Kaþýkçý meselesinin seçim arifesindeki Trump için hiç iyi olmadýðý açýk. Suudi Arabistan ziyareti sýrasýnda birlikte avuçladýklarý kürede bir çatlak olduðu izlenimi yaratýyor. Diðer bir ifadeyle Trump’ýn o ziyarette ilan ettiði ittifak zincirinde, zayýf bir halka olduðunun fazlasýyla düþünülmesine neden oluyor.
Mýsýr-Ýsrail-Suudi Arabistan ittifakýný güçlendiren, bu hattýn korunmasý için de kapsamlý askeri yatýrýmlar yapan Trump için aslýnda bu ülkelerin nasýl yönetildikleri bir deðiþken deðil. Adý geçen devletlerin aralarýndaki ve ABD ile olan iliþkilerini saðlam tutmak için güç artýrýmýna gitmeleri isteniyor. Güç ise her durumda yasal ve meþru yöntemlerle artmýyor. Trump, gücün artýp artmadýðýna bakýyor, nasýl arttýðýna deðil.
ABD açýsýndan Kaþýkçý olayý, Suudi Arabistan’ýn neye neden bulaþtýðý ile ilgili bir sorundan çok, bunun Suudi gücüne olan etkisi bakýmýndan deðerlendiriliyor. Dolayýsýyla Trump, henüz meseleyi tam olarak nereye oturtacaðýna karar verememiþ gibi gözüküyor ve tam da bu nedenle bakanlarýný ilgili baþkentlere gönderiyor. Öte yandan muhalifleri kararýný vermiþ gözüküyor ve Trump’ýn Suudiler karþýsýnda bir pozisyon almasý için baský yapýyor.
“ABD müttefiklerine bunlarý yapýyorsa, düþmanlarýna ne yapar?” denen durumun aynýsý bugün Suudi Arabistan için geçerli oldu. En yakýn müttefiki Trump’ý seçim öncesinde zor duruma düþüren Suudi Arabistan, aralarý açýldýðýnda neler yapmaz diye düþünmek mümkün.
Bununla birlikte Suudi Arabistan’ýn ABD ile iliþkilerini bozmak gibi bir lüksü bulunmadýðý belirtilmeli. Zira, kendisini çok açýk bir pozisyona baðlamýþ ve yatýrýmlarýný da bu pozisyona göre çoktan yapmýþ durumda. Ancak, söz konusu olay politikalarýnda bazý deðiþimleri tetikleyecek gibi gözüküyor.
Suudi Arabistan’ýn Katar, Yemen baþta olmak üzere bir dizi baþka yer ve konuda Türkiye ile anlaþmazlýk içinde olduðu bir sýr deðil. Bu anlaþmazlýklarý ABD-Suudi yakýnlaþmasý için kullandýðý da bir gerçek. Basitçe, Suudiler ABD’ye Ortadoðu’da Türkiye’nin by-pass edilmesi ve yeniden yapýlandýrma faaliyetlerinde kendilerinin muhatap alýnmasýný sundular. Tam da bu sürecin bir ifadesi olarak Türkiye ile ABD Suriye’de adeta karþý karþýya geldiler.
Bugün gelinen aþamada ise Trump’ýn desteklediði küre ittifaký Ortadoðu’da bir rejim, bir istikrar kuramadý; bölgenin geleceðini tayin edecek ülkeler arasýna Rusya’nýn girmesine yol açtý.
ABD, Ortadoðu’nun geleceðini küre ittifaký ile deðil Rusya ile görüþür hale gelince, ittifak ülkelerinin deðeri, sadece kendi bölgeleriyle sýnýrlý kaldý. Dolayýsýyla Trump’ýn küre ittifaký liderlerinin tümüyle yapýþýk kardeþ görüntüsü vermesinin o kadar da gereði kalmadý.
Trump’ýn kiþisel tercihi belki hala söz konusu kiþilerle yakýn iliþki sürdürmek olabilir. Ancak geliþmeler, ABD’nin yeniden eski müttefiklerine bakmasýný gerektiren bir konjonktür yaratýyor. Trump için seçim arifesinde zor olan ise kýrýp döktüðü iliþkileri tamir edecek adýmlar atmasý. Bu adýmlar içinde en zor olaný ise Türkiye ile ilgili olanlar.
Bu çerçevede ABD açýsýndan bir açýk kapý bulunduðu ifade edilebilir. Hem iç kamuoyunda Trump eleþtirilerine yol açmayacak, hem ilan ettiði sert politikalardan geri adým atmýþ gibi gözükmeyecek yol, Suriye’den geçiyor. Türkiye ile yaþadýðý her anlaþmazlýktan Rusya’nýn avantaj saðladýðý gerçeðini de geliþen koþullara ekleyebilirse, ABD’nin “Fýrat’ýn doðusu” konusunda Türkiye tezlerine yaklaþmasý mümkün.
