Guatemala’da 1954 askeri darbesiyle baþlayan baský döneminin ardýndan yaþanan iç savaþ tam 36 yýl sürdü.
Bu süre zarfýnda 200 binden fazla kiþi öldü, yaklaþýk 50 bin kiþi kaybedildi. 1987’de kurulan ilk temasýn ardýndan 1996 yýlýnda barýþa ulaþýldý.
***
Ýrlanda’da Ýngilizle sürtüþmeler Ada’nýn yerleþime açýldýðý 16. yüzyýlda baþladý.
Kanlý bir sürecin ardýndan 1922’de adanýn güneyinde Ýrlanda Cumhuriyeti kuruldu. Birleþik Ýrlanda hayaliyle IRA 1969’da faaliyete geçti.
Yüzlerce olaydan sonra ilk ateþkes 1994’te ilan edildi, barýþ anlaþmasý 1998’de imzalandý, IRA 2005’te silah býraktý...
***
Diktatör Franco 1939’da sona eren Ýspanyol iç savaþýný kazandýktan sonra Basklar’a aðýr baskýlar uyguladý.
Baðýmsýz bir devlet kurma amacýyla 1958’de ETA kuruldu.
1978’de yürürlüðe giren Ýspanya Anayasasý çeþitli diller ve kültürleri tanýyan birleþik bir Ýspanya tanýmlamasý yaptý.
ETA’yla ile bir anlaþma olmadý ama Anayasa’dan sonra zamanla halk desteðini kaybeden örgüt, siyasi kanadý olan partinin de kapatýlmasýndan sonra 2011’de silah býrakmak zorunda kaldý...
***
Endonezya’da 1976 yýlýnda kurulan Özgür Açe Hareketi, çoðu Suharto’nun baskýcý yönetimine denk düþen 29 yýllýk bir savaþ verdi, bu savaþta 15 bin kiþi yaþamýný yitirdi.
1998’de baþlayan görüþmeler 2005’te anlaþmayla sona erdi. Sri Lanka’da Budist Sinhaliler ile Hindu Tamiller arasýndaki savaþ 33 yýl sürdü çeþitli müzakereler oldu ama baþarýsýzlýkla sonuçlandý. Sri Lanka Ordusu’nun çoðu sivil 40 bin kiþinin ölümüne yol açan operasyonuyla Tamil gerillalarý daðýldý.
***
Dünya üzerinde ayrýlýkçý hareketler genellikle dikta dönemleri ve ardýndan ortaya çýkmýþ, demokratik hükümetler döneminde de sona ermiþ.
Barýþý uzun soluklu görüþmeler ve güçlü liderlik anlayýþý olan getirmiþ.
Televizyonlarda her kafadan bir ses, bir takvim çýkýyor ya, bunlarý biraz bilip öyle konuþmak lazým...
