O gün ,Vahþetin son duraðýydý. O gün, aylarca süren katliamýn son dehþetiydi. Ermeni-Bolþevik birliklerince, Azerbaycan’ýn kent ve köylerinde toplam 30 binden fazla Türk-Müslüman katledildi.
1918 -31 Mart - 2 Nisan Bakü sokaklarýnda 11 bin insan zülme maruz kalarak öldürüldü. Bir yanda bolþevikler diðer yandan ise Ermeni-Daþnak birlikleri Bakü’yü kan gölüne çevirdiler. Bakü Ermeni-Bolþeviklerce iþgal edildi. Bakü petrol noktasý olduðundan duruma Ýngilizlerde el koymaný planladý ve Azerbaycana geldi.Bakü esas alýnmak üzere ,tüm Azerbaycan topraklarý düþmanlarca kuþatýlmýþtý. Amaç belliydi. BaküYü Azerbaycan topraðý olarak degil, bagimsýz bir bölge olarak görmek arzusu hakimdi.
Azerbaycan topraklarý iþgal edilip, bu topraklarda büyük Ermenistan yaratmak niyetiyle Bolþevik Komiseri Þaumyan Bakü’nün iþgalinde büyük rol üstlendi. Milli Þura, daha sonra mayýs ayýnýn 28’inde ilan edilecek Azerbaycan Demokratik Cumhuriyyeti hükumeti ise bu katliamý durdurmakta kararlý idi. Lakin ölümüne savaþta Azerbaycan yalnýz ve çaresiz idi. Onlarca Azerbaycan türk subaylarý bu vehþetin önüne geçmek için kahramanlýklar gösterdi. Gönüllü gruplar yaratýldý . Ýnsanlar kadýn, cocuk demeden bu savaþta ülkesinin kurtuluþuna katýldý. Çaresiz kalan insanlar, dört bir tarafý kuþatýlmýþ vatanýna sahiplenmede ölümsüz kahramanlýklarýna raðmen netice alamýyordu.
Ýngiliz generali Denstervilin komutasýnda, Ýngiliz askeri birlikleri Bakü’ye girdiginde ise artlk ümitler tükenmiþti.
Osmanlý Devletinin bir kaç cephede savaþ vermesi ,artý Birinci dünya savaþýndan ciddi kayýplarla cýkmýþ olmasý, Kafkaslarda petrol ve strateji menfaat arayýþýnda olan güçlerin harekete geçmesine neden olmuþtur.
Bolþevik devriminin gerçekleþmesi, daha sonra Ruslarýn yeniden Kýzýl Ordu’yla bu coðrafyanýn iþgaline neden olacaktýr. Lakin, o sýralar insanlar katliama neden maruz kaldýklarýný anlayamýyorlardý. Azerbaycan’ýn iþgalden azad etmek isteyen milli kuvvetler, planlamalar gerçekleþtiriliyordu. Ve kurtuluþu, Osmanlý ordularýnýn Azerbaycan’a gelmesinde gören Milli Þura da aydýnlardan oluþan heyeti Ýstanbul’a gönderiyor.
Dolmabahçe sarayýnda, Azerbaycan heyeti, Osmanlý Sultaný’nýn huzuruna çýkmýþ ve durumdan agah ederek destek istemiþ.
Ýþte bu tarihi destek ,halen Azerbaycanda sevgi ve coþkuyla anlatýlýyor.Ninelerin, annelerin ninnilerine kadar etkilemiþ bu kahramanlýk hikayesi.
Osmanlý Devletinin çökmekte olan durumuna raðmen tarih için dik duruþun örnegi oldu.Bir kaç cephede savaþ bile, Azerbeycanýn Kurtuluþ Savaþý’na destek vermemesi ne neden olmadý. Bu hikaye hem hüzün dolu, hemde gurur verici bir hikayedir. O zamanki, Müdafaa nazýrý yani Ordu Komutaný Enver Paþa ‘nýn ciddi askeri planlamasý ile üvey ve o zaman cephede savaþ veren kardeþi Nuri Paþa geriye baþkentte. Ordan ise Azerbaycan ve Osmanlý askerlerinden oluþan ordu komutaný olarak Kafkasya Ýslam Ordusunun cesur kahramaný ve komutaný olarak tarihe ismini yazdýrabiliyor.
