Bu aralar klinik psikoloji yüksek lisans öðrencim Dilara Sürü ile birlikte ailelerin kullanacaðý bir “Ýnternet ve sosyal medya kullaným rehberi” hazýrlamaya çalýþýyoruz. Bir eðitim programý geliþtirip, eðitimi uygulayýp, eðitimin sosyal davranýþlarda bir deðiþiklik yapýp yapmadýðýný test edeceðiz.
Ýnternet ve sosyal medya artýk toplumsal düzenin bir parçasý. Gündelik hayatý internet kullanmaksýzýn sürdürmek artýk zor... Hatta internet (dijital) okuryazarlýðýnýz yoksa okuma yazma bilmemek gibi bir dizi sorun ile yüz yüze kalýyoruz.
Ýnternet kullanýmý kaçýnýlmaz ise hayatýmýza getirdiði imkanlar ve riskler üzerine çalýþmak gerekiyor. Ýnternetin eðitim imkanlarýný gerçekleþtirdiði bir gerçek. Dünyadaki birçok üniversite ve kurum eðitim mecralarýný internete açýk hale getirmiþ durumda. Online eðitim giderek büyüyen bir alan. YouTube en iyi eðitim mekanlarýndan biri.
Ama ayný zamanda internet ve sanal medya risklerin bol olduðu bir alan. Örneðin aile iliþkilerini açýkça etkiler hale geldi. Facebook’ta geçirilen süre arttýkça eþ iliþkilerinde tartýþma, boþanma gibi olumsuz olaylarýn görülme sýklýðý artýyor. Facebook’ta geçirilen zamanla eþler arasý kýskançlýk arasýnda pozitif iliþki görülüyor. Ýnternet ortamý ayný zamanda eþ aldatmalarýnýn mekanlarýndan biri.
Çocuklar internet karþýsýnda birtakým risklere açýk. Avrupa Çevrimiçi Çocuklar Projesi bulgularýna göre internet çocuklarý þu türden risklere maruz býrakýyor: Pornografi, zorbalýk, cinsel içerik, çevrimiçi görüþülen kiþilerle yüz yüze buluþmak, nefret söylemi ve intihar fikirleri tartýþmasýna maruz kalmak. Rapor ayný zamanda bu risklerle nasýl baþ edilebileceðine dair önerilerde de bulunuyor.
Ýngilizcede Phone (telefon) ve snubbing (hor davranma, hiçe sayma) kelimelerinin birleþtirilmesinden “phubbing” diye bir kavram üretilmiþ. Phubbing birisiyle iletiþim içerisinde iken telefon ile oyalanmak, bir gözün telefonda olmasý durumunu anlatýyor. Örneðin eþinizle konuþurken, dikkatinizi eþinize vermeden, telefonla oyalanma haline “phubbing” deniyor. Araþtýrmalar eþler arasýnda phubbing’in çok yaygýn olduðunu gösteriyor. Phubbing’in eþler arasýndaki iliþki doyumunu ve iyi olma halini azalttýðýný gösteren yayýnlar var.
Size bir öykü anlatayým: Kadýn eþinin elinden telefonun düþmediðinden þikayetçi. “Eþim bizimleyken bile aslýnda bizimle deðil. Sanki telefonla yapýþýk ikiz” diyor. Erkeðin anlatýmý ise þöyle: “Telefon olmadýðýnda sanki bir parçam benimle deðil. Dünyadan kopuk gibi hissediyorum. Dünyada bir þeyler olup bitiyor ben dýþýnda kalýyorum gibi hissediyorum. Artýk telefon dýþýnda hiçbir þey yeterince ilgimi çekmiyor. Baþka bir þeye odaklanamaz oldum. Eþim telefonuma karýþmasýn istiyorum.”
Telefonu elinden düþürememe hali o kadar sorun hale gelmiþ durumda ki uzmanlar bu sorunu azaltmanýn yollarýný arýyorlar. Önerilerden biri de uyuþturucu madde alýþkanlýðý olanlarda maddenin vücuttan atýlmasýný anlatan detoks kavramý akýllý telefonlar için kullanýlmaya baþlandý. Örneðin Happiness Research Institute’nin facebook araþtýrmasýna göre bir haftalýk facebook detoksu bireylerdeki yaþam doyum seviyesini arttýrýyor.
