"- Kudüs'ün deðeri ne?
+ Hiçbir þey. Her þey!"
Cennetin Krallýðý filminde Selahaddin Eyyubi'nin dediði gibi kararýn durumu.
Karar birçok yönüyle önemli hususlar içeriyor, bu anlamda "her þey".
Ancak hukuki olarak kararýn icrasýnda sorunlar var, bu da bir anda "hiçbir þey" olarak nitelememize sebep oluyor.
Kararýn siyasi karþýlýðý herkesin malumu...
Yýllarca Holokost'a sýðýnan. Bu maðduriyet üzerinden devlet kuran. Kurduðu devlet eliyle 70 yýldýr soykýrým yapan Ýsrail'in soykýrým devletine dönüþtüðünün mahkemece tescil edilmesidir bu geldiðimiz aþama...
Kararýn toplumsal yönü de malum!
Aylardýr ayakta olan uluslararasý kamuoyunun vicdanlý insanlarý karardan umutlu. BM Genel Sekreterinin, "kararýn herkes için baðlayýcý olduðu" yönündeki açýklamasý da önemli. Ancak kararýn bir de "mevcut dünya" düzenindeki karþýlýðý var ki, en sorunlu alaný burasý...
Kararýn sonuçlarý...
Tedbir kararýnýn ve ilerde çýkacak nihai kararýn mahiyeti noktasýnda bazý hususlarý aklýmýzda tutmamýz gerekiyor ki meseleyi doðru anlayalým:
Birincisi: Mahkemenin ateþkes kararý vermesi mümkün deðil. Bunun iki sebebi var. Ateþkes "idari" yani BM'nin diðer organlarýnýn alacaðý (icrai veya tavsiye) kararlar çerçevesinde ortaya çýkabilir. Ýkincisi ateþkes "eþit kuvvet" mücadelesinde gündemde olabilir. Burada tek taraflý bir eylemden bahsediyoruz. Ýsrail'in sivilleri öldürmesi, yani "soykýrým"!..
Ýkincisi: Mahkeme ateþkes kararý vermiyor ama aslýnda meseleyi daha ileri taþýyor. Mahkeme Ýsrail'e beþ baþlýkta özetleyebileceðimiz bir yükümlülük yüklüyor ve þunlarý diyor: (1) saldýrýlarý durdur, (2) ablukayý kaldýr, (3) suçlularý yargýla, (4) teþvik edenleri cezalandýr, (5) tüm bunlarý yaptýðýna dair bir ay içinde mahkemeye rapor sun...
Üçüncüsü: Kararýn -geçici veya kesin fark etmez- uygulanmasý gündeme gelirse bunun icrasý Birleþmiþ Millet Güvenlik Konseyine ait. Konsey "mahkemenin saldýrýlar durdurulmalý" kararý vermesi halinde sahaya inip müdahale etmez ise "uygulanamaz bir karar ile" karþý karþýya olduðumuzu söyleyebiliriz.
Dördüncüsü: Karar, soykýrýmýn varlýðýný "güçlü biçimde" tescilledi. Devlet mekanizmasýnýn tümüyle soykýrým suçu iþlediði kararla kesinleþti. Ýster istemez bu durum, ilgililerin tazminat taleplerine dönüþebilecek mahiyette. Pek tabi ortada bir toplumun yok olmasý söz konusu iken tazminat ne derece etkili olur bilemiyorum!..
Beþincisi: Biliyorsunuz ki Uluslararasý Adalet Divaný devletleri yargýlar. Uluslararasý Ceza Mahkemesi ise kiþileri. Ýsrail devlet görevlileri hakkýnda süren bir yargýlama var. Divanýn verdiði veya vereceði kararlar, Ceza Mahkemesindeki yargýlamaya da etki edecektir. Bu da 2015'ten beri süren yargýlamalar için bir dönüm noktasý mahiyeti taþýyor...
Karardan çýkan ödev...
Tüm bunlardan çýkan birkaç sonuç var... Uluslararasý güvence tesis etmesi ve savaþlarý engelleyip masumlarýn zarar görmemesi için çabalayan Birleþmiþ Milletler sistemi "iþlevsiz" kaldý. Bunda hem fikiriz. Mahkeme kararý uygulanmaz ise bu tescillenmiþ olacak!
Batý'nýn entelektüel birikimine sahip birçok isimin "gerçek yüzünü" tüm dünya gördü.
Ýfade özgürlüðü baþta olmak üzere tüm insan haklarý paradigmasý, bizatihi onu salýk verenler eliyle yaylým ateþine tutuldu.
Bunlar yeni dünyanýn kuruluþuna giden yoldaki en önemli yüzleþmeler. Yakýnda etkilerini göreceðiz. Ancak Divanýn kararý baðlamýnda þu soruyu sormak ve tartýþmaya açmak istiyorum:
Divan bir süre sonra kararýný açýkladý diyelim. Ve Ýsrail'i soykýrým suçlusu olarak ilan etti. Karar BM'ye geldi. Ve Birleþmiþ Milletler Güvenlik Konseyinin daimi üyelerinden bir kaçý kararýn icrasý için etkili yöntemlerin önüne set çekti ve süreci týkadý. Kararý uygulamaz veya uygulansa bile iþe yaramaz hale getirirse, bölgedeki bir grup devlet mahkeme kararýna dayanarak Gazze'ye (korumak amacýyla) müdahil olursa buna dünya ne diyebilir?
Bence þimdi bunu düþünmek ve bu kararýn saðladýðý meþru alaný çok dikkatli ve doðru kullanmak gerekiyor... Kararýn "her þey" olup olmayacaðý bu noktada düðümleniyor.
