Bu aralar klinik psikoloji yüksek lisans öğrencim Dilara Sürü ile birlikte ailelerin kullanacağı bir “İnternet ve sosyal medya kullanım rehberi” hazırlamaya çalışıyoruz. Bir eğitim programı geliştirip, eğitimi uygulayıp, eğitimin sosyal davranışlarda bir değişiklik yapıp yapmadığını test edeceğiz.
İnternet ve sosyal medya artık toplumsal düzenin bir parçası. Gündelik hayatı internet kullanmaksızın sürdürmek artık zor... Hatta internet (dijital) okuryazarlığınız yoksa okuma yazma bilmemek gibi bir dizi sorun ile yüz yüze kalıyoruz.
İnternet kullanımı kaçınılmaz ise hayatımıza getirdiği imkanlar ve riskler üzerine çalışmak gerekiyor. İnternetin eğitim imkanlarını gerçekleştirdiği bir gerçek. Dünyadaki birçok üniversite ve kurum eğitim mecralarını internete açık hale getirmiş durumda. Online eğitim giderek büyüyen bir alan. YouTube en iyi eğitim mekanlarından biri.
Ama aynı zamanda internet ve sanal medya risklerin bol olduğu bir alan. Örneğin aile ilişkilerini açıkça etkiler hale geldi. Facebook’ta geçirilen süre arttıkça eş ilişkilerinde tartışma, boşanma gibi olumsuz olayların görülme sıklığı artıyor. Facebook’ta geçirilen zamanla eşler arası kıskançlık arasında pozitif ilişki görülüyor. İnternet ortamı aynı zamanda eş aldatmalarının mekanlarından biri.
Çocuklar internet karşısında birtakım risklere açık. Avrupa Çevrimiçi Çocuklar Projesi bulgularına göre internet çocukları şu türden risklere maruz bırakıyor: Pornografi, zorbalık, cinsel içerik, çevrimiçi görüşülen kişilerle yüz yüze buluşmak, nefret söylemi ve intihar fikirleri tartışmasına maruz kalmak. Rapor aynı zamanda bu risklerle nasıl baş edilebileceğine dair önerilerde de bulunuyor.
İngilizcede Phone (telefon) ve snubbing (hor davranma, hiçe sayma) kelimelerinin birleştirilmesinden “phubbing” diye bir kavram üretilmiş. Phubbing birisiyle iletişim içerisinde iken telefon ile oyalanmak, bir gözün telefonda olması durumunu anlatıyor. Örneğin eşinizle konuşurken, dikkatinizi eşinize vermeden, telefonla oyalanma haline “phubbing” deniyor. Araştırmalar eşler arasında phubbing’in çok yaygın olduğunu gösteriyor. Phubbing’in eşler arasındaki ilişki doyumunu ve iyi olma halini azalttığını gösteren yayınlar var.
Size bir öykü anlatayım: Kadın eşinin elinden telefonun düşmediğinden şikayetçi. “Eşim bizimleyken bile aslında bizimle değil. Sanki telefonla yapışık ikiz” diyor. Erkeğin anlatımı ise şöyle: “Telefon olmadığında sanki bir parçam benimle değil. Dünyadan kopuk gibi hissediyorum. Dünyada bir şeyler olup bitiyor ben dışında kalıyorum gibi hissediyorum. Artık telefon dışında hiçbir şey yeterince ilgimi çekmiyor. Başka bir şeye odaklanamaz oldum. Eşim telefonuma karışmasın istiyorum.”
Telefonu elinden düşürememe hali o kadar sorun hale gelmiş durumda ki uzmanlar bu sorunu azaltmanın yollarını arıyorlar. Önerilerden biri de uyuşturucu madde alışkanlığı olanlarda maddenin vücuttan atılmasını anlatan detoks kavramı akıllı telefonlar için kullanılmaya başlandı. Örneğin Happiness Research Institute’nin facebook araştırmasına göre bir haftalık facebook detoksu bireylerdeki yaşam doyum seviyesini arttırıyor.
