Dünyanýn merakla takip ettiði ABD baþkanlýk seçimleri, bu sabah saatlerinde sonuçlandý. Donald Trump, Amerikan halkýnýn desteðini alarak ipi göðüsledi ve ABD'nin yeni baþkaný olarak seçildi.
Trump'ýn 2024'teki baþarýsý, 2016'daki beklenmedik zaferinden farklý bir baðlamda gerçekleþti. 2016 seçimlerinde Trump, geleneksel politikacýlarýn ve anketlerin beklentilerini altüst ederek zafer kazanmýþ ve birçok kiþiyi þaþýrtmýþtý. O dönemde Trump'ýn liderlik tarzý ve politikalarýnýn nasýl þekilleneceði konusunda büyük bir belirsizlik vardý. Öngörülemezliði ve siyasi deneyimsizliði hem ABD içinde hem de uluslararasý düzeyde gözlemcilerde bir þok etkisi yaratmýþtý. Trump'ýn deðiþken tarzý ve tutarsýz düþünceleri bugün bile bazý sorularý yanýtsýz býraksa da, dört yýllýk liderliði ve sonrasýnda yürüttüðü üçüncü kampanya, ikinci döneminde neler yapabileceðine dair bazý öngörülerde bulunmamýza olanak tanýyor. Bilinmeyen ise dünyanýn bu deðiþikliklere nasýl tepki vereceði ve sonuçlarýn ne olacaðý.
Trump'ýn ilk baþkanlýk döneminde milli güvenlik politikalarýný þekillendiren atamalar, üç ana grupta toplanabilir. Birinci ve en geniþ grup, normal bir Cumhuriyetçi yönetimde de pozisyon alabilecek, gerçek uzmanlardan oluþuyordu. Bu kiþiler, kaos ortamýnda dahi baþkanýn gündemini mümkün olan en iyi þekilde uygulamaya çalýþtý. Örneðin, eski Baþkan Barack Obama'nýn "Asya'ya yönelme" politikasýný somut stratejik ortaklýklarla hayata geçirme çabalarý, Trump'ýn gözünden kaçmýþ ve Biden yönetiminde de benzer bir çizgide devam etmiþti.
Ýkinci grup ise ulusal güvenlik politikalarý konusunda sabit fikirlere sahip, kýdemli yetkililerden oluþuyordu. Bu isimler, alternatif politikalarýn zayýflýk göstereceðini vurgulayarak Trump'ý kendi belirledikleri yöne çekmeye çalýþtý. Trump'ýn ikinci ve üçüncü ulusal güvenlik danýþmanlarý olan H.R. McMaster ve John Bolton, Afganistan'daki ABD asker sayýsýný artýrma veya Ýran nükleer anlaþmasýndan çekilme gibi hedeflerle Trump'a etki etti. Ancak Trump, sonunda her zaman bu tür kontrol mekanizmalarýndan kurtulmanýn bir yolunu buldu. Öyle ki, Biden'ýn 2021'de göreve baþladýðý döneme kadar görevde kalan üst düzey yetkililer bile özel olarak Trump'ýn dikkatsiz ve ulusal güvenlik konularýnda yetersiz olduðunu ifade etmiþlerdi.
Üçüncü grup ise küçük ama etkili bir þekilde Trump'ýn "MAGA" hareketini destekleyenler ve kaos yaratýcýlarýndan oluþuyordu. Bu kiþiler, Trump'ýn isteklerini sonuçlarý hakkýnda bilgi vermeden yerine getirmeyi amaçlýyordu. Ýlk döneminin son günlerinde Afganistan'dan hýzlý bir çekilme ve NATO taahhütlerinden geri adým atma gibi riskli kararlar, kýdemli liderler ayrýldýktan sonra kalan genç personel tarafýndan uygulamaya konmuþtu.
Trump'ýn ikinci baþkanlýk döneminde Ukrayna'nýn Rusya'ya toprak tavizleri vermesini saðlama amacý taþýyan sinyaller vermesi, Putin'in iþgalle ele geçirdiði bölgeleri kalýcý hale getirme arzusunu destekleyebilir. Bu vaat, Trump'ýn diðer iddialý kampanya söylemlerinin aksine uygulanabilir görünüyor; çünkü Trump, Ukrayna konusunda daha uzlaþmacý ve Putin'e yakýn bir çizgide duran danýþmanlar tarafýndan etkilenmekte. ABD baþkanýnýn bu tür uluslararasý anlaþmalar üzerinde geniþ yetkisi bulunmasý, Trump'ýn Ukrayna'ya yönelik planlarýný hayata geçirebileceðine iþaret ediyor.
Trump'ýn bu politikasý, tarihteki bazý örneklerle benzerlik gösteriyor. Örneðin, 1938'de Ýngiltere Baþbakaný Neville Chamberlain'ýn Nazi Almanyasý ile yaptýðý Münih Anlaþmasý kapsamýnda Çekoslovakya'nýn Sudetenland bölgesini Almanya'ya býrakmasý, kýsa vadede barýþ saðlamayý hedefleyen ancak uzun vadede Hitler'in iþgalci politikalarýný teþvik eden bir yatýþtýrma politikasýydý. Benzer þekilde, Trump'ýn Ukrayna'ya yönelik toprak tavizleri, Rusya'nýn jeopolitik hýrslarýný besleyebilir ve Batý ittifakýnda caydýrýcý güç eksikliðine yol açabilir.
Bu politika deðiþikliði, ABD'nin Avrupa'daki güvenlik taahhütleri üzerinde yeni tartýþmalara yol açabilir. Trump'ýn NATO müttefikleri üzerindeki mali yük paylaþýmý baskýsý ve ABD'nin uluslararasý taahhütleri azaltma isteði, Ukrayna'nýn yalnýzlaþmasý ve Batý ittifakýnda kýrýlmalara yol açma riski taþýyor.
Asya'daki ilk adýmlar ise görünürde sert olsa da, sürdürülebilir bir etki yaratmayabilir. Trump'ýn Çin'e uygulamak istediði yüksek tarifeler, Çin ekonomisini etkileyebilir ancak Amerikan tüketicileri için de maliyetli olacaktýr. Trump'ýn Tayvan'a savunma desteðini artýrmak için Taipei'den savunma harcamalarýný dört katýna çýkarmasýný istemesi, bu konuda karmaþýk bir duruma iþaret ediyor.
Trump ve yardýmcýsý J.D. Vance, kampanya sýrasýnda kendilerini barýþ yanlýsý olarak tanýtýrken rakipleri Kamala Harris'i ve müttefiklerini savaþ yanlýsý olarak nitelendirdiler. Trump'ýn danýþmaný Stephen Miller, sosyal medya platformu X'te þunu yazdý: "Bu çok basit. Kamala'ya oy verirseniz, Liz Cheney savunma bakaný olur, bir düzine ülkeye saldýrýrýz, milyonlar ölür. Rusya'yý ve Asya'daki ülkeleri iþgal ederiz. Üçüncü Dünya Savaþý, nükleer kýþ." Olarak nitelendirmiþti.
Trump, ABD'nin ulusal güvenlik politikasýný þekillendirme þansýný yeniden kazandý. Trump ve ekibinin bu kez yeterli bilgi ve saðduyuya sahip olup olmadýðý, dünya tarafýndan yakýndan izlenecek.
