Türkiye ile ABD arasýnda suçlularýn iadesi ve ceza iþlerinde karþýlýklý yardým anlaþmasýnýn tarihi 20 Kasým 1980. (Resmi Gazete Sayý 17166)
12 Eylül darbesinden 2.5 ay sonra.
Bugün darbe giriþiminden iade istemine dayanak oluþturan anlaþmayý yapan da bir baþka darbeci Kenan Evren!
Ýronik...
Anlaþmanýn altýnda Türkiye adýna Dýþiþleri Bakanlýðý Konsolosluk Genel Müdürü Ýldeniz Divanlýoðlu, ABD Baþkaný adýna Büyükelçi Ronald I. Spiers imzasý var.
‘Ýadeye konu olacak suçlar’ ikinci maddede tanýmlanýyor:
“Bir yýlý aþan veya daha aðýr hapis cezasý gerektiren suçlar ve süre þartlarýný taþýmasý þartýyla iþtirak halinde iþlenen veya teþebbüs aþamasýnda kalan suçlarýn failleri iade talebine konu olabilir.”
Üçüncü maddede, ‘siyasi suçlar’ iade konusu dýþýnda býrakýlmýþ. Ancak bir istisna konulmuþ:”Bir devlet baþkanýna veya hükümet baþkanýna veya aileleri üyelerinden birine karþý iþlenmiþ veya iþlenmeye teþebbüs edilmiþ bir suç siyasi suç sayýlamaz.”
En kritik madde ise ‘geçici tutuklama’yý düzenleyen 10. madde:
“Ýade talebine iliþkin evrak istenilen tarafýn yetkili makamlarýna ulaþýncaya kadar, iadesi istenilen kiþinin geçici olarak tutuklanmasý istenilebilir. Bunun için; tutuklama müzekkeresi, talebe konu suçun iþleniþine ve delillere iliþkin detaylý bilgiler, istenen kiþinin eþkali ve uyruðunu ispatlayacak bilgi ve belgeler istenilen tarafa ulaþtýrýlmalýdýr. Geçici tutuklama süresi azami 60 gündür.”
Cumhurbaþkaný Erdoðan, ABD Baþkaný Obama’ya Çin’de bunu hatýrlattý.
“Örgütün baþýnýn ABD’den örgütünü yönettiðini, ABD ve dünya medyasýna röportajlar vererek kamuoyunu yanýltmaya ve terör propagandasý yapmaya devam ettiðini” söyledi.
Görüþmeden sonra Cumhurbaþkanlýðý kaynaklarýna ‘ayrýntýlarý’ sordum.
- Türkiye ilk adým olarak ne bekliyor?
- “ABD yönetimi örgütün Türkiye’de polise, yargýya, bürokrasiye hakim olduðu dönemleri yakýndan biliyor. 17/25 Aralýk giriþimlerinin de FETÖ operasyonu olduðunu biliyorlar. 15 Temmuz darbe giriþiminin arkasýnda bunlarýn olduðuna yönelik ‘siyasi kanaat’ de var. Üstelik þimdi ellerinde, darbe sýrasýnda yakalanan asker, sivil ve FETÖ’den atýlan eski polislerin isimleri var; darbe giriþiminin bastýrýlmasýndan sonra yakalanan yargý, emniyet ve bürokrasideki isimlerle iliþkilerine iliþkin kanýtlar, ifadeler var; hem de Cumhurbaþkan, Baþbakan ve Genelkurma Baþkaný’nýn açýklamalarý var.
ABD bu verilere dayanarak pekala derhal ‘gözaltý’ yapabilir. FBI, Pensilvanya’daki malikanede arama yapabilir, suç unsuru olabilecek dökümanlar olup olmadýðýný araþtýrabilir. Fetullah Gülen ABD’de ‘Muslim cleric/Müslüman din adamý’ olarak tanýmlanýyor. Bilgisayarlarýnda, kasalarýnda ‘bir din adamýnýn evinde olmamasý gereken’ bilgiler, belgeler, dökümanlar olup olmadýðý ortaya çýkarýlabilir. Belki, ABD yasalarýna göre de suç unsuru olabilecek baþka dökümanlara ulaþýlabilir.
Ayrýca burada kimlerin yaþadýðý, oturumlarýnýn yasal bildirimlerine uygun olup olmadýðý, hangi amaçla kaldýklarý, suç unsuru olup olmadýðý da tespit edilebilir. Yine malikanenin giriþ çýkýþlarý kontrol altýna alýnarak, kimlerin hangi amaçlarla gelip gittiði, bu kiþilerin ABD veya Türkiye’de herhangi bir yasal takip altýnda olup olmadýðý kontrol edilebilir.”
Kaynaklar, bir uyarýda da bulundu: “Bütün bunlar için her geçen gün ‘delil karartma’ amacýyla örgüte zaman tanýma anlamýna geliyor. Örgüt bundan yararlanabilir.”
- Peki, iade için neler yapýlýyor?
- “Ýade için ayrýntýlý dosyalar hazýrlanýyor. Örgüt elebaþýnýn suç ortaklarýyla iliþkisine önem veriliyor. Dosyalar ABD yargýsýnýn aþina olduðu teknik ve üslupla Ýngilizce olarak hazýrlanýyor.”
Cumhurbaþkanlýðý kaynaklarý, Obama’nýn Erdoðan’la görüþmesinden sonraki þu sözlerine dikkat çekiyorlar: “Cumhurbaþkaný Erdoðan’a, bu eylemleri yapanlarýn adalet önüne çýkarýlmasýndan nasýl emin olacaðýmýzýn belirlenmesinde adalet bakanlýðýmýzýn ve ulusal güvenlik ekibimizin Türk yetkililerle iþbirliðine devam edeceðine dair güvence verdim.”
Erdoðan ise ‘sözlü güvence’den çok ‘somut adým’a bakýyor.
18 Eylül’de New York’ta yapýlacak BM Genel Kurulu sýrasýnda yeni bir görüþme olacak.
Obama, Erdoðan’ý bir ‘somut adým’la karþýlar mý?
