Saðlýk Bakanlýðý’nýn aHaber’de yayýnlanan ‘Deþifre’ programýnda sergilenen gerçekleri görünce denetlemeye aldýðý‘su þirketleri’nin bazýsý‘gayr-ý sýhhi þartlarda çalýþtýklarý’gerekçesiyle kapatýlmýþtý. Þaþýrmýþtým. Kapatýlan þirketlerin büyük bölümü yeniden açýldý. Bu defa hiç þaþýrmadým.
Nedenini aþaðýda okuyacaksýnýz...
Gençler þiþelenmiþ suyun hayatýmýza son 20 yýl içerisinde girdiðini, ondan önce hepimizin musluk suyu içtiðimizi bilmeyebilir. Fakat gerçek bu. Önce Fransýzlar 1970’ler sonunda suyu þiþeleyip‘Perrier’ve‘Evian’adýyla pazarladýlar, onlardan yaklaþýk on yýl sonra da plastik þiþeler hayatýmýza girdi.
Bir girdi, pir girdi. Artýk hiçbirimiz musluk suyu içmiyoruz. Çayýmýzý bile evlerimize damacanayla giren suyla kaynatýyoruz. 20 yýl önce varolmayan‘ambalajlý su’sektörünü en hýzla büyüyen ekonomik deðer haline getiriyoruz.
Rakam istiyorsanýz, iþte size rakam: 2012 yýlýnda Türkiye’deki su pazarý hacmi 10.3 milyar litreye ulaþacak, bu da sektördeki toplam ciroyu 3.6 milyar TL’ye çýkaracak. Sektörün temsilcisi derneðin verdiði bilgi bu. Pazar hacmi 2007 yýlýnda 8.1 milyar litreydi oysa...‘Ambalajlý su sektörü’çok hýzlý büyüyor. Damacana su pet þiþeyle pazarlananýn iki mislinden fazla bir hacim teþkil ediyor.
Konu ‘Deþifre’ ile gündeme gelip kapatma cezalarý verildiðinde bir belgeseli yeniden izledim. ‘Atlas’ adlý ABD’li film þirketinin 2009 yýlýnda hazýrladýðý ‘Tapped’ adlý belgeselde ABD için de yeni olan sektörle ilgili göz açýcý bilgiler yer alýyor. Dünya Bankasý’na göre bütün dünyada 300 milyar dolarlýk bir sektöre ulaþmýþ ambalajlý su; ABD’de 10 milyar dolarýn üzerinde ciro yapýlmaktaymýþ ve üç firma -bazen deðiþik markalar altýnda- ülke suyunu pazarlamaktaymýþ... Bilinen markalar bunlar: Nestle, Coca Cola ve Pepsi Cola...
1800’lerde çýkan bir yasayla, doðada varolan kaynak sularýnýn kullaným hakkýnýn, kim en kalýn boruyu ilk takarsa ona ait olduðu belirlenmiþ ABD’de... En zengin su kaynaklarýna sahip Maine eyaletine ilk giren Ýsviçreli Nestle olmuþ... Maine eyaletinde yaþayanlar bir ara 15 gün kuraklýk çekmiþ; Nestle o arada su çýkarmayý aralýksýz sürdürmüþ...
Ýzmir Þaþal suyu üzerinde Özel Ýdare ile Büyükþehir Belediyesi davalýk olduðu için biliyoruz, Türkiye’de durum farklý: Kaynak sularý yerel yönetimler tarafýndan ihaleyle kiralanýyor bizde...
Pet ve damacana içerisinde pazarlananlarýn yüzde 40’ý aslýnda musluk suyuymuþ ABD’de; belgesel öyle söylüyor... Saðlýkla ilgili her konuda titizlenen ve sürekli denetim yapýlan bir ülke ABD; tek istisna ambalajlý su sektörü... Sektörle ilgili federal yasa yaygýnlýðýn söz konusu olmadýðý 1970-öncesi çýktýðý için, sektörde merkezi denetim öngörülmemiþ...
Ünlü bir firmanýn satýþa sunduðu sularýn herhangi bir kaynak suyuyla ilgili olmadýðýný, þiþeler üzerinde yanýltýcý bilgiler verilse de damýtýlmýþ sularýn þiþelere konularak ‘kaynak suyuymuþ gibi’ pazarlandýðýný ileri sürüyor ‘Tapped’ belgeseli...
Bizde tartýþma tamamen suyun saðlýklý bir ortamda þiþelenip þiþelenmediði üzerinde yürütüldüðü için Amerikan belgeselinin esas üzerinde durduðu‘pet þiþe’ve‘damacana’ile ilgili kimyasal verilere dayalý itirazlar hiç gündeme gelmiyor. Ýtibarlý bilim insanlarýyla etraflý görüþmeler yapmýþ belgeseli hazýrlayanlar ve vardýklarý sonuç müthiþ ürkütücü...
Esas o konular üzerinde durulsa ve Saðlýk Bakanlýðý konunun o yönüyle ilgilenip durumu bizlere de açýklasa iyi olacak... Su içerken Bisphenol, Styrene, Phthaletes gibi kimyasal maddelerle haþýr neþir oluyor muyuz, bilmek isterim. Prof. A. Rasim Küçükusta da olduðu iddiasýnda...
Sektör bayaðý kârlý. Þiþelenen kaynak suyunun musluktan alýnanýn 1900 misli fiyatla satýþa sunulduðunu söylüyor belgesel; Nestle galonunu 6-10 cente mal edip 6 dolara satýyormuþ...
Herhalde saðlýk gerekçesiyle kapatýlan þirketlerin kendilerini bir haftada yeniden devreye girebilecek hale getirmesinin sebebini de anlamýþsýnýzdýr...
