Herkese iyi bayramlar... Geçen cumartesi TOBB UYUM'dan bahsettiğim köşe yazımda değindiğim alan adı uyuşmazlıkları ve çözüm mekanizması hakkında sorular aldım. Bu sebeple, bugünkü yazımda bu meseleye biraz daha detaylı değinmek istiyorum, zira alan adı uyuşmazlıkları giderek artıyor. Çözümü için ne yapılacağı ise pek bilinmiyor!
Alan adı nedir?
Bir web sitesinin internetteki adı ve aynı zamanda adresidir. Bir kullanıcının bu adresi girmeden siteye ulaşması zordur. Şayet alan adı olmasaydı biz sitelerin IP adreslerini (yani uzun numaraları) girerek sitelere ulaşabilirdik. Alan adı bu IP adresinin kolay bulunması için gerekli. İnternetin kullanımının yaygınlaşmasından sonra alan adı bilinirlik, markalaşma ve reklam konularında da önemli bir yere sahip oldu...
Türkiye'de alan adlarını kim veriyor?
Türkiye'nin ülke alan adı .tr uzantılıdır. Alan adları ".com.tr", ".net.tr", ".gov.tr" vb. şeklindedir. Alan adlarının tahsis edilmesi, önceleri ODTÜ bünyesindeki "nic.tr" üzerinden yapılıyordu. 12.09.2022 tarihinden itibaren yetki Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna geçti. Süreç, Türkiye (TR) Ağ Bilgi Sistemi (trabis.gov.tr) üzerinden yürütülüyor.
Doğrudan "a.tr" adresini almak mümkün
Şayet kamu kurumu veya sivil toplum örgütü olarak daha önceden kullandığınız adresler varsa ".tr" uzantısını almak konusunda önceliğiniz var. Örnekle açıklayalım. "star.com.tr" veya "star.gov.tr" ya da "org.tr" uzantısı ile adresi olan birisi "star.tr" adresi için öncelikli hak sahibidir. Bunun için sisteme giriş yapması ve talepte bulunması gerekiyor pek tabi. Bu süreçte öncelik kategorilerine göre başvuru süreçleri başladı. Şimdiler de - yani Şubat 2024 tarihinden itibaren- önceden hak sahibi olan "av.tr", "dr.tr", "web.tr" şeklindeki isimlerin de başvuru yapması mümkün*.
Hak sahipliğindeki sorunlar
Marka ve internette arama bütünlüğü sağlamak adına com, net, gen, web uzantıları ile kullanılan adreslere nazaran sadece ".tr" adresinin kullanılması ilerde önemli olacak. Hem arama kolaylığı sağlayacak hem de bu alan adına sahip olanların internet mecrasında önceden bulunduğu kabul edilecek. Ama bir sorun var. Aynı veya benzer durumda olanlar arasında kime hak tanınacak. Ya da "com.tr" veya diğer uzantılı adresler de dahil olmak üzere kimin önceliği olduğuna, nasıl karar verilecek. Pek tabi süreci takip edip hak sahipliği iddiası ile başvuru yapılması gerekiyor ancak yakında markaların bir parçası olacak bu uzantılı adresler arasında öncelik sonralık ve hak sahipliğinin tespiti için bir çözüm mekanizması bulunuyor.
Çözüm yeri: TOBB UYUM
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu, bu konudaki usul ve esasları belirlemiş durumda. Buna göre, alan adının hak sahipliği noktasında bir uyuşmazlık varsa bunun çözüm mekanizmasının belirlendiğini görüyoruz: Tahkim!..
Mevzuattaki ifadesi ile "Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcı (UÇHS)" bu aşamada devreye girecek. UÇHS, İnternet Alan Adları Yönetmeliğinde "alan adları ile ilgili ihtilafların çözüm sürecini hakemler veya hakem heyetleri vasıtasıyla yürüten" yapı olarak tanımlanmış. Bu konuda yetki yapılan protokolle, TOBB UYUM'a verilmiş. Gelen başvuruları alanında uzman kişiler inceliyor ve karar veriyorlar.
Başvuru ve karar
Hemen belirtelim ki TOBB UYUM'daki kapsam sadece a.tr uzantıları için değil. -a.com.tr, a.net.tr vb. adreslerinin hak sahipliği noktasında da karar verilebiliyor. Konuyla ilgili sorunu olan kimselerin başvuruları www.tobbuyum.com.tr adresindeki "internet alan adları" bölümünden yapılabiliyor. Bu konuda verilen kararlara da buradan ulaşmak mümkün.
TOBB UYUM, bir kararında com.tr uzantılı ve bir markaya özgülenmiş alan adının, marka kayıtlarını esas alarak kötü niyetle adına tescil ettirenden alıp markaya sahip olana vermiştir**. Bir başka kararında ise "www.antalyafashionweek.com.tr" adresinin kime ait olduğunu tespit ederken internette kimin önce kullandığına, bilinirliğini kimin sağladığına bakılmıştır
(1) Hangi uzantıların öncelikli kategoride olduğunu ve listesini www.trabis.gov.tr adresinden öğrenebilirsiniz.
(2) Karar Metni: https://tobbuyum.com.tr/lib_upload/HAKEM%20KARARI%20-%20STABAUER%20(SEDA%20%C4%B0NAL)_web%20yay%C4%B1m_.pdf
(3) Karar Metni: https://tobbuyum.com.tr/lib_upload/antalyafashionweek.com.tr_imza_web%20yay%C4%B1m_.pdf
