Amerikan polisi silahýný çekince, karþýsýndakinden mutlak itaat bekler... Ve polis tetiðe basmaya karar verdiðinde öldürmek için ateþ eder... Öldürücü Kuvvet Kullanmak- deniyor... ABD polisi için silah kullanmak, bir güvenlik adýmý... Yetkiyi anayasa mahkemesinden alýyorlar. Mahkeme kararlarýndan çýkan sonuç þu: Polisin, diðer polislerin ya da çevredekilerin yaþamýna tehdit oluþturan bir kiþiye polis ateþ eder. Ayrýca eðer sanýk aðýr bir suç iþlemiþse ve kaçmaya çalýþýyorsa ve de kaçmasý ciddi bir tehdit oluþturacaksa, yine vurulur.
Ferguson’da günlerdir süren ayaklanmanýn ve polisle çatýþmalarýn temelinde 18 yaþýndaki silahsýz ve siyah gencin en az 6 kurþunla polis memurunca vurulmasý var... Silahsýz birisinin öldürülmesi, her durumda rahatsýz edici, ancak olayýn ayrýntýlarý hâlâ tam bilinmiyor. Gencin, polisin silahýný almaya çalýþtýðý ya da polise yumruk attýðý iddialarý var. -Dur- ihtarýndan sonra koþarak polisin üzerine yürüdüðü de öne sürülüyor, ancak ayrýntý hâlâ yok.
Bu olayýn daha etkisi sürerken, 5-6 km ötede bir baþka olayda polis bir siyahý daha öldürdü... Görüntüleri de var. Bu kez sanýk bakkaldan iki kutu içecek alýp, ödemeden dýþarý çýkýyor, sonra dönüp raftan bir de donut kurabiye alýyor... Dükkanýn önünde oyalanýrken ve akýllý hareketler yapmazken, polis geliyor. Ýki polis araçtan çýkarken, sanýk býçak çýkarýyor ve polislere doðru sallayýp, baðýrýp çaðýrýyor. Bu arada -Olduðun yerde kal- komutu var, ancak dinlemiyor ve iki polis 12 el ateþle sanýðý öldürüyor.
Neden yaralamýyorlar? Polis anlayýþýnda yaralama yok. O hareketlerin filmlerde olduðunu söylüyorlar... Yaralamaya çalýþýrken ýskalayýp baþkalarýna zarar vermeleri riski varmýþ. Ayrýca yaralamakla tehdidin durmayacaðýna inanç var. O yüzden silah çekiliyor, þöyle böyle ihtar ediliyor ve öldürücü kuvvet kullanýlýyor. Ferguson’daki olayda ve diðerlerinde polisin ceza da almadan dosyanýn kapanmasý mümkün. ABD’de 2012’de 410 kiþi polis tarafýndan öldürüldü ve dosyalarda yargýlamaya gerek görülmedi. 2013’te bu sayýnýn 450’ye yaklaþtýðý söyleniyor. Tam veri yok. Japonya’da ise yakýn tarihte bilinen hiç böyle bir olay yok. Almanya’da 8 kiþi öldürülmüþ. Yani Amerika’da her gün en az bir kiþi polis kurþunuyla öldürülüyor.
Ýdam cezasý ile de karþýlaþtýrmýþlar, son 10 yýlda idamlarýn sayýsý yýlda 80-90 arasýnda kalmýþ. Polis kurþunuyla ölümler ise 400’den aþaðý inmemiþ.
Silahsýz adamý kurþunlayýp öldürmek -Orantýsýz güç kullanýmý- diye düþünülse de yasa polise makul karar verme yetkisi veriyor. Yani o anda baþka polis nasýl düþünüp nasýl hareket ederse, o makul. Burada -silahsýz adam polise doðru koþtu, polis de onu vurdu- deyince, gerçekten tehdit olup olmamasý deðil, polisin algýlamasý ve takdiri önemli.
Hukukçular þu garip örnekte ateþ etmesi halinde polisin yargýlanmayacaðýný söylüyorlar: Bir adamýn, çocuðun boðazýna býçak dayadýðýný gören polis, ateþ edip adamý vuruyor. Ama adam çocuðun babasý ve elindeki de plastik býçak: Baba þaka yapýyormuþ... Burada polis -ben tehlike gördüm- deyip kurtuluyor.
Aslýnda bu garipliklerin ve infazlarýn en büyük nedeni: ABD’nin silah meraký... Herkes tepeden týrnaða silahlý olunca, silahlanmak bir Anayasal hak sayýlýnca, polis de herkesten daha önce tetiði çeken taraf olmak istiyor... Elini cebinden çýkaracaksýn, çünkü silah tuttuðunu sanabilir.
Amerikan polisi itaat bekliyor. Los Angeles’ta 17 yýl polislik yapan, þimdi de üniversite hocasý Sunil Dutta, geçen Washington Post gazetesine yazdý. Diyor ki: Canýnýn yanmasýný istemiyorsan, dediðime uy...
Olaya polisin nasýl baktýðýný özetlemiþ: “Kurþunlanmak, taser ile elektrik akýmý yemek, biber gazýna hedef olmak, coplanmak, yere indirilmek istemiyorsan, sana ne diyorsam onu yap. Benle tartýþmaya girme, bana argo sýfatla hitap etme, -beni durduramazsýn- deme, -ýrkçý köpek- deme, sonra hakkýmda dava açacaðýný ve beni meslektan attýracaðýný falan söyleme. Maaþýný ben veriyorum- deme, hatta bana doðru sert adýmlarla yürümeyi aklýna bile getirme...”
Peki poliste bir kanunsuzluk varsa: Sonra amirimi bul, þikayet et, insan haklarý kuruluþlarýna git- diyor... Sistem açýsýndan da -Polisin karþýsýnda sen zaten yargý kararý kesinleþene dek suçlu deðilsin- diyor ve polise o an tolere edilip, sistemin iþlemesine izin verilmesini istiyor... Ve vurgu hep ayný: Öldürülmemek için, o an söylediklerime aynen uy... Polisten uzak kalmayý baþaranlar, ABD’de uzun yaþýyor.
twitter.com/selimatalayny
