Hafta sonu Vuslat Platformu’nun Abant’ta yaptýðý Aile Toplum ve Devlet Sempozyumu’nda konuþmacýydým. Orada aileye yönelik psiko-sosyal müdahaleler baþlýklý bir konuþma yaptým. Konuþmamýn içeriðini sizlerle de paylaþmak istiyorum.
Aile ve eþ iliþkilerine katký saðlamanýn en genelde iki yolu var. Birincisi “sosyal politikalar” düzeyi, ikincisi ise psiko-sosyal düzey. Sosyal politikalara; aileyi ekonomik, eðitim, istihdam vb. unsurlarla desteklemek, aileyi destekleyen sosyal kurumlar oluþturmak, ailedeki þiddeti engelleyecek politikalar oluþturmak örnek olarak verilebilir.
Aileye üç farklý psiko-sosyal müdahale
Psiko-sosyal düzeydeki müdahalelerin üç farklý þekli var. Birincisi, ailedeki sorunlar veya meselelerde kiþilerin karar alma süreçlerini etkileyecek “rehber metinler” oluþturmak ve bunlarý yaygýnlaþtýrmak. Ýkincisi, aile ve eþ iliþkileri üzerine yüz yüze eðitimler yapmaktýr. Üçüncüsü ise aile ve eþ terapilerini yaygýnlaþtýrmaktýr.
Psiko-sosyal müdahalelerin iki amacý
Psiko-sosyal müdahalelerin temelde iki amacý vardýr. Ýlki zihinlerin düþünme ve algýlama kodlarýný etkilemek, diðeri ise beceri öðretmektir. Düþünce, duygu ve davranýþlarýmýz birbirini etkileyerek çalýþýr. Düþüncelerimiz ya kendi düþünme ve deneyimlerimizden, baþkalarýyla yapýlan fikir alýþveriþinden veya ilgili mesele ile ilgili okumalardan gelir. Ýþte aile ve eþ iliþkilerine müdahalenin ilk imkâný, aile ilgili meseleleri tartýþan metin ve görseller üretmektir. Özellikle bu metin ve görseller “rehber metin” þeklinde pratik olmasý gerekir.
Psiko-sosyal müdahalelerin ikinci amacý ise, eþ ve çocuklara “beceriler” üretmektir. Ailede geliþim için sadece bilgilendirme, tutum deðiþtirmeye çalýþma, niyetleri etkileme yeterli olmayýp, ayný zaman da beceri geliþtirmek gerekir. Beceri bisiklet sürmeyi öðrenmek, yemek yapmayý öðrenmek, dil öðrenmek gibidir. Örneðin öfkesini tanýma ve kontrol etmeyi öðrenmek bir beceridir.
Rehber metinler
Aile ve eþ iliþkilerine etki etmenin önemli yollarýndan biri rehber metin oluþturmaktýr. Rehber metinler karar verme süreçlerini direk etkileyecek pratiklikte ve kültürel deðerlerle uyum olmalýdýr. Aile ve eþ iliþkileri ile ilgili rehber metinler þu alanlarda olabilir: Evliliklerde iyi kötü alýþkanlýklar, çocuklarý travmadan nasýl koruruz? ailede sosyal medya kullanýmý kýlavuzu, boþanma/boþanmama karar alma süreçleri, ailede þiddet var olduðunda ne yapmalý? Uyku hijyeni.
Aile ve eþ eðitimleri
Aileye psiko-sosyal müdahalenin ikinci yolu yüz yüze yapýlan, beceri kazandýrmayý amaçlayan, ilgili fertlerin birlikte katýldýðý atölye þeklindeki eðitimlerdir. Bu türden eðitimlere þu örnekler verilebilir: Doðru eþ seçimi eðitimi, evliliðe hazýrlýk eðitimi, evlilikleri güçlendirme eðitimi.
Bu eðitimlerin baþarýlý olabilmesi için topluma yayýlmasý, devletten çok sivil yapýlar tarafýndan yapýlmasý, bu alanda tanýnmýþ kiþiler ve güvenilir kurumlar oluþturulmasý, televizyondan çok yüz yüze olmasý, eþlerin veya aile üyelerinin birlikte katýlmasý gibi unsurlar gereklidir.
Aile ve eþ psikoterapilerinin yaygýnlaþtýrýlmasý
Aile ve eþleri desteklemenin önemli parçalarýndan biri de ihtiyaç duyulduðunda profesyonel yardýma ulaþabilmelidir. Maalesef bu konuda önemli bir sorunla karþý karþýyayýz. Devlet kurumlarý üzerinden eþ terapileri neredeyse hiç verilemiyor. Ayrýca bu alanda hizmet verenlerin eðitim standartlarýnda sorun var. Bu iki sorun çözümü için emek verilerek, terapiye ulaþma imkanlarýný arttýrmak, ailelere psiko-sosyal destek vermek anlamýna gelecektir.
