçe kýsýntýlarý ve vergi artýþlarý. Biz baskýya girerken, siyasiler hâlâ itiþiyordu. Beklentiyi kredi notu veren S&P özetlemiþ:
31 Aralýk gece yarýsýna kadar bir mucizeyle anlaþma olsa bile ABD maliyesi orta vadede sürdürülür yolda deðil. Yani -notu daha da kýrarýz- diyor. Bu iþ 2013 yýlý içinde olabilir.
Anlaþma olmazsa, 1 Ocak’ta otomatik kýsýntý gelir, o zaman da önümüzdeki aylarda ABD ekonomisi durgunluða-resesyona girer. Ama kýsýntýyý deðiþtirmek için siyasiler ocak-þubat’ta yeniden anlaþýrsa, gün-yýl kurtarýlmýþ olur. ‘Ama mali yapý bozuk kalmayý sürdürür’ diyor, S&P.
Her iki durumda da siyasilerin uçurumu bir zaman sonra telafi etmeleri bekleniyor. Ama ne zaman sonra? Bu uçurum ve ardýndan gelecek -Borç Tavaný- meseleleri, ocak-mart döneminde ABD’de belirsizlik ve piyasa dalgalanmasý yaratýr. Bu iþlerden tüketicinin nasýl hasar göreceði belirsiz. Ancak ‘uçurum’ ve ‘tavan’ meseleleri aþýldýktan sonra daha istikrarlý bir ABD ekonomisi beklenebilir. Yýlýn bütünü için Wall Street borsa endekslerinde en az yüzde 10 kazanç, genel beklenti. Öte yandan sürpriz risk: Zaten sevimsiz olan siyasetin tam kilitlenmesi ve uçurum zararýnýn telafi edilememesi.
Türkiye: BRIC dahil büyüyen ekonomilerde ekonomilerin yavaþ hýzda seyretmesi bekleniyor. Ancak dünyada para hâlâ çok ve ‘iyi yatýrýma’ gelecek para var. Bu para seçici olacak. 2013 Türkiye’nin kredi notunu pekiþtirmesi, evinin içini daha da toparlamasý, doðrudan yatýrým ortamýný daha da geliþtirmesi için fýrsat. Yatýrým ortamý denince ‘hukuk’ unutulmamalý... Türkiye’nin altyapý ve enerji projeleri her durumda yatýrýmcý ve kaynak çekecek. Ve artýk -özelleþtirme- listesinin tamamlanmasýnda fayda var.
