Okulda baþarý gösteremeyen, çeþitli sorunlar yaþayan çocuklara babalarýn en büyük tehdididir “Seni sanayiye, bir ustanýn yanýna vereceðim böyle giderse..”.
Peki ya dünyanýn gidiþatýnýn ortaokul ve lise çaðlarýndaki gençlerin sanayideki ustanýn yanýnda çýrak verilmeye evrildiðini duysaydýnýz ne düþünürdünüz?
Ahilik kültürünün en önemli yapý taþlarýndan usta-çýrak iliþkisini uzunca bir süredir Amerika Birleþik Devletleri’nde birçok akademisyen “Akhiness” baþlýðý altýnda inceliyor. Anadolu topraklarýndan çok daha fazla belge ve yayýn üretilmiþ durumda. Evet, bir yönetim bilimi olarak Ahilik kültürünü inceliyorlar.
Bizim iþletmelerimiz “Six Sigma” gibi, “Kaizen” gibi Japon iþ felsefelerini iþletmelerine uyarlamak için büyük çaba sarfederken üstüne bastýðýmýz topraðýn altýnda büyük bir güç fýþkýrmak için sabýrsýzca bekliyor: “Ahilik”
Malumunuz, okullar tatile girdi. Liseler geçtiðimiz haftalarda tatile merhaba derken, üniversiteler de finalleri tamamladý/tamamlamak üzere.
Gencimiz hangi meslekte ilerleyecek olursa olsun çok mütevazý ama çok iþlevsel bir tatil geçirme yöntemi seçeneði var önümüzde. Çýraklýk.
Diðer adýyla staj da diyebiliriz buna. Bundan sonraki kýsýmda staj diyeceðim ama siz çýraklýðý da aklýnýzýn bir köþesinde tutunuz.
Genç iþsizliðinin tavan yaptýðý, üniversite eðitiminin de hayata atýlmak için yetersiz kaldýðý günümüzde en iyi çözüm STAJ.
Çünkü iþletmeler yüksek asgari ücret taban rakamý nedeniyle yetiþtirmek üzere gençleri istihdam edemiyorlar.
Yazýlarýmý takibe alanlar bu konuda yazdýðým “Dayak yemeyi göze alarak yazdým, Asgari Ücret 100 lira olsun” yazýmý hatýrlayacaktýr. Orada mübalaða yaparak bahsettiðim konu tam da buydu iþte; kimse net 3000 lira civarýnda bir maliyetle sýfýr tecrübeye sahip bir genci alýp altý ay ila bir yýl arasýnda yatýrým yapmak istemiyor. Onun yerine yetiþmiþ personele yöneliyor. Böylece gençler bir paradoksun içine düþüyor. Tecrübesizsen iþ bulamazsýn, iþ bulamazsan tecrübe kazanamazsýn.
Ýþte ben de ayný zamanda bir iþveren olarak kendi þirketimde bu yýl bir farklýlýða gittim ve staja baþvuran tüm gençleri kabul ettim. Bunu sosyal medyada kendi twitter hesabýmda paylaþtýðýmda ciddi bir ilgi oldu paylaþýma.
Bu gençlerin en az staj süresi olaný bir ay bizimle olacak. Ve bu bir ayda eminim ki hem hayata bakýþý, hem geleceðe dönük planlarý hem de özgüveni çok deðiþecek.
Çünkü gençlerin istediði þey bir yerlerden bir þekilde kapaðý içeriye atmak. Bir þekilde onlara bu þansý vermemiz lazým.
Sadece söylenerek, sadece öðüt vererek onlara hiçbir katký saðlayamayýz.
Ýþverenler, biraz risk alacak ama yetiþtirilmek üzere, staja ya da çýraklýða, -adýný siz koyun- gençleri alacaklar.
Keþke stajýn iþletmelere olan maddi külfetini azaltabilsek de her yetiþmiþ çalýþanýn yanýna üç-dört stajyer verebilse þirketler.
Bunu saðlayabilirsek genç iþsizliði ciddi bir oranda azalacak. Çünkü ekonomik krizin neresinde olursak olalým iþlerin devam edebilmesi için genç, dinamik ama iþi de tek baþýna yapabilecek kadar deneyime sahip çalýþanlara ihtiyaç var ve daha da olacak.
Ailelere önerim, çocuklarýný, ister ortaokul, ister lise, ister üniversite öðrencisi olsun, ister üniversiteden mezun olup iþ bulamýyor olsun, resmi ya da gayriresmi staj, hangisini bulabiliyorsanýz yaz aylarýnda bir iþletmeye göndermeleri.
Elbette çocuklarýnýz yoruldu, elbette dinlenmeleri de gerekiyor. Ama rekabet çok sýký ve dinlenmeyi birkaç yýl sonraya erteleyebilirlerse, haftasonlarýna sýkýþtýrabilirlerse birkaç yýl sonra yaþýtlarýyla, rakipleriyle aralarýnda ciddi bir fark oluþacaktýr. Ondan sonra tatilleri keyifle, uzun uzun ve ceplerinde daha fazla parayla zaten yapacaklardýr.
DELL NASIL YAPTI?
Amerikan Bilgisayar þirketi DELL’in patronu Michael Dell’in kendi kaleme aldýðý hikayesini okumuþtum. Oradan naklediyorum.
DELL bir dönem öylesine büyüyor ki, iþe alýmla ilgili þöyle bir yöntem geliþtiriyor.
Her sabah 1000 yeni genç DELL’e iþbaþý yapýyor. Hýzlý bir eðitim alýyorlar ve hepsi ayný gün sahaya çýkýyor. Yaptýklarý iþ basit bir saha satýþý ve anýnda kurulumu olduðu için eðitimi çok da zor olmuyor.
Ve sýký durun. Akþama kadar çalýþan 1000 kiþi akþam ofise geri döndüklerinde içlerindeki en iyi 100 genç DELL’de iþi kapmýþ oluyor. Kalan 900’ü DELL’e veda ediyor.
Ertesi gün tekrar bir 1000 genç, ertesi gün tekrar.
Çok acýmasýz bulacak olanlar vardýr eminim. Bence de. Ama kafamýzdan “Ýþletmeler çocuðumu kullanýyor/sömürüyor” algýsýný da atmamýz gerekiyor. Zira iþletmeler çocuðunuzun þuanki halini kullanmak istese de kullanamaz. Onlar bir þeyler öðretmek istiyorlar ve o öðrettiklerini de hemen kapýp uygulayabilecek, geliþtirebilecek gençler arýyorlar.
Düþünün ki DELL’in yaptýðýný bugün Türkiye’de yapmaya kalksanýz o bir gün için bile sigorta yapmanýz gerekir. Akþama çýkardýklarýnýzýn birçoðunun kulaðýna eþ-dost fýsýldayýp iþ mahkemesine gitmesini, hakkýný (!) aramasýný söyleyecektir. Kýsacasý al baþýna belayý.
Çalýþan haklarý elbette çok önemli. Ama çalýþanlarýna haksýzlýk yapan üç-beþ iþveren bozuntusunun yaptýðý suistimalin yolunu kapatmak için iyi niyetli iþverenlerin de önü kesiliyor. Bu da bir sorun.
Kýsacasý, çocuklarýnýza kýyýn, hayat onlara kýymadan önce siz kýyýp mutlaka yazýn bir iþi, bir ustalýðý, bir sektörü, bir yeteneði öðrenmelerini, keþfetmelerini saðlayýn.
Belki bu yaz size kýzacaklar ama hayatlarý boyunca size teþekkür, Allah’a þükür edecekler.
