Cumhurbaþkaný Erdoðan’ýn ABD ziyareti sýrasýnda Trump’ýn vücut dili ve tavýrlarý üzerinden anlam çýkarma çabalarý oldukça ilginç yorumlara neden oldu. ABD baþkaný elini Erdoðan’ýn omzuna mý koydu, kapýda mý karþýladý, gülümsedi mi, gözlerini mi kaçýrdý bunlara bakýldý.
Trump’ýn davranýþlarýna bakarak onun ne düþündüðü hakkýnda kanaat edinmek ne kadar mümkün emin olmak kolay deðil. Ancak Merkel ile yaptýðý görüþmede takýndýðý kaba tavýrlar hatýrlanýrsa, belki de ABD baþkaný politikasýný davranýþlarýyla sergileme eðiliminde biridir diye düþünülebilir. Bununla birlikte unutmamak gerekir ki birçok ülkede politikalar geniþ ve uzman kadrolar kanalýyla yapýmlandýrýlýr; ön çalýþmalarla þekillendirilir, görüþme baþlýklarý heyetlerce karþýlýklý müzakere edilir ve olgunlaþmýþ olarak liderlerin önüne gelir.
ABD-Türkiye liderlerinin görüþmesinde de iþler bu þekilde oldu. Ancak bu denli anlam arayýþýnýn da bir nedeni bulunuyor. ABD’nin Trump’lý dönemi bir dizi belirsizlikle baþladý. En önemli belirsizlik ise baþkanýn koltuðunda kalýp kalmayacaðý ile ilgili. Söz konusu durum devam ettikçe, ABD’nin tanýmlanabilir bir dýþ politika üretmesi de son derece zor görünüyor.
Trump’ýn yarattýðý belirsizlik
Trump’ýn FBI baþkanýný görevden almýþ olmasý, öngörülemezlik karinelerinden birisi durumunda. Görevden alýnan FBI Baþkaný’nýn notlarý, artýk kim bu iþi yaptýysa, basýna sýzdý. Buna göre Trump’ýn Ulusal Güvenlik Danýþmaný, Rusya iliþkileri hakkýnda yürütülen soruþturmanýn kapatýlmasýný istemiþ. Bu, ABD’nin güvenlik sýrlarýnýn baþkanýn aðýzýndan kaçýrdýðý iddialarýný da kapsayan bir soruþturma.
Özetle ABD kamuoyu Trump’ýn Putin ile olan samimiyetini bir güvenlik zafiyeti olarak deðerlendiriyor. Ýlk bakýþta bu meselenin üzerine Demokratlarýn gittiði söylenebilir. Ancak izler daha çok G.W Bush çizgisindeki katý Cumhuriyetçilere iþaret ediyor.
Haberin basýna yansýmasýyla artan tartýþma ortamýna Putin’den gelen açýklamanýn da katký saðladýðýna dikkat çekmek gerek. Rusya devlet baþkaný, Trump ile yaptýklarý görüþmenin kayýtlarýný açýklayabileceklerini duyurdu. Bu, Trump’ýn sýr vermediðini ima etmeye yönelik gibi gözükse de, aslýnda Trump’ýn durumunu daha da zora sokan bir tavýr olarak görülebilir. Putin, Trump’ýn avukatý gibi görünerek öncelikle ABD kamuoyunu baþkan aleyhine etkilemiþ oluyor. Ancak daha önemlisi, baþkanýn belki de ABD’nin kaderini elinde tuttuðunu ima ediyor.
Trump’tan kaynaklanan belirsizlik
Türkiye ile yapýlan görüþmeler sonrasýnda “ne aldýk-ne verdik” türünden bir aceleci bir muhasebenin yapýlmasý, sadece Trump’ýn içinde bulunduðu durum düþünüldüðünde bile anlamlý deðil. Üstelik, iki liderin basýn toplantýsý sýrasýnda Trump’ýn Türkiye ile yapýlan müzakereleri Rusya dýþiþleri ile de görüþtüðünü ima etmesi durumun düþünüldüðünden daha derin olduðuna iþaret ediyor.
Bugün için Trump’ýn Putin ile “uzlaþý” içinde olmasý Türkiye’nin yararýna. Ancak Rusya, Trump politikalarýný belirler hale gelirse ABD’de daha sert ve Rusya karþýtý ekiplerin yönetimde aðýrlýðýnýn artacaðý öngörülebilir.
Rusya ile ABD iliþkilerinin alacaðý biçim, sadece Türkiye’yi ya da Suriye’yi etkilemeyecek. NATO gündemini de kaplayan bu konu, neredeyse tüm dünya dengelerini belirleme kapasitesine sahip. Kim bilir belki tam da bu nedenle YPG hem ABD hem de Rusya’ya eþ zamanlý oynuyordur. Ve yine kim bilir belki bu belirsizlikten istifade etme ataðýna geçtiði için Türkiye ile Almanya arasýnda Ýncirlik’ten Kürt sorununa, soykýrým meselesinden mültecilere kadar bir dizi sorun en sert haliyle yaþanýyordur.
