Safran lezzetli midir? Lezzeti de fiyatý gibi keskin midir? Býrakýn ‘keskin’ olmasýný, belki de lezzet kýrýntýsý bile bulamamýþsýnýzdýr onda. Safranla ilgili merak ettiklerimi Alaçatý’da bu iþle uðraþan Ertuðrul Tatbul’a sordum.
Türkiye’de safran sadece Safranbolu’da olur gibi gelirdi bana. Kulaðýma Alaçatý’da yetiþtiricilik yapan Ertuðrul Tatbul ismi gelince pek merak ettim. Aslýnda þu anda oralarda hummalý bir çalýþma var. Çünkü mevsim safran çiçeklerinin hasat zamaný. Tatbul gece, gündüz neredeyse tek baþýna çalýþýyor. Aslýnda bu sohbete ne zamaný vardý ne de mecali ama beni kýrmadý.
-Nereden aklýnýza geldi bu iþ, neden safran?
Annem kanser sebebiyle hayatýný kaybetti. Çektiði sýkýntýlar hala rüyalarýma giriyor. Kansere çare doðal kür araþtýrmalarý yaparken safranýn anti-kanser vasýflarýný rahmetli Dr. Fikrat Abdullayev’in çalýþmalarýnda gördüm.
-Alaçatý’da safran yetiþtirdiniz. Nasýl bu kadar baþarýlý oldu?
Alaçatý bence eþsiz bir doðaya sahip, florasý oldukça kuvvetli. Burada adam ekseniz çýkar derler. Amatörce baþladým, gayretim düzenli kullandýðým safraný yetiþtirmekti. Ancak üçüncü yýldan sonra yeni yumrularýn Safranbolu’dan gelenlerden daha kaliteli olduðunu, hýzlý ürediklerini görünce burada üretmeye karar verdim. Tabii bu süreç yýllar alacaktý, nitekim beþ yýlýmý aldý. Þu anda bir dönüm içinde yaklaþýk 450 kilo safran soðaným var. Bu miktar iki yýl içinde bir tona ulaþacak.
KIRMIZI TELLER DÝÞÝ, SARILAR ERKEK
-Yani boynuz kulaðý geçti! Safran ticareti yapmayý düþünüyor musunuz?
Ahh, keþke olsa... Rüyadan ibaret þu an... 2012’de 250 gram safran üreterek rekor kýrdým. Bu kadarýný ayrýþtýrýp kurutmak çok zordu, sabahlara kadar çalýþtým, yardýmcým yok. Ýleride kýsmetse IMO sertifkalý ve marka olarak, geniþ alanlarda bir ekiple devam etmeyi hayal ediyorum. Zor iþler bunlar. Ama doðada olmayý çok seviyorum, günlerce tarlada çalýþabilirim. Ýnsanlar sahte safraný ucuz olduðu için tercih ediyor. Bir de ne olduðunu benim de anlamadýðým ucuz Ýran safraný var piyasada. Gramýný 20 liradan aldým. Bizim safranýn altýn rengini vermiyor. O eþþiz safran lezzeti onda bulunmuyor.
-Kutularda iki renk safran çiçeði yapraðý bulunuyor. Farklarý nedir?
Safran çiçeðinde üç tel sarý, üç tel de kýrmýzý var. Kýrmýzý olan stigmalar diþi, sarýlar ise erkek organ. Safranbolu bu ikisini harmanlayarak satar. Öyle alýþýlagelmiþ. Ýlla ikisi bir arada kullanýlacak diye bir þey yok. Dünyada kýrmýzý stigmalar kullanýlýr. Arý çiçeðin sarý telini kemirerek balýný yapýyor. Bence arý bal yapýyorsa bir bildiði vardýr.
TARIMI KÝMSE DÜÞÜNMÜYOR
-Safranbolu dediniz de sanki oraya mal olmuþ bir ürün safran. Sizce farklý bölgelerde yetiþtirilmesi onlarda tepki yaratacak mý? Hani sakýz aðacýný Foça’da yetiþtirmek gibi...
26 yýllýk meslek hayatýmýn bir bölümüne safraný sýkýþtýrýverdim. Millet denizdeyken ben toz toprak içinde buralarda çok yazlar geçirdim. Kimsenin sýrtýmý sývazlamasýný beklemedim. O soðanlar da evlatlarým gibi oldu. Onlarý ben istiyordum vaktinde ama durum deðiþti, artýk onlar beni istiyor. Kýskançlýk yaþadým. Safranbolulu bir aðabeyimiz son gönderdiði soðanlarý kurtlu gönderdi mesela. Ýleride Alaçatý safraný ve Safranbolu safranýnýn analiz sonuçlarýný görmeyi çok istiyorum. Safranýn hasýný soluyarak, renginden ve tadýndan anlýyorum. Bu toprak safran için çok bereketli. Keþke Foça’da da yetiþse... Sanki Çeþme ve Alaçatý sakýzla çok mu ilgileniyor? Burada emlak furyasý var. Tarýmý kim düþünüyor!
Macerasý beþ yýl önce baþladý
Ertuðrul Tatbul, gönlünü safrana kaptýrmýþ emekli bir Ýngilizce öðretmeni. Macerasý beþ yýl önce iki kilo safran soðanýyla baþlamýþ. Safran dendiðinde Alaçatý gibi akla gelmeyecek bir yeri seçmiþ. Her yýl ekili alaný biraz daha büyümüþ, ürün yüksek kaliteli. Alaçatý topraðý safraný, safran da onu sevmiþ belli ki... “Toprak analizi mi yaptýrdýnýz?” diye sorunca gülümsedi. Meðer Osmanlý döneminde Ýzmir’deki safran yetiþtiriciliðinden söz eden bir makaleden yola çýkmýþ. Þu anda ekili alaný sýnýrlý. En büyük arzusu ürününü çoðaltabilmek. Bunun için de Çeþme Tarým Ýlçe Müdürü’nün konuya ilgisizliðinin sona ermesini ve devletten teþvik bekliyor.
ÇAYI ÝÇÝN
Kaynatýlmýþ suya 4-5 tel kýrmýzý ile 4-5 tel sarý tel koyun. Beþ dakika demlenmeðe býrakýn. Berrak, altýn sarýsý bir renk alacaktýr. Bu arada çay demlenirken bardaðýn üzerini iki elinizle kapatýn, açýða çýkan esansiyel yaðlarýn buharýný nefes alarak içinize çekin. Bu yaðlar solunum yolu hastalýklarýnda, bronþit ve bronþiyel astýma iyi geliyor.
PÝLAV ÝÇÝN
Ýki su bardaðýndan yapýlan pirinç pilavý için 8 adet kýrmýzý, 8 adet sarý safran koyun. Kaynamýþ suyun içine safran tellerini atýn. Altýn rengi almýþ suyu, pirince ilave edilerek pilavýnýzý piþirin.
