WASHINGTON DC
Amerika Birleþik Devletleri ilginç bir seçim süreci yaþadý. Oy verme iþlemi bitti, ancak 3 eyalette posta ile gelen oylar cuma gününe kadar kabul edileceði için netice henüz belli deðil. Yarýþýn baþa baþ gittiði yerler olduðundan sonucu bu 3 eyalet belirleyecek. Tahminlere göre Pensilvanya’yý almak Trump’a yetmeyecek ve bu eyaletlerden sadece Pensilvanya Trump’ta kalacak.
Her iki taraf da yarýþýn nefes nefese geçeceðini bildiði için dün akþamdan beri bir taraftan sandýklarý terk etmeyin çaðrýlarý yapýlýyor bir taraftan da Trump oy verme iþlemi bittikten sonra posta ile gelen oylarýn sayýlmasýna itiraz edeceðinin sinyalini veriyor. Çünkü posta ile gelen oylarýn çoðunluðunun Biden’ýn oylarý olduðu biliniyor.
Hülasa henüz seçimin bir kazananý yok gibi duruyor. Ama tabii ki askýdaki þu haliyle bile çok þey anlatýyor bu seçim.
3-4 gündür Washinton’da seçimi takip etmeye çalýþýyoruz. Ayný zamanda sokaðý hissetmeye…
Bu zaman zarfýnda tuttuðumuz notlar ve gözlemlerimiz ise þöyle:
Seçim sonuçlarý neden hemen belli olmuyor?
Ýki taraf da sonuca itiraz edebileceklerinin sinyalini vermiþti zaten. Trump sonuçlar hemen açýklanmazsa avukatlarýný devreye sokacaðýný söylemiþti. Biden ise bir ara askerin müdahale ihtimalinden dahi söz etti.
Gerçekten ilginçliklerin yaþandýðý bir seçim oldu.
Zaten var olan posta ile oy kullanma imkaný pandemi dolayýsýyla çok arttý ve bu seçime katýlým oranýný da artýrdý. 3 Kasým sabahýndan önce 100 milyona yakýn seçmen oyunu kullanmýþtý. Yani kayýtlý seçmenin çoðunluðu oyunu vermiþti. Aslýnda 3 Kasým akþamý çok erken bir saatte netice ortaya çýkabilirdi. Fakat Pensilvanya, Wisconsin ve Michigan eyaletlerinde, posta ile gönderilen oylarýn 6 Kasým’a kadar kabul edilebileceðine dair yüksek mahkeme kararý dolayýsýyla, süreç uzadý.
Kovid ne kadar etkili oldu?
Suriye ve Tanzanya gibi ülkeleri saymazsak ABD, Kovid salgýný içinde seçim yapan ilk ülke oldu. Bu yönüyle salgýnýn siyasete etkisine dair de ilk somut veri elde edildi sayýlýr. Kovid olmasaydý Trump’ýn seçimi rahat alabileceði düþünülüyordu. Bugünkü tablo da bu tahmini doðruluyor. Trump 2016’nýn gerisine düþmedi, hatta Cumhuriyetçi Parti’nin oylarýný artýrdý bile. Haritadaki kýrmýzý alaný geniþletti. Ancak kritik eyaletlerdeki farklý sayým uygulamasýndan ötürü seçim sonucu netleþemedi.
Kovid Trump’a yaramadý evet, ama öyle anketlerin gösterdiði gibi de mavi dalga yaþanmadý. Fakat Trump kaybederse, seçimi Biden’a kazandýran biraz da Kovid olacak. Demokrat Parti’liler Kovid’i kampanyada çokça kullandýlar. ABD’de vaka ve ölüm oranlarýnýn çok olmasý dolayýsýyla Trump’a yüklendiler. Trump’ýn gevþek tavrý da tabii ki etkili oldu. Üstüne bir de kampanya sürecinde Kovid olunca genel negatif algý iyice pekiþti. Öte yandan Kovid’in yol açtýðý ekonomik küçülme ve iþsizlik oranýndaki artýþ da Trump’ý aslýnda en iddialý olduðu alanda güçsüz býraktý.
Trump kaybetse de hiçbir þey eskisi gibi olmayacak!
Böyle bir algý var, Trump Amerikan sisteminde taþlarý yerinden oynattý. Partisinin gücünü aþan bir etki yarattý. Siyasetin dilini deðiþtirdi. Siyasi elitlere savaþ açtý, Washinton bataklýðýný kurutma sözü verdi. Ve bu tahmin edilenden daha fazla karþýlýk buldu.
Bu yeni tarz Amerikan toplumunun fazlasýyla kutuplaþtýðý yeni bir süreci beraberinde getirdi. Kutuplaþmanýn bir tarafýnda Trump nefreti var, diðer tarafýnda ise aþaðýlandýðýný ve Amerika’yý kaybettiðini düþünen mavi yakalý taþra. Bu tartýþma siyasi olduðu kadar toplumsal bir soruna da iþaret ediyor ve kendini seçim sonrasýna taþýma kabiliyeti gösteriyor. Taþra ve büyük þehirler arasýndaki sosyo-ekonomik ve demografik farklýlýk seçimin ana dinamiðini oluþturuyor.
Sessiz çoðunluk retoriði burada da tuttu. Ekonominin ucuz iþ gücü olan yerlere kaymasý dolayýsýyla fakirleþmiþ, köhneleþmiþ orta Amerika nüfusunu oluþturan, dindar, muhafazakar, kürtaj karþýtý, eðitim seviyesi düþük, mavi yakalýlar Trump'ýn arkasýnda. Üstelik Trump bu kesim için Cumhuriyetçi Parti’yi aþan bir popülariteye sahip. Ne kadar çok þeytanlaþtýrýlýrsa ve hakarete uðrarsa, bu kesim üzerindeki etkisi o kadar artýyor Trump’ýn.
Trump bu anlamda müesses nizama karþý bir figür olarak ortaya çýkýyor. Amerikan sistemine girmiþ bir virüs muamelesi görüyor.
Demokrat Parti ise kurumlarýn öne çýktýðý emperyal, küresel Amerikan gücünü temsil ediyor.
Biden kazansa da Trump etkisi devam edeceðe benziyor.
