ABD’de doðmuþ bir Amerikan vatandaþýysanýz, cebinizde 500 dolarýnýz veya beþbin imzalý destekçi dilekçeniz varsa, siz de pekâlâ ‘baþkan adaylarý’ listesinde yerinizi alabilirsiniz... Hiç deðilse Lousiana eyaletinde...
Bir dostum “Ben bu seçimde oyumu komedyen Roseanne Barr’a vereceðim” dediðinde uyandým:
Her ne kadar baþkanlýk seçimi iki parti arasýnda geçiyorsa da, seçmenler için baþka seçenekler de var... Bir dönem kendi adýyla çevirdiði diziyle meþhur olmuþ tombul komedyen Roseanne bunlardan biri... Kaliforniya, Kolorado ve Florida’daki seçmenler isterlerse ona da oy verebilecek; ismi seçmen pusulasýnda bulunacak çünkü...
20 eyalette ise oy pusulasýnda ismi yazýlý olmayacak, ama seçmenler ‘Barýþ ve Özgürlük Partisi’nin adayý Roseanne’in ismini kâðýda yazabilecek... ABD’de 20 eyalet siyasi heveslilere böyle bir imkân saðlýyor...
Aslýnda Yeþiller Partisi’nden aday olmak istemiþ Roseanne Barr, ama Jill Stein o þerefe nail olunca, Kara Panterler Örgütü lideri Eldridge Cleaver ve birkaç neslin kitaplarýný okuyarak bebeklerini büyüttüðü Dr. Benjamin Spock’ýn da vaktiyle ‘baþkan adayý’ olduðu Barýþ ve Özgürlük Partisi’nden þansýný denemeye karar vermiþ...
Garip bir seçim sistemi var Amerika’nýn... Doðrudan seçilmiyor baþkan; birinci seçmenler oy kullanýp ikinci seçmenleri seçiyor, onlar da baþkaný...
Dün Sabah’ta Ömer Taþpýnar ABD seçimlerinin düðümünü Ohio eyaletindeki seçmenlerin çözeceðini yazýyordu. Üç aþaðý beþ yukarý her eyaletten alýnabilecek sonuçlar belli; Ohio’yu kim alýrsa ipi galiba o göðüsleyecek...
Her eyaletin adaylýk için farklý sistemi var. Lousiana’da 500 dolarý veya beþbin destekçisi olan oy pusulasýna aday olarak adýný yazdýrabiliyor. Baþka eyaletlerde bir önceki seçimde kullanýlan oylarýn belli bir oranýnda imza toplama þartý aranýyor; Georgia eyaletinde 51.845 imza gerekiyor... En kolay aday kabul eden eyalet Kolorado olduðu için, orada Obama, Romney ve Barr dýþýnda tam 15 aday daha pusulada yer alýyor...
Tahmin edeceðiniz gibi bu ilginç bilgileri tek tek eyaletlerin seçim komisyonuna danýþarak toplamadým; dünkü Ýngiliz Guardian gazetesinde karþýma çýkan Tim Dowling’in keyifli yazýsý bana ýþýk tuttu.
Seçime adaylarýyla katýlan iki parti varmýþ gibi görünse ve sadece Obama’yla rakibi Romney üzerine spekülasyon yapýlsa bile, hiç deðilse kâðýt üzerinde seçime katýlýp adayýný baþkan seçtirme ihtimali bulunan beþ parti daha var ABD’de...
Rock þarkýcý Joe Walsh 1980 yýlýnda yapýlan baþkanlýk seçimine ismi seçmenler tarafýndan yazýlabilir aday olarak katýlmýþ; kampanyasýný “Herkese bedava benzin” sloganý üzerine oturtarak... 1998 yýlýnda, Tennessee’de, eþi rakip partili aday tarafýndan öldürülen Charlotte Burks adlý aday, son anda ve ismi seçmenler tarafýndan yazýlabilir statüde katýldýðý seçimde eyalet senatosuna girmeyi baþarmýþ...
Hepsi bu kadar deðil. Amerika’nýn en eski partilerinden biri olan 1869’da kurulmuþ ‘içki yasaðý’ný savunan ‘Prohibition Party’ 2008 baþkanlýk seçimine adayýyla katýlmýþ... Ve... Adayýnýn, ülkenin dört bir tarafýnda açýlan sandýklarda 643 oy aldýðý görülmüþ...
Kendine özel taraftarlarý arasýnda Türkiye’den Sinan Çetin’in de bulunduðu kadýn yazar Ayn Rand’in felsefesini savunan ‘Objectivist’ adlý parti de her seçimde aday çýkartýyor ABD’de...
Ayn Rand’in ‘Kapitalizm: Bilinmeyen Ýdeal’, ‘Atlas Silkindi’, ‘Bencilliðin Erdemi’, ‘Ýþadamý Ýçin Felsefe’ ve ‘Yeni Entelektüel Ýçin’ kitaplarý Çetin’in ‘Plato Film Yayýnlarý’ tarafýndan yayýnlandý.
‘American Elects’ adlý seçime katýlma hakký bulunan partinin bu sefer adayý yok; sebebi de, hiçbir aday adayýnýn internet üzerinden yapýlan önseçimde bin oy toplayamamasý...
Merak etmeyin; bu seçim de eskiden olduðu gibi yine Demokrat ve Cumhuriyetçi partilerin adaylarý (Barack Obama ile Mitt Romney) arasýnda geçecek...
