Her þey Amerika’nýn dünyayý dinlediði haberleriyle baþlamýþtý. Özellikle de Avrupa’da sýký müttefiklerinin liderlerini bile izliyordu ABD. Merkel Almanyasý bu duruma çok bozuldu. Kabul etmedi. Nasýl olurdu da ABD, Almanya’yý dinlerdi?
Batý Almanya’yý kuran ABD’ydi. Ve Alman istihbaratýnýn önemli bir kýsmýný yöneten CIA’ydi. Merkel bu durumdan kurtulmak istiyordu. Edward Snowden’ýn 2014 Eylülünde yayýnladýðý belgelerden ABD’nin NSA ve onun Ýngiliz muadili GCHQ’nun “Deutsche Telekom” ile Köln’deki yerel saðlayýcý “Netcologne” adlý telekomünikasyon þirketlerinin aðlarý üzerinden dinleme yaptýðý ortaya çýktý.
ABD bu habere kayýtsýz kalmadý. Der Spiegel’deki kendi adamlarý üzerinden bu sefer Almanya’nýn NATO’dan müttefiki Türkiye’yi dinlediði haberi geldi. Olay kimse tarafýndan yalanlanmadý. Müttefikler birbirlerini dinler mi diyen Merkel köþeye sýkýþmýþtý. Verecek cevabý yoktu.
Rusya’ya uygulanan ambargo Batý þirketlerini de olumsuz etkiliyordu. Nitekim BMW, Rusya’daki bazý fabrikalarýný kapatmak zorunda kaldý. Almanya Rusya’ya uygulanan ambargoyu haksýz buluyordu. Türki Cumhuriyetler ve Rusya’da Almanya’nýn geniþ skalada bir iþ hacmi vardý. Ukrayna’daki meseleden ticarete kadar Almanya ile ABD arasýndaki birçok sorun gün yüzüne çýkmýþtý.
Ýki ülke arasýndaki en son mesele Alman otomobil devi Volkswagen’le ilgili skandalýn patlamasýyla belirdi. Amerika Çevre Koruma Dairesi (EPA), Alman otomobil üreticisi Volkswagen’i iklim koruma kanunu ‘Temiz Hava Yasasý’ný ihlal etmekle suçladý ve 482 bin dizel yakýtlý aracýn geri çaðrýlmasýný talep etti. EPA tarafýndan, VW’nin motordan çýkan zararlý maddelerin ölçümünü manipüle eden bir bilgisayar programý kullandýðý bildirildi. Bilgisayar programýyla yapýlan manipülasyon ile çevreye verilen zarar miktarýnýn, limitin 40 kat altýnda gösterildiði açýklandý. Bu durumda þayet suçlamalar ispatlanýrsa VW ABD’ye 18 milyar ceza ödemek zorunda kalacak.
Almanya’nýn dev otomotiv þirketi Volkswagen, ABD’de patlak veren gaz emsiyonu skandalýndan bu yana tarihinin en zor günlerini geçiriyor. Ama bu iþin sadece kendisine zararý olmadý. Benzer iddialar BMW þirketine de gelebilir denilince þirket borsada göçtü. Nitekim skandalýn ortaya çýkmasýndan sonra artan baskýya dayanamayan Volkswagen’in Yönetim Kurulu Baþkaný Martin Winterkorn istifa etti. ABD ve Kanada’da tazminat talepleri ve para cezasý ile karþý karþýya olan þirket, hatalý yazýlýmýn dünya genelinde 11 milyon araca monte edildiðini duyurdu.
Volkswagen 2008 yýlýnda Amerikan General Motors’u tahtýndan indirmiþti. 5 milyonun üzerinde araç satan Volkswagen muazzam bir ilerleme kaydetmiþti. Aslýnda bu durum ABD ile Almanya arasýndaki güç mücadelesinde gelinen son durum. Mutlaka motordan çýkan zararlý maddeler manipüle ediliyordu. Bunda bir sorun yok. Þirket bu hatayý kabul etti.
Belki benzer hatalar daha önce de oluyordu. Ama ABD, kendisine dýþ politika ve baþka konularda itiraz eden, Batý’dan ayrý politika izleyen Almanya’ya bir ders vermek istiyor. Alman sanayisi tarihinde hiç olmadýðý kadar zor durumda.
Avrupa’nýn birçok yerinde insanlar Alman otomotiv devine tazminat davalarý açýyor. Amerika Çevre Koruma Dairesi 18 milyar Dolarlýk cezayý keserse Volkswagen iflas edebilir. Bu durum domino etkisi gösterirse diðer Alman otomotiv firmalarýný da olumsuz etkileyebilir.
Mahir Kaynak mantýðýyla sorarsak bu durum kime yarar? Tabii ki ABD ne derse onu yapan Japonlarýn Toyota’sý ve Amerikan General Motors þirketine. Yýlda beþ milyon araba satan VW’nin pazar payýna bu iki þirket girecektir. Baþkalarý da girecektir ama aslan payýný bu iki þirket alacaktýr.
Önümüzdeki günlerde bu meselesinin diðer ayaklarý da ortaya çýkacaktýr. BMW, Mercedes gibi diðer Alman devlerinin akýbeti ne olacak görmek lazým. Bu, sadece emisyonla ilgili bir þey deðil. ABD-Almanya güç mücadelesinde dinlemelerden sonraki ikinci raunt.
