Soygun, haksız yere açıktan veya dolaylı olarak başkasının parasının veya mülkünün alınmasıdır. Geçenlerde kredi kartımın ekstresini iyice inceleyeyim dedim. Baktım ki birileri San Fransisko’dan 1,5 dolarlık bir alışveriş göstermiş, bunu düzenli olarak 6 aydır yapıyormuş. Büyük bir çekim olsa zaten farkına varırdım. Miktar küçük olunca dikkatten kaçıyor. Soygun küçük küçük yapılınca ya farkına varılmayacak ya da hak arama zahmet ve külfetine katlanmak istenmeyecek. Küçük küçük soygun, yaygın olarak yapıldığında getiri büyük soygundan daha karlı olmakta.
Ülkemizde imalatçı KOBİ’ler bazı küçük girdilerini ithal ederek rekabetlerini devam ettirmekte. KOBİ nakliye firması bulma külfetine girmeden ithalatını CIF (yani mal bedeli taşıma ve sigorta dahil) olarak proformasını alarak yapıyor. Bedelini transfer ediyor. Mal Türkiye’ye geliyor. Geminin buradaki acentesi CIF bedelli bir ithalat olmasına rağmen bir varış ihbarnamesi göndererek bunun ödenmesini istiyor. Bir örnek vereceğim, 4200 dolarlık bir ithalat için ihbarnameye, küçük küçük soygun unsurlarını koyuluyor. Örneğimiz için, CFS 100dolar, LCL Service 55dolar, terminal 524,6 dolar, ISPS 35 dolar, ulaşım siparişi 118 dolar, manifesto 118 dolar toplam 950 dolar. Yani mal bedelinin yüzde 23’ü. Bu para acenteye ödenmedikçe ordinoyu alıp ithalat işine başlayamıyorsunuz. KOBİ ihtilafa girse işi gecikiyor, mal gümrükten 45 gün içinde çekilmez ise devletleşiyor. Zaten kısaltmalar dolayısı ile de pek anlaşılmayan varış ihbarnamesindeki parayı ödüyor. Ben kamu görevi olsun diye acenteyi arayıp bu miktara itiraz ettim. Verilen cevaplar, tam bir kurnaz hırsız cevabı. Size, “Efendim bu paranın alınmasını sizin ithalat yaptığınız firma istedi” diyor. Siz, “Arkadaşım, fatura önünüzde, mal bedeli ve navlun ayrı ayrı yazılmış bu bedel ödenmiş” diyorsunuz, nafile. Malı aldığınız firma ile yazışıyorsunuz, adam, “Böyle bir şey olamaz, biz evrakları süvariye teslim ettikte sorumluluğumuz bitiyor” diyor. Sizi oralarda birileri soyuyor diyor.
Parayı Türkiye’deki acente alıyor, adeta sorma ver parası. Bu paranın ne kadarını taşıyıcı firmaya verecek? Malın navlunu ödenmiş, ikinci bir navlun istenebilir mi? Ordinoyu alamadığınız için mala ardiye çalışıyor. Süre çalışıyor, işiniz gecikiyor. Bunu bilen uyanık acenteler, küçük küçük miktarları KOBİ’lerden alıyorlar. Bu tür soygun miktarı yılda 200-300 milyon doları buluyor. Böyle soygunları, büyük ve kurumsallaşmış firmalara uygulayamadıklarını düşünüyorum, en azından bu kadar yüksek oranlarda olamaz diyorum.
Bu yazımı ihbar kabul edecek bir kamu görevlisine bütün detayları ile bilgi vermeye de hazırım.
