Hafta sonu LYS (Lisans Yerleþtirme Sýnavlarý) sonuçlarýnýn açýklanmasýyla, 2 milyona yakýn adayý ilgilendiren bu yýlki üniversite giriþ maratonunun yerleþtirme hariç en heyecanlý kýsýmlarý bitti. Sonuçlardan çýkarabildiðim birkaç mesajý kýsaca sizlerle paylaþmak istiyorum.
Test ortalamalarý
LYS testlerinin ortalamalarý, geçen yýllar olduðu gibi, genel olarak düþük. Örneðin, 50 soruluk LYS Matematik testinin ortalamasý lise son sýnýfý henüz bitiren adaylar için 10,58; 30 soruluk LYS Fizik testinin ortalamasý ise 6,01. Bu ortalamalar, eski mezunlarý dâhil ettiðimizde, daha da düþüyor.
Adaylarýn LYS sonuçlarý, hangi sorularý yapýp hangilerini yapamadýklarý ve dolayýsýyla eðitim sistemimizin sonuçlarý hakkýnda çok net bir fotoðraf sunuyor. Ancak, biz sýnav sonuçlarýný maalesef sadece öðrencileri sýralama ve böylece yerleþtirme amacýyla kullanýyoruz.
Sýnav sonuçlarýnýn eðitim sistemini iyileþtirme amacýyla kullanýlmasý konusunda MEB, YÖK ve üniversitelerin çok kapsamlý iþbirliðine ihtiyaç var. Örneðin, sýnav sonuçlarýnýn konu bazýnda analizi, MEB’in müfredat güncellemelerine rehberlik etme potansiyeli taþýyor.
Ayný þekilde, sýnav sonuçlarýnýn cinsiyet, il, bölge ve okul türü gibi deðiþkenler çerçevesinde analiz edilmesi, eðitim politikalarýnýn þekillenmesi açýsýndan son derece önemli. Pozitif sonuçlarýn öne çýkarýlmasý da önemli. Örneðin, LYS sonuçlarýna göre, genel ortalamalarda kýzlar erkeklere göre bütün puan türlerinde daha baþarýlý.
Okul türleri
ÖSYM istatistikleri, LYS sonuçlarýnýn okul türlerine göre daðýlýmýný içeriyor. Tek baþýna bu daðýlýmlar bile Türkiye eðitim sisteminin çok ciddi bir sorununu açýða çýkarýyor. Yýllardýr kabaca deðiþmeyen bu sonuçlara göre, liseler arasýnda büyük bir baþarý farký var.
Örneðin, bu yýlki sonuçlara göre, Fen lisesi mezunlarýnýn Matematik-Fen puan ortalamasý 373 iken, bu ortalama Öðretmen Lisesi mezunlarý için 306, Anadolu Lisesi mezunlarý için 270, Ýmam Hatip Lisesi mezunlarý için 202, genel lise mezunlarý için 200, Endüstri Meslek Liseleri için 172’dir. Bu sonuçlar, Türkiye eðitim sisteminde okullar arasýnda çok açýk bir baþarý hiyerarþisi bulunduðunu göstermektedir. Bir insanýn eðitim baþarýsý ve hayatý, önemli ölçüde 14 yaþýnda belirleniyor! Daha kötüsü, bu sonuçlar yýllardýr kabaca böyle.
Sýnavla öðrenci alma
Bilindiði üzere, uzun bir süredir Türkiye’de baþta Anadolu Lisesi olmak üzere sýnavla öðrenci alan lise sayýsý son yýllarda sürekli artýrýldý. 2010’dan itibaren ise genel liselerin tamamýnýn Anadolu Liselerine dönüþtürülmesi politikasý benimsendi. Peki, bu sonuçlara nasýl yansýyor acaba?
Anadolu Liseleri açýsýndan bu yýlki sonuçlar, geçen yýla göre farklýlýk gösteriyor. 2013 LYS’de Anadolu Lisesi mezunu 163 bin adayýn MF puan ortalamasý 289 iken, 2014 LYS’de Anadolu Lisesi mezunu 2010 bin adayýn MF puan ortalamasý 270’tir. Puanlarda yýldan yýla deðiþiklikler olduðunu hatýrlattýktan sonra, kabaca ifade edersek, Anadolu Lisesi mezun sayýsý hýzla arttýðý halde, ortalama puanlar -diðer lise türlerine göre daha fazla- düþmüþtür.
Þimdi biraz geriye doðru gidelim ve okullar arasýndaki baþarý farkýnýn neden kaynaklandýðýný soralým. Bunun en temel sebebi, fen, sosyal bilim ve Anadolu öðretmen gibi “baþarýlý” liselere sýnavla yani seçerek öðrenci alýnmasý. Dolayýsýyla, yýllardýr sýnavla öðrenci alan okullar ile sýnavsýz öðrenci alan liseler arasýnda büyük bir baþarý farký var. Ancak, Anadolu Lisesi mezunlarýnýn sayýsý önümüzde yýllardan itibaren hýzla arttýkça, bu liselerin ortalama baþarýlarýnýn düþeceðini öngörebiliriz.
Zaten Türkiye eðitim sisteminin bundan sonraki büyük imtihaný, okul türleri arasýnda farklardan ziyade, ayný okul türü içerisindeki farklýlýklar olacak gibi görünüyor. Zira bu yýldan itibaren bütün liselere öðrenciler TEOG puanlarýna göre sýralanarak yani sýnavla alýnacak.
