Memur emeklisiyim. Huzurevinde kalýyorum. Ailem beni terk etti. Vefat ettiðimde emekli aylýðýmýn kendilerine geçmesini istemiyorum. Mümkün mü?
Babamýzýn çok borcu varken vefat etti. Borçlarýndan sorumlu olmamak için mirasý reddetmeyi düþünüyoruz. Þayet babamýzdan kalan mirasý reddedersek, babýmýzýn emekli maaþýndan dolayý dul ve yetim aylýðý alma hakkýmýzý kaybeder miyiz?
Bu sorularýn cevaplarýnýn, benzer sosyal problemleri yaþayan okurlarýmýza yararlý olacaðýný umarak, yazýmýza, memur emeklisinin ailesini emekli maaþýndan yoksun býrakmasý sorusunu ele alarak baþlayalým.
Emekli Sandýðý iþtirakçisi olan memura veya Emekli Sandýðýndan emekli aylýðý baðlanmýþ memura karþý kanunen mükellef olduklarý görevi yerine getirmede büyük kusur iþleyenleri, dul ve yetim aylýðýndan yoksun býrakmakla ilgili düzenleme var.
5434 sayýlý Kanunun 77. maddesi uyarýnca aþaðýda yazýlý hallerde dul ve yetimlere aylýk baðlanmaz:
1- Kendisinden aylýk baðlanacak, iþtirakçiyi veya emekli, adi malullük veya vazife malullüðü aylýðý alaný kasten ve haksýz yere öldüren veya öldürmeye teþebbüs edenlere veya bu kanun gereðince adi malul sayýlacak hale getirenlere;
2- Kendisine aylýk baðlatacak iþtirakçiye veya emekli, adi malullük veya vazife malullüðü aylýðý alana veya ailesine karþý aðýr bir cürüm iþlediðinden veya bunlara karþý kanunen mükellef olduðu vazifeleri ifada büyük bir kusur iþlediðinden dolayý ölüme baðlý bir tasarrufla mirastan yoksun býrakýlanlara; dul ve yetim aylýðý baðlanmaz.
Yukarýdaki madde metninden anlaþýlacaðý üzere, emeklinin ölüme baðlý tasarrufla, yani vasiyetname düzenleyerek, kendisine karþý vazifelerini önemli ölçüde ihmal eden eþ ve çocuklarýný mirastan çýkarmasý halinde, ölümünden sonra eþ ve çocuklarýna dul ve yetim maaþý baðlanmaz. Þayet aylýk baðlanmýþsa iptal edilir. Baðlanmýþ aylýklar geri alýnýr.
Mirastan çýkarma düzenlemesi 4721 sayýlý Türk Medeni Kanunu’nun 510 ve takip eden maddelerinde yer almaktadýr. Söz konusu hükümlere göre, aþaðýdaki durumlarda miras býrakan, ölüme baðlý bir tasarrufla (vasiyetname) saklý paylý mirasçýsýný mirasçýlýktan çýkarabilir:
1. Mirasçý, miras býrakana veya miras býrakanýn yakýnlarýndan birine karþý aðýr bir suç iþlemiþse,
2. Mirasçý, miras býrakana veya miras býrakanýn ailesi üyelerine karþý aile hukukundan doðan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemiþse.
Mirasçýlýktan çýkarma, miras býrakanýn ancak buna iliþkin tasarrufunda
(vasiyetname) çýkarma sebebini belirtmiþse geçerlidir.
Uygulamada, söz konusu vasiyetnamenin noter huzurunda yapýlmasý gerektiðini belirtelim.
Yukarýda açýkladýðýmýz durumun tam tersi olursa, mirastan çýkarma söz konusu olmadýðý halde, dul ve yetimler vefat eden emeklinin borçlarýný ödememek için, mirasýný kabul etmezseler ne olur?
Vefat eden emeklinin borçlarýný ödemek zorunda kalmamak için geride kalan eþ ve çocuklarý mirasý reddederse, dul ve yetim aylýk haklarý düþmez. Reddi miras davasý açmak, dul ve yetim aylýðý baðlanmasýna engel teþkil etmez. Çünkü ölen sigortalýnýn mirasýný reddetme durumunda, dul ve yetimlerin ölüm sigortasýndan faydalanamayacaðýna iliþkin sosyal güvenlik mevzuatýmýzda düzenleme yoktur.
Özetle, anne ve babanýza ‘öf bile demeyin’ düsturunu edinen bir kültürün mensuplarý olarak, bu nevi hallerin istisnai durumlar olarak kalmasýný temenni ederiz.
