Baþkan Obama’nýn zaferi beni þaþýrtmadý. Bu onun; gittikçe daha çeþitlenen, hoþgörülü, modern Amerikan nüfusuna hitap ettiðini ve onu temsil ettiðini kanýtladý.
Bu sadece iç meseleler hakkýndaki yorumlarýna deðil, Amerika’nýn gelecekte Ortadoðu’daki rolüyle ilgili fikirlerine de yansýdý. Irak ve Afganistan’daki baþarýsýz savaþlara üç trilyon dolardan fazlasý çarçur edildi ve yaklaþýk 8 bin asker kaybedildi.
Zafer konuþmasýnda Obama, ABD’nin artýk ‘bu savaþ zamanýnýn ötesine’ geçtiðini vurguladý ve ‘savaþla dolu bir on yýlýn sona erdiðini’ yeniden teyit etti. Ayný zamanda ‘kendini yabancý petrole baðýmlýlýktan kurtarmanýn’ önemini tekrarladý. Bu durum, yönetimin dýþ politikasýný önümüzdeki dört yýl boyunca kayda deðer þekilde canlandýracak.
***
Ýlk olarak Obama’nýn, Amerikan ordusunun Afganistan’daki kalýþýný uzatmasýný ve Kabul hükümeti hazýr olsun veya olmasýn, birliklerin çekilmesi için belirlenen 2014 sýnýrýný aþmasýný beklemiyorum. Mitt Romney ile televizyonda yayýnlanan son münazarasýnda Obama, ABD’nin ‘bu bölgelerde ülke inþa etmeye devam edemeyeceðini’ belirtti. Bunun yerine, Afganistan’daki güvenliði desteklemek için, Hindistan gibi bölgesel ortaklar arayacaktýr.
Ayrýca Obama’nýn isteyerek yeni bir büyük ölçekli ve pahalý askeri operasyona girmesi düþük bir ihtimal ve Suriye’ye müdahale ihtimali de azaldý. Suriye’de yaþayan halkýn öncülük ettiði, olumlu bir muhalefet þemsiyesi kurmak ve bunu desteklemek þeklindeki stratejisine devam edecek.
Ýran meselesinde ise odak, diplomatik baský ve müzakere üzerinde olacak. Mevcut ekonomik yaptýrýmlar Tahran’a sert bir darbe vurdu ve ABD ve Ýngiliz gemilerinin Körfez’de yýðýlmasý, etkili psikolojik baský yaratýyor. Yönetim belirli bir süre içinde Ýran’ýn nükleer hýrslarýný terk etmeye mecbur kalacaðýný umut edecek. Obama Ýran ile savaþýn ne kadar yýkýcý olabileceðinin farkýnda. Bu sadece ABD’yi deðil, hýzla týrmanabilme potansiyeli ile tüm bölgeyi ve muhtemelen dünyayý etkileyecek.
Bu, Ýran’a askeri saldýrý düzenlemeyi hevesle savunan Ýsrail’i memnun etmeyecektir. Baþbakan Benjamin Netanyahu baþkanlýk yarýþýnda açýkça, Ýran konusunda rakibinden daha sert bir tutum sergileyen Mitt Romney’i destekledi. Netanyahu ayný zamanda Ýsrail’in genel seçimini, muhtemelen yeni ABD Baþkaný’nýn yemin töreni ile uyuþsun diye Ekim 2013’ten Ocak’a çekti. Hayal kýrýklýðýna uðradý fakat þüphe yok ki harekete geçilmesi için kýþkýrtmaya devam edecek.
***
Obama geçtiðimiz dört yýl içinde Ýsrail’in hakaret ve aþaðýlamalarýna alýþtý. Ýlk zamanlarda barýþ görüþmelerini yeniden canlandýrma çabalarý, Netanyahu’nun müzakereler sürerken yasadýþý yerleþimlerin inþasýný durdurmayý inkar etmesiyle sekteye uðradý. Þimdi Baþkan Obama’nýn siyaseten kaybedecek daha az þeyi varken, Ýsrail’e karþý daha sert bir tavýr almasýný ve Filistinliler için daha avantajlý bir anlaþma konusunda ýsrar etmesini bekleyebilir miyiz?
