Genç insanýn 8 sorumluluðu yazý dizisine devam ediyorum. Daha önce bu 8 sorumluluðu þöyle tanýmlamýþtým: Varoluþun anlamýný kavramak, entelektüel bir zihin geliþtirmek, ahlaklý ve erdemli davranýþlar geliþtirmek, sosyal baðlar inþa etmek, yeteneklerini geliþtirmek, akademik veya meslek kariyeri kurmak, bedeni eðitmek ve saðlýðý korumak, eþini bulmak ve aile hayatý sürdürmek.
Daha önce varoluþun anlamýný kavramak ve entelektüel bir zihin geliþtirmek üzerine yazmýþtým. Bugün ise, 3. Sorumluluk olan ahlaklý ve erdemli davranýþlar geliþtirmek üzerine yazacaðým.
Ahlaklý ve erdemli davranýþlar geliþtirmek
Her insan tekinin ahlak ve erdem üzerine bir fikrinin olmasý, kendisini bu özellikler açýsýndan gözden geçirmesi ve geliþmesi gereken erdem alanlarýnýn farkýna vararak, erdemleri alýþkanlýk haline getirmek için çaba içinde olmasý gerekir.
Erdemli davranýþlar; dinler, ilim sahipleri, filozoflar ve halk vicdaný tarafýndan hep övülmüþtür. Erdemli davranýþlarýn önem ve övgüsüne artýk Pozitif Psikoloji Hareketi de katýlmýþtýr.
Bu erdemlerin örnekleri; adalet arayýþý, basiret sahibi olmak, cesaret, dürüstlük, çalýþkan olmak, merhametli olmak, hoþgörülü olmak, sözünde durmak, baþkalarýna yardým etme, baþkalarýna zarar verecek dürtüleri denetleme vb. þeklinde olabilir.
Erdemlerin mizaç özelliklerinden farký
Mizaç özellikleri daha doðuþtan, yapýsal ve genetik kökenlidir. Deðiþimi mümkün ama daha zordur. Seçilenden çok verilendir. Erdemler mizaç özelliklerimizle genellikle iç içe olmakla hatta bir düzeyde biyolojik kökenleri olmakla beraber kiþinin “öyle olup olmamayý daha seçebileceði”, “gayret ettiðinde öyle olabileceði”, “hayat felsefesi ile daha iliþkili” özelliklerdir. Yani erdemli özellikler daha az yapýsal, daha fazla kiþi tarafýndan inþa edilendir.
Erdemli hale gelip gelmemeyi seçebiliriz. Erdemli olmak için çaba gösterdiðimizde erdemli hale gelebiliriz. Bu sebeple de bir mizaç özelliði olan içe dönük olmaktan dolayý eleþtirilemeyiz ama bir erdem özelliði olan dürüst olup olmamak açýsýndan eleþtiriye tabi tutulabiliriz.
Erdemler açýsýndan içe bakýþ
Erdemli özellikler geliþtirebilmek için iki þeye ihtiyacýmýz var. Birincisi kendimizi erdemler açýsýndan gözden geçirecek bir “içe bakýþ” yaparak durum tespiti yapmak. Diðeri de erdemli davranýþlarý geliþtirmek için eylemde bulunmak.
Ýnsanýn kendisini tanýmak için kendisi üzerine düþünmesi, kendimizi geliþtirmek için gerekli bir süreç. Kendi özelliklerimize sahici, gerçekçi ve yakýndan bakabilmeyi baþarmalýyýz. Bir nevi erdemler listesinde kendimize 0’dan 100’e kadar puan verip, her bir erdem için puan düzeyimizi yükseltme çabasýnda olabiliriz. Bu rakamsal ölçme yaklaþýmý, sadece kendi iç dünyamýzda bir anlama ve yön belirleme eylemi için kullanýlmalýdýr.
Erdemlerimizi geliþtirmek
Örneðin “baþkalarýna yardým etmek erdemi” açýsýndan kendimizi þöyle deðerlendirebiliriz. Son bir yýl içinde ihtiyacý olan birine yardým yapýp yapmadýðýmýzý düþünüp, yaptýklarýmýzý yazabiliriz. Sonra bu listeye bakýp kendimize 100 üzerinden puan verebiliriz. “Bu erdemi kendimizde büyütmek için ne yapabilirim?” sorusunu sorabiliriz.
Örneðin genç biri parasýnýn (harçlýðýnýn) %10’nu ihtiyacý olanlara vermek üzere ayýrabilir. Fakir bir öðrenciye bildiðini öðretebilir. Bir yardým kuruluþunda belirli saatlerde çalýþabilir. Üstelik tüm bunlarý yükseköðretim cv’si için deðil, kendi adýna yapmasý gerekir.
