2015’in yasama gündeminde ‘hasta mahkumlar’ konusunun da gelmesi bekleniyor.
1980 öncesi kurduðu örgütten tek tutuklu olmadýðý halde ‘örgüt liderliði’nden hükümlü bulunan Sarp Kuray’ý ziyaretimde, “Hadi biz yaþlandýk; buraya genç girip kanser olanlar var, onlarý yazýn” dediðinde notlarýmý almaya baþlamýþtým.
Araþtýrýrken karþýlaþtýðým iki ‘vahim’ örnek yeterli olacaktýr;
Bir hasta mahkum, kanser nedeniyle ‘dýþarýda tedavi’ istedi, reddedildi. Her gün bir saðlýk ekibi ambulansla cezaevine gelerek bu mahkuma aðrý kesici morfin veriyor, gidiyor.
Bir baþka hasta mahkum, haftada 2-3 gün ambulansla hastaneye naklediliyor, tedavi alýyor, cezaevine dönüyor. Bakýmýný koðuþ arkadaþlarý yapýyor. Ayrýca her giriþinde soyunarak üstü aranýyor! Gerekçesi ise gayet ‘medeni’: AB müktesebatýna uyum!
Cezaevi dýþýnda tedavi imkaný 2012’de saðlanmýþtý. Ancak yasanýn ‘insani’ ruhu bürokrasi ve eski korkulara yenilmiþ görünüyor.
Tablo þöyle:
-Hasta mahkumlara tedavi konusu yeni mi?
Deðil; cezaevi dýþýnda tedavi imkaný ‘hayati tehlike altýnda olmak’ þartýyla vardý; 2012’de bu imkan ‘cezaevinde hayatýný tek baþýna sürdüremeyecek durumda olmak’ ve ‘toplum güvenliði bakýmýndan somut tehlike arzetmemek’ þeklinde geniþletildi.
Bu düzenleme ‘af’ anlamýna gelmiyor; raporlar 6 ayda bir deðerlendiriliyor, iyileþenler cezaevlerine dönüyorlar.
21 Aðustos 2014’te bu durumda olan (adli ve terör toplamý) 244 kiþi cezaevi dýþýnda tedaviye alýndý. Yýl sonu itibariyle bu rakamýn 328’e çýktýðýný öðrendim.
-Sorun neden hala devam ediyor?
Her zamanki gibi ‘yorum farký’ nedeniyle...
Devlet adli tutuklu ve hükümlülere bonkör, terör tutuklu ve hükümlülerine ise eli sýký davranýyor. Cezaevi dýþýnda tedavi olma imkaný verilen 328 kiþiden 301’i adli; 27’si ise terör hükümlü ve tutuklusu.
-Bu ‘eli sýkýlýk’ uygulamada nasýl ortaya çýkýyor?
Saðlýk nedeniyle infazýn ertelenmesi için yasada ‘3 þart’ var:
1- Hastaneden ‘cezaevinde tek baþýna hayatýný sürdüremez’ raporu olmasý;
2- Adli Týp’ýn da ayný yönde rapor vermesi;
3- Savcýlýðýn ‘toplum güvenliði için somut tehlike oluþturmadýðý’ kanaati...
Hastane heyetlerinin saðlýk raporlarý olumlu olsa da, Adli Týp ‘infaz erteleme’ raporu vermeyebiliyor. Aradaki fark, hastane hekim heyetinin ‘týbbi deðerlendirme’ yapmasý, Adli Týp heyetinin ise mevzuat gereði ‘hem týbbi, hem adli’ deðerlendirme yapmasý.
-Savcýlýk görüþü ne kadar engel?
Savcýlar da ‘toplum güvenliði için somut tehlike oluþturmuyor’ kararýný kolay veremiyorlar. Ancak, bu engel aþýlabiliyor. Örneðin, Þubat 2014’te Ýstanbul’da Salih Tuðrul adlý mahkum, felç nedeniyle hastane ve Adli Týp’tan rapor almasýna raðmen savcýlýk tarafýndan tahliye edilmemiþ, ancak savcýlýðýn ‘toplum güvenliði’ endiþeleri Adalet ve Ýçiþleri bakanlýklarý tarafýndan giderildikten sonra Tuðrul’a cezaevi dýþýnda tedavi imkaný saðlanmýþtý.
