Bu baþlýkla dünyaya baktýðýmýzda, parlak bir tablo oluþacaðýný hayal etmek zor gibi. Çin’in sadece ekonomik güç olmasý ve yeni þekillenmede nasýl tavýr sergileyeceði, þimdiden düþünülmesi gereken meseledir. Amerika’nýn tek güç olma kabiliyeti, orta vadede masadan kalkmaktadýr. Tarih bize böyle derin deðiþim dönemlerinde büyük savaþlarýn çýktýðýný veya çýkarýldýðýný hatýrlatmakta. Bu nedenle Doðu Akdeniz’deki kýpýrdamalara bakarken, orta vadedeki deðiþim sürecini göz önünde bulundurmak þarttýr. Ýran-ABD gerilimini de eklersek, sahneye çýkacak yeni aktörleri ve eski hangi güçlerin devam edeceðini yorumlamak lazým.
Ýngiltere’nin nerede duracaðý, anlam ifade ediyor haliyle! Londra-Pekin hattýný benimseyen Ýngiltere’nin, sonra nasýl senaryolar icat edeceði de gözardý edilmemeli. Rusya’nýn Ýngiltere ve Çin iliþkileri, bu anlamda sorulara cevap niteliði taþýmakta. Çin’in siyasi tavrý, hep dolaylý reflekslerle seyretti. Yani hiçbir konuda net cevap vermemek, geleneksel Çin siyaset tavrýdýr. Haliyle istenilen konuya cevap verirken, dolaylý cevap veren yeni aktörün devreye girmesi, siyaset literatürünü de etkileyecektir. Kadim devlet aklý ile hareket eden Çin; yöntemleriyle de acýmasýz baský üslubunu, halen kendi devlet yapýsýnda barýndýrmaktadýr. Dünyanýn insan felsefesine bakýþ açýsýnýn deðiþtiði 20. yüzyýl, takip kazanýmlarýný da beraberinde siyaset sahnesine sokabildi. Lakin maalesef farklý standartlarla olaya bakýþ açýsý ile Avrupa ve Amerikan deðerleri, kendisini yýpratmýþ oldu. Lakin halen geçerli ve dünyanýn nizamý açýsýndan gerekli motivasyonlarý da barýndýrmakta. Endiþe þudur; bu motivasyon tamamen kaybolursa ne olacak. Ýþte merak etmemiz gereken budur. Sadece bir ülke bazýnda, kendi sýnýrlarý içinde bir devletin olaylara bakmasý mümkün deðildir. Komþusunu, komþusunun komþusunu, çevreyi, uluslararasý sularýn kýyýlarýndaki komþularýný… Bunlarýn hepsi o kadar önemli ki! Artan gerilim, Avrupa deðerlerini alt üst etti. Amerikan deðerlerinin içinin boþ olduðunu gösterdi. Bu durumda devreye girecek aktörlerin içeriðine odaklanmak þarttýr. Ýyi bir Çin uzmaný, Rusya, Ýngiltere, Hindistan uzmaný, elbette Türkiye uzmaný olma dönemine girmekteyiz. Merkezi Asya’yý, Uzak Doðu’yu okumak ve oralardaki deðiþimleri görebilmek þarttýr. Lakin bu coðrafyalardaki siyasi ve insanoðluna sunulabilecek yeni fikirlerin de olup olmayacaðýna bakmamýz lazým. Türkiye’nin bulunduðu yeni dünya þekli, en az Türkiye içinde olduðu için þanslý olma ihtimali çok yüksek. Ama bunu önce bizlerin görebilmesi, olmazsa olmazdýr. Geldiðin noktayý görmeden, varmak istediðin noktayý anlaman mümkün deðildir. Dünya deðiþiyor, içinde sevmediðimiz durumlarýn da olacaðý kuþkusuz! Lakin çoðu zaman krizler, yeni fýrsatlara da kapý açmakta. Bu anlamda çaðý iyi deðerlendirirsek, yeni kalýcý fýrsatlar için kapý olarak kullanabiliriz.
Çin, yeni yükselen güç. Lakin ekonomik güçle sadece küresel sistemi dizayn edebilecek, küresel siyaset aklýný üretebilecek mi? Sorunlarýný kendisi çözebilecek mi? Müslümanlara bakýþ açýsý nedir? Kendi medeniyeti dýþýndaki medeniyetleri anlayabilecek mi, ona göre devlet aklýný devreye koyabilecek mi? Amerika’yý Amerika yapan bu sorulara zamanýnda olumlu cevap bulmasýydý. Þu anda Amerika’yý uçuruma itekleyen de bu deðerlerinden uzaklaþmasýdýr. Þimdi dünya bu derin olaylardan ders çýkarabilenler ile çýkaramayanlar arasýndaki çatýþmaya þahitlik etmekte. Kazanan para deðil, insanoðluna adil bakabilen stratejiler olacaktýr. Peki, Çin bu kapasiteye sahip mi veya bu felsefeyi benimseyebilecek mi? Onu zaman gösterecek.
Umudum Türkiye’nin içinde olduðu yeni dünya motivasyonudur. Türkiye mihenk taþýdýr ve olduðu yer, merkezi konum oluþturabilecektir. Umudum; Ýslam dünyasýnýn “Türkiye merkezli” oluþumudur. “Yeni dünya” diyoruz. Lakin bu yeni dünyanýn tüm kodlarýna da kafa yormamýz þarttýr. Türkiye’nin yerinin ve ehemmiyetinin farkýna varmazsak, hem kendimize, hem de dünyaya yazýk etmiþ oluruz!
