Ýnternet ve sosyal medya artýk toplumsal düzenin bir parçasý. Gündelik hayatý internet kullanmaksýzýn sürdürmek artýk zor. Hatta internet okuryazarlýðýnýz yoksa, okuma yazma bilmemek gibi bir dizi sorun ile yüz yüze kalýyoruz.
Ýnternet kullanýmý kaçýnýlmaz ise hayatýmýza getirdiði imkanlar ve riskler üzerine çalýþmak gerekiyor. Ýnternetin eðitim imkanlarýný gerçekleþtirdiði bir gerçek. Dünyadaki birçok üniversite ve kurum eðitim mecralarýný internete açýk hale getirmiþ durumda. Online eðitim giderek büyüyen bir alan. YouTube en iyi eðitim mekanlarýndan biri.
Ama ayný zamanda internet ve sanal medya risklerin bol olduðu bir alan. Örneðin aile iliþkilerini açýkça etkiler hale geldi. Çocuklar internet karþýsýnda birtakým risklere açýk. Avrupa Çevrimiçi Çocuklar Projesi bulgularýna göre internet çocuklarý þu türden risklere maruz býrakýyor: Pornografi, zorbalýk, cinsel içerik, çevrimiçi görüþülen kiþilerle yüz yüze buluþmak, nefret söylemi ve intihar fikirleri tartýþmasýna maruz kalmak. Rapor ayný zamanda bu risklerle nasýl baþ edilebileceðine dair önerilerde de bulunuyor.
Rehber metinlerin fonksiyonlarý
Ýnternet kullanýmý kaçýnýlmaz ise, riskleri azaltýp faydalarý arttýrmanýn yollarýný bularak, “internetin nitelikli kullaným” yollarýný bulmak gerekiyor. Nitelikli kullanýmý saðlayacak yollardan biri de “internet kullaným kýlavuzlarý/rehber metinleri” oluþturmak.
Rehber metinler týpta karar verme süreçleri için yaygýn olarak kullanýlýr. Hem taný hem de tedavilerde yol gösterici fonksiyon gösterir. Bu türden metinler oluþturulurken hem bilimsel çalýþmalardan hem de uzman görüþlerinden faydalanýlýr. Benzer metinler aile üyelerinin internet kullanýmý için de geliþtirilebilir.
Rehber metinler internetin risklerinden koruyabilir mi?
Ýnternetin risklerini oluþturan etmenler çok faktörlü. Ýnternet ortamý zihinsel dünyamýzýn arzularýna, dürtülerine, heyecanlarýna etki ediyor. Çok faktörlü ve güçlü duygular üzerinden oluþan þey ancak çok faktörlü politikalarla kontrol edilebilir. Bu sebeple rehber metinler tek baþýna internet risklerini ortadan kaldýramaz ama olumlu katký saðlayan faktörlerden biri olabilir.
Rehber metinler zihinsel kodlarý etkileyerek ve beceri öðreterek etkili olur. Bu yolla pratik ve yol gösterici bilgi paketlenmiþ bir þekilde geniþ halk kitlelerine ulaþtýrýlabilir. Yalnýz bu türden rehber metinlerin kullanýmý için Yeþilay, üniversiteler, aile ve eþ iliþkileri araþtýrma merkezi gibi güvenilir kurumlardan yayýnlanmasý gerekiyor. Ayrýca rehber metnin en vurucu taraflarýnýn toplumsal yaygýnlýk kazanmasý için kampanya tarzýnda çalýþmalar yapýlmasý gerekiyor.
Aile için rehber metinlerin içerikleri
Aileler için hazýrlanacak rehber metinlerde onlarca öneri olabilir. Benim örnek olarak verebileceðim üç önerim þöyle:
1- Ailenin bir arada olduðu beraber yemek yiyip, çay içtiði zamanlarda cep telefonlarý gözden ýrak bir yerlerde býrakmak.
2- “Birbirimize açýkça söyleyemeyeceðimiz þeyleri sanal ortamda yapmak yok”. Aile üyelerinin ve eþlerin arasýnda birbirinden gizlenecek “Sýr” oluþturmak, aile ve eþ olmaya aykýrýdýr.
3- Sosyal medya hesaplarýnýn þifreleri eþler arasýndave 18 yaþ altýndaki çocuklarla anne-baba arasýnda bilinir hale gelmeli. Ama ayný zamanda birbirlerinin hesaplarýný gereksiz kontrol etmek de iyi fikir deðildir. “Þeffaflýk” iyi ama “Meraklý izleme” kötüdür.