Nuri Paþa komutanlýgýndaký Kafkasya Ýslam ordusu, Azerbaycaný ermeni-bolþevik zülmünden kurtarýyor.Önce Gencede esas karargah kuruluyor.Azerbaycanýn iþgal altýnda olan þehir ve kasabalarý kurtuluyor.Ýlk þehit Gence etrafýnda giden savaþta veriliyor.
Nuri Paþa hatýralarýnda ömrünün en gergin gecesini, Bakü’deki taruz gecesinde yaþadýgýný yazýyordu.
15 Eylül 1918. sabah saat 6-30’da Kafkas Ýslam Ordusu Baþ komutan Nuri Paþa liderliginde Bakü’yü 40 günlük ablukadan kurtarabiliyor.
Bu savaþta Denstervilin ilginç itirafý vardýr “Artýk Türk Ordusunun karþýsýnda durabilmemiz mümkün degildir”.
Nuri Paþa ,Azerbaycan Baþbakaný Fetelihan Hoylunun teþekkür mektubuna oldukça anlamlý cevap verir. “Azerbaycan’ýn menfaeti ,bizim menfaetimizdir. Azerbaycanýn baðýmsýzlýðý uðrunda yeni canlar gerekirse ,ona da hazýrýz”.
Bu tarihi günü anlatýrken bile heyacanýmý tutamýyorum. Nuri Paþa’yý, Enver Paþa’yý bu duygular içerisinde algýlamak deðer vermek adil olurdu.
Çünki Osmanlý en zor günlerini yaþýyordu.Çünkü Osmanlý çökmek üzereydi. Bu, ne Fatih, ne de Kanuni dönemi idi..
Bu çökmekde olan bir Devletin en zor dönemiydi. Ve bu tarih onun için çok daha önemliydi. Kendisi çaresizken, çaresize yardým edebilen Millet ancak büyük Medeniyyet yaratabilirdi, nasýlki bunu yaptý, ve halen yapmaya devam ediyor. Bu gün Türkiyenin çaresizlerin yanýnda olmasý, kimsesize yardým etmesini onun için yadýrgamak mümkün degildir.En zor günlerinde bile yardýma koþmanýn onurunu yaþaya n Medeniyet- adaletin ,merhametin ,yardýmýn ne anlama geldigini baþkalarýna öðretebilir.
Evet Nuri Paþa komutasýnda Azerbaycan ve Osmanlý subaylarýndan oluþan Kafkas Ýslam Ordusu sadece bu topraklarý düþmandan temizlemedi, ayný zamanda Bagýmsýz Azerbeycan Demokratik Cumhuriyeti Ordusu’nun kurulmasý için gerekeni gerçekleþtirdi. Bu kanlý tarih 31 Nart ve 3 Nisan arasýnda gerçekleþen katliamlar, neticede Azerbaycanýn zaferiyle, kýsa zaman için de olsa da, Azerbaycanýn bagýmsýzlýðý ile neticelendi.
Tam o sýrada, her kes Nuri Paþa ve Kafkas Ýslam Ordusuna sevgisini bir þekilde ifade etmek için, adeta yarýþýyordu. Bu zafer görüntüsüne ,Azerbaycan’ýn milli marþýnýn bestekarý büyük Usta, Üzeyir Hacýbeyli sözleri 1914’te Batum savaþý sýrasýnda Azerbaycan milli marþýnýn söz yazarý Ahmet Cavat tarafýnca yazýlan “Çýrpýnýrdýn, Kara Deniz- Bakýp Türkün Bayraðýna “þiirine beste yazmak istegini de ortaya koyuyor.Ve halen “Vefalý Türk, geldi yine -Selam Türk’ün Bayraðýna” sözleri bizim kalbimizdeki sevginin gerçek ifadesi olarak yaþamaktadýr.
31 Mart soykýrým günüdür.Azerbaycan’da insanlar Türk ve Müslüman olduklarý için öldürüldü. Bu topraklarda, zenginlikler üzerinde Türkler, Müslümanlar yaþamasýn diye bu katliamlar yapýldý. Onun için bu gün daha fazlasýyla kenetlenmemiz lazým. Medeniyyet coðrafyamýzla birlikte büyümek varken ,neden bu fýrsatý birilerine vermekteyiz?
Bu büyük ailemizle -bu büyük Medeniyetimizle birlikte büyüyecek ve hedefe varacagýz.Bunu gerçekleþtirmek ne kadar büyük Hedef ise ,bu hakikatý idrak etmek bir o kadar derin hidayet ister.
Allah bize Ýdrak edeceðimiz yol için derin hidayet nasip etsin...