Bunu düþünmek güzel olurdu fakat televizyonda yayýnlanan son münazaranýn kanýtladýðý gibi, Ýsrail yanlýsý lobi Capitol Hill’de yýlmaz bir güç olarak kalmaya devam ediyor. ‘Ýsrail’ sözcüðü iki aday tarafýndan toplam otuz kez tekrar edildi fakat ‘Filistinliler’ bir kere kullanýldý; ‘Filistin’ ise hiç. Bunun yerine tarihsel güçler, Barýþ Süreci’ni yeniden baþlatmak üzere birleþebilirler. Arap baharý Ortadoðu siyasetini aydýnlattý ve Amerika’nýn etkisi azalýyor. Barack Obama, örneðin Mýsýr Devlet Bakaný Mursi gibi ortaya çýkmakta olan siyasi aðýr toplarla nasýl baþ edecek? Son münazarada Obama Mýsýr’ýn ‘Ýsrail ile olan anlaþmasýna uymasý gerektiðini ve bunun onlar için kýrmýzý hat olduðunu’ söyledi fakat Amerika’nýn Ortadoðu ile baðlantýlý kalmasý için, Filistinliler için adalet arayýþýnda olan bölge halklarýnýn düþüncelerini daha fazla hesaba katmasý lazým.
Seçim kampanyasý sýrasýnda Obama asýl odaðýnýn ‘terörizmle mücadele’ olarak kalacaðýný açýkça belirtti ve eðer Cezayir’in Kuzey Mali’deki krize politik bir çözüm getirme çabalarý baþarýsýz olursa, bu yeni yönetimin ilk askeri operasyonuna yol açabilir. 26 Kasým’da BM Güvenlik Konseyi, Fransa ve ABD tarafýndan desteklenen, Afrikalý birliklerin ortaya çýkmakta olan ‘El Kaide devletinin’ kontrolünü yeniden ele geçirme planýný incelemeden onaylayacak.
Yönetimin hýz kazanmak için El Kaide ve diðer cihatçý gruplarla çatýþmasýný bekleyebiliriz.
Suriye ve Libya’da, CIA ve Özel Operasyonlar personeli silah akýþýný izlemeye ve kontrol altýnda tutmaya devam edecekler. Öldürülen Libya Amerikan Elçisi Christopher Stevens’ýn, silah transferini gözlemlemek üzere Bingazi’de olduðunu biliyoruz. Obama onun ölümünün intikamýný almak isteyecektir ve büyük sivil kayýplar verilse de, radikallere saldýrmak için insansýz hava araçlarý kullanmaktan çekinmeyecektir. Çünkü bu ABD askerleri için risk teþkil etmeyecektir.
Her þey sona erdiðinde Baþkan Obama, miras olarak ne býrakmayý umuyor? Cumhuriyetçiler Kongre’de çoðunluðu oluþturmaya devam ediyorlar ve bu, ikinci döneminde önemli yeni yasalarý geçirmekte zorluk yaþayacaðý anlamýna geliyor.
Fakat dýþarýda, Arap-Ýsrail sorununa bir çözüm getirilmesi için ve reform gerçekleþtirmeleri için Körfez ülkelerine, özellikle Bahreyn ve Suudi Arabistan’a baský yapabilir ve böylece iz býrakabilir. Eðer ABD Ortadoðu petrolüne daha az baðýmlý hale gelirse, mücadele daha sertleþebilir.
Seçim kampanyasýnýn son günlerinde Obama, Usame bin Ladin’in öldürülmesi operasyonunu canlý olarak izlerken milyonlarýn giydiðini gördüðü ayný bombardýmancý ceketini giydi. Umalým ki bu onursuz davranýþýný en baþarýlý dönemi saymaz ve Ortadoðu’da bundan fazlasýyla hatýrlanýr.
- Bu yazý STAR Gazetesi için kaleme alýnmýþtýr.