-Bütün terör suçlularý çýkacak mý?
Hayýr; esasen sayýlarý çok deðil.
2014 sonu itibariyle ‘infaz erteleme’ talebiyle hastane ve Adli Týp’a baþvurusu reddedilen 371 kiþi var. Çoðu, gerekçeleri yeterli olmadýðý için hastane heyetince reddedilen baþvurular. Bu yüzden ‘gerçek hasta sayýsý’ daha düþük.
Örneðin ÝHD’nin 4 Aralýk 2014’te Adalet Bakanlýðý’na verdiði listede ‘cezaevinde yaþayamayacaðý’ öne sürülen 58 kiþi var.
Bu isimlerden 4’ü zaten talepte bulunmamýþ, 18’i hastaneden rapor alamamýþ, birinin infazý tehir edilmiþ, biri de cezasýný tamamlayarak çýkmýþ.
Kalan 34 kiþiden 12’sine hastane ‘olumlu’ rapor vermiþ.
12 kiþinin baþvurusuna Adli Týp ‘ret’ cevabý vermiþ, 4 kiþinin dosyasýný da inceliyor.
Ýki kiþi hakkýnda savcý olumsuz görüþ bildirmiþ; bu dosyalar Adalet Bakanlýðý’nda inceleniyor.
Adliye kaynaklarý,Türkiye açýsýndan ‘insani tartýþma’ yaratacak durumda 40 kiþi civarýnda hükümlü veya tutuklu bulunduðunu belirtiyorlar.
-Yeni çalýþma ne getirecek?
20 Kasým 2014’te Adalet Bakaný Bekir Bozdað da, “kendi baþýna hayatýný idame ettiremeyecek ve toplum güvenliði bakýmýndan tehlike oluþturmayan mahkumlarýn infazlarýnýn ertelenmesini, ya da tahliye olmalarýný kolaylaþtýrmak için ‘somut tehlike’ kriteri getirilmesine raðmen sýkýntýlarýn devam ettiðini” belirterek, “bir çalýþma yaptýklarýný” söyledi.
Bu yasal çalýþmanýn, Adli Týp ve savcýlýk aþamalarýný ‘eski Türkiye’ alýþkanlýklarýna mahkum etmeyen, ‘tedavi sürecinde infazýn ertelenmesini’ saðlayacak bir çalýþma olmasý bekleniyor.
-Özetle;
- Cezaevi dýþýnda tedavi olmasý gerekenlerin sayýsý 40 civarýnda ve büyük çoðunluðu 15 veya daha uzun süredir hükümlü.
- Onlarýn çoðu da, 90’lý yýllarda ‘terör örgütü üyeliði veya yöneticiliði’ suçlarýndan verilen cezalarýn infazýnýn 30 yýlý bulmasý nedeniyle içeride.
- Tedavi gerekçesiyle bile olsa ‘teröristi salýverme’ konusunda bürokrasinin daha hassas olmasý belki bugüne kadar anlaþýlabilirdi. Ancak ‘silah býraktýrma’ ve ‘toplumsal barýþ’hedefli bir çözüm süreci bu aþamaya yaklaþmýþken, ‘çýkarlarsa teröre destek verirler’ gerekçesi artýk anlamlý deðil.
- Ýnfaz tehirinden yararlanarak tedavisini yaptýran ve iyileþen birçok mahkum cezaevine geri döndü; yani sistem iþliyor.
- Bu konu, Cumhurbaþkaný ile Baþbakan, Ýçiþleri ve Adalet bakanlarý baþta olmak üzere hükümet tarafýndan ‘insani bir konu’ olarak deðerlendiriyor.
O halde, 2015 ‘insanlýk yýlý’ olsun...
