AB Komisyon Baþkaný Jean Claude Juncker, AB’nin küresel bir aktör olmasý gerekir demiþ.
AB’nin küresel bir güç olmasý, dünya güç daðýlýmýnda üçüncü bir merkez gibi hareket etmesi, 1997’den beri tartýþýlan bir konu. O yýllarda, önce Euro’yu güçlendirip ekonomik olarak gücün biriktirilmesine öncelik verilmiþ ve siyasi güç olma konusu ertelenmiþti. Her ne kadar bir dizi kurum oluþturulmuþ, zirveler yapýlmýþ, kararlar alýnmýþ olsa da bir türlü AB’ye bütüncül bir kimlik kazandýrýlamadý.
1999’da Türkiye’nin aday ilan edilmesi ise, aslýnda AB’nin küresel düzeyde stratejik bir oyuncu olmasýný isteyenlerin desteðiyle gerçekleþmiþti. Ancak kendi iç düzenini küresel oyuncu olmaktan daha fazla önemseyen AB, bir türlü ABD, Rusya ya da Çin’le boy ölçüþecek siyasi bir oyuncuya dönüþemedi.
Bunun nedenlerinden birisi, Fransa, Almanya ve Ýngiltere’nin aralarýndaki rekabet, bir diðeri NATO’ya alternatif olma endiþesi, bir baþkasý da Rusya’yý her üyenin ayný þekilde deðerlendirmemesi oldu.
Ýngiltere’nin AB’yi terk etme kararýndaki nedenlerinden birisi de, AB’nin stratejik bir oyuncu olamamasý. Bugün Ýngiltere ayrýlma sürecinde olduðuna göre, Juncker’in çaðrýsý daha çok Fransa ve Almanya’ya.
Komisyon Baþkaný, AB’nin kur ve ticaret savaþlarýna çizgiyi çekmesini, Euro’nun Dolar hakimiyetini kýrmasýný ve tek bir ortak dýþ ve güvenlik politikasý öneriyor. Yaptýðý konuþmadaki vurgular gösteriyor ki, Trump ABD’sinin politikalarý, durumu AB için daha acil hale getirmiþ. Belki de Trump’ýn dünyaya en büyük hizmeti, AB’nin yeniden þapkasýný önüne koymasýný saðlamak olacak.
Juncker’in dikkat çektiði iki konu var. Biri, AB içi anlaþmazlýklarýn çözümü. Macaristan’ý oy kullanmaktan men edecek kararlarýn alýnmasý, Ýtalya’yý AB’den ayrýlmayý düþünecek hale getiren uygulamalar birer örnek durumunda. Ýkinci konu ise güvenlikle ilgili. Mülteci akýnlarý ve diðer birçok nedenle yükselen aþýrý milliyetçilik ile savunma politikalarýndaki farklýlýklar, AB’nin küresel aktör olmasý önünde önemli bir engel.
Rusya ile ABD arasýna sýkýþmýþ durumdaki AB’nin hem Almanya’yý tek yetkili kýlmayacak, hem dünya meselelerine daha fazla dahil edecek, hem de bunlar yaparken daðýlmamasýný saðlayacak bir yönteme ihtiyacý var.
Yöntem, AB’nin esnek üyelik sistemine geçmesi olabilir. Bu, Ýngiltere’yi tümüyle AB dýþýna çýkarmaya engel olacaðý gibi, Türkiye’nin üyelik sorununa da çözüm getirir. Þu bir gerçek ki, Türkiye olmadan AB’nin stratejik bir oyuncu olmaktan söz etmesi kolay deðil.
Fransa ve Almanya ile Suriye konulu bir toplantýnýn Ýstanbul’da ve Rusya’nýn da katýlýmýyla yapýlmasý boþuna deðil. Bu ve ardýndan gelecek toplantýlarda Suriye’nin geleceði konusunda nasýl iþbirliði yapýlacaðýnýn konuþulacaðýna þüphe yok. Ancak, her bir devletin parsa peþinde koþacaðýna da emin olmak lazým. Bu durumda Türkiye’nin Fransa ve Almanya’ya öneriler sunmasý çok mümkün. Öneriler, Suriye’nin yeniden yapýlanmasýný kapsayacaðý için, “yapýcý” nitelikte olacaktýr.
Her bir devletin risk önceliði farklý olabilir. Ancak bu risk ve tehditlerin bir ülkeyi etkilemekle sýnýrlý kalmayacaðý da açýk. Bu durumda Türkiye, kendi risklerinin AB riskleri haline gelmesini talep ederek üyelik meselesinin gündeme gelmesini isteyebilir. Muhtemelen Rusya da bunu þiddetle destekler.
“Siz göçü durdurun, sonra bakarýz” ile “sizi by-pass eder biz Suriye’ye ulaþýrýz” yaklaþýmlarýnýn temelden reddedilmesini saðlamak için Türkiye’nin Rusya desteðini alabileceðini de hatýrlatmak gerekiyor.
