Yirmi bin nüfuslu Ferguson’da siyahlarýn ayaklanmasý var... Polis kurþunuyla öldürülen 18 yaþýndaki Michael Brown olayýnýn sarsýntýsý günlerdir sürüyor. Önce yerel polis etkisiz kaldý, sonra tam teçhizatlý eyalet polisi etkisiz kaldý. Gece sokaða çýkma yasaðý iþe yaramadý.
Sokaða çýkma yasaðý, ABD’de tarihi önemde bir karardýr ve en uç noktayý gösterir: Halký eve kapatmadan asayiþ saðlanamýyor... Ardýndan da Ferguson’a asker yollandý... Bu ABD’de sýkýyönetim ilaný gibi birþeydir. Halký eve kapat ve sokaða asker yolla... Bunlar kýyamet alametleri.
Ferguson’da siyah gencin öldürülmesi haberine ABD TV’leri baþlangýçta mesafeli kaldýlar. Ýlgi, öldürülen gencin dükkan soyma görüntüleriyle arttý... Genelde sosyal medya öne çýktý.
Cumartesi günü ise bir baþka gariplik yaþandý. Akþam üzeri valinin -sokaða çýkma yasaðý- açýklamasý duyuruldu, ama bu karara neyin yol açtýðýný TV’den öðrenmek mümkün olmadý... Meðer cuma gecesi ciddi yaðma yaþanmýþ... Yasak saati yaklaþtýkça kentteki durumu TV’lerden göremiyorduk. Yasaðýn baþlamasýna 5 saat kala haber kanallarýnda saat baþý bültende Ferguson birkaç dakika vardý, sonra yok oldu. Zaten sonra saat baþý bülten de yoktu, cumartesi geceleri pek bülten olmazdý.
Yasak saati yaklaþýrken kentten canlý yayýn beklerken, hiçbir kanal normal akýþýný bozmadý. Günde 1 ana haber saati olan ulusal kanallarýn akýþ deðiþtirmesi zaten beklenmezdi. Ancak haber kanallarýnda da ses yoktu. Yasaða 4 saat kala Fox News normal saat baþý bültende birkaç dakika Ferguson’a baðlandý. Rakibi CNN ise haftalardýr promosyonunu yaptýðý belgesele geçti: Karabalýk- Katil Balinalarýn hikayesi. Bu belgeselden önce CNN’de Yezidiler ve Robin Williams için 2 ayrý kuþak daha vardý.
Ferguson’da yasak öncesi gerilimin arttýðý Twitter’da belliyken ve canlý yayýn hak edecek görüntü kent sokaklarýnda beklerken, CNN Balina belgeselinden Kanun Kaçaklarý dizisine geçti. Fox, magazin sohbetiyle 2 saat geçirdi. MSNBC de o sýra belgesel yayýnlýyordu. Vurgulamak gerekir: Fox açýkça Cumhuriyetçi Parti’yi, MSNBC de Demokratlar’ý destekler. Siyasi renkleri ilan edilmiþtir. CNN ise ortadadýr.
Saat baþýnda yasak yürürlüðe girince CNN Kanun Kaçaðý dizisini kesip, haber bültenine geçti ve Ferguson’a baðlandý. Bu sýrada New York Washington hattýnda saat 01.00, Ferguson’da gece yarýsýydý ve ABD’nin doðusu yataða girmiþti... Yasak Ferguson’da baþladýðýnda ise polis bütün medyayý uzak bir kaldýrýma toplayýp, çevrelerine plastik bant geçirdi: Sokaða çýkma yasaðý medyayý da kapsýyordu, medya oradan kýmýldamayacaktý. O noktadan kentte ne olduðunu anlamak mümkün deðildi. O saatte Ferguson’dan yayýnýn anlamý kalmamýþtý.
Ardýndan CNN anchor’larý gayet yatýþtýrýcý ve kanun -nizam- intizam yanlýsý bir üslup izlediler. Anchor -Bu gece Ferguson’da barýþ sükunet var. Ve çoðu insan bunun sürmesini diliyor- derken, Twitter’da çatýþma haberleri yer alýyordu... CNN yatýþtýrýcý ve sakin yayýn yaparken, -kimsenin zarar görmemesi için polisin elinden geleni yaptýðýný, polisin gaz atmama sözü verdiðini ve bu sözü tuttuðunu, Ferguson halkýnýn sükunet istediðini, halkýn bu olaylardan sýkýldýðýný, büyük çoðunluðun evde olduðunu, sokaða küçük gruplarýn çýktýðýný- anlattý. Yasak yürürlükteyken CNN -Ýyi haberi verelim: Kentte sükun, barýþ hakim- dedi, olumlu tarafý vurguladý.
Ýlk gece yasak sýrasýnda birkaç medyacý gözaltýna alýndý. Kendilerine normal prosedür uygulandý: Silah doðrultuldu, yere yatýrýldýlar, elleri kelepçelendi, bir süre sonra da azarlanýp serbest býrakýldýlar.
Ýkinci gece olaylar erken patladý, silahlar konuþtu, tam teçhizatlý polis harekat baþlattý. O sýrada da haber kanallarý daha seri canlý yayýna geçtiler. Bu kez polis, -ayak altýnda dolaþtýklarý için- medyacýlara sert davrandý.
Peki medya neden Ferguson’a çekingen girdi? Önce belki cumartesi rehavetiyle yayýn yýkmaya ve sponsorlu reklamlý belgeselleri aksatmaya cesaret edemediler... Nihayet Ferguson evet önemli sembolik anlamlar taþýyor olabilirdi, ama sokakta 100-200 kiþilik grup olay çýkarýyordu. Sayýlar ve yýkým daha fazla olsaydý ne olurdu, bilemiyoruz. Gerçek þu: ABD’de toplumsal eyleme karþý sokaða çýkma yasaðý gibi çok olaðandýþý bir adým atýldý, ancak ilk gece kimse yayýn akýþýný deðiþtirmedi.
Canlý yayýndaki yatýþtýrýcý üslup, polise destek ifadeleri, -halkýn geneli bunu onaylamýyor- vurgularý, yalnýzca CNN deðil, diðer kanallarda örneðin yerel eyalet kanalý KSDK’da da vardý. Anlaþýlan kimse yangýnýn üzerine körükle gitmiyordu. Hiçbir TV kanalý, olayý körükleyip, ABD’nin baþka yerinde siyahlarý sokaða döken ve -Aðustos 2014’te ABD’yi yakan olaylarý tetikleyen TV kanalý olma- unvanýný istemiyordu... O kadar dengeliydiler ki, Michael Brown’ý sokakta öldüren polis için bir avuç Fergusonlu destek gösterisi yaptý... Onu da yayýnda verdiler.
twitter.com/selimatalayny
