Alkol ve uyuşturucu madde kullanımın çoklu nedenleri var. Beyni alkol ve madde ile tanıştırmak, hızlı ve kısa yoldan haz elde etmek, ruhsal sıkıntıyı gidermek için ilaç niyetine alkol ve madde kullanmak, sosyal yalnızlığı alkol ve madde ile gidermek en önemli nedenler.
Şimdi bu nedenleri izah etmeye çalışayım.
Beyni uyuşturucu madde ile tanıştırmak: Bu yolda kişinin alkol ve madde ile beynini tanıştırması “deneme” üzerinden başlıyor. Denemenin çoğu nedeni arkadaş grubuna uyma, alkol ve madde kullanılan ortama takılma veya ailede kullanımın olması. Beyin alkol ve madde ile tanıştıktan sonra maddenin beyinde yaptığı biyolojik etkiler alkol ve maddenin devamına neden oluyor.
***
Hızlı ve kısa yoldan haz arayışı içinde olmak: Alkol ve madde bağımlılığına giden diğer bir yol ise “hızlı ve kısa yoldan haz arayışı” içinde olmak. Beyin alkol ve madde ile tanıştıktan sonra oluşturdukları hızlı ruh hali değişimini, özellikle hazzı keşfeden kişi aynı hazzı aynı şekilde almanın yoluna düşebilir. Gerçek hayatta ancak sahici bir yaşantı ile elde edilebilecek haz yerine kimyasalla hızlı elde etmek daha cazip hale gelebilir.
Sıkıntıyı tedavi etmek için ilaç niyetine kullanmak: Duygusal iniş çıkışlar yaşayan, boşluk hissi hisseden, can sıkıntısı çeken, psikiyatrik bir rahatsızlık yaşayan kişiler bu sıkıntılarını gidermek için alkol ve maddeyi ilaç niyetine alabilirler. Nitekim çok sayıda bilimsel çalışma kişide psikiyatrik tanı varsa alkol ve madde kullanımının arttığını gösteriyor. Halbuki alkol ve madde uzun sürede ruhsal sıkıntıları arttırıcı etki gösterir.
***
Sosyal yalnızlığı madde ile telafi etmek: Çeşitli nedenlerle sosyal bir yalnızlık içinde olan kişilerin alkol ve madde kullanım riski artıyor. Yalnızlığa arkadaş olarak alkol ve madde kullanmak sonuçta yalnızlığı arttırıcı etki gösterip bir kısırdöngüye sebep oluyor. Aksine sosyal bağları güçlü olanların madde kullanımı az. Hatta kişi alkol ve madde kullanmayanlar ile sosyal bağlar inşa ettiğinde, örneğin bir iş ortamında bulunduğunda, alkol ve maddeyi bırakma olasılığı artıyor.
Alkol ve maddeden uzak durmanın hayat felsefesi: Pozitif duyguyu gerçek hayat içinde, doğal yolla oluşturmak güzel, helal ve mutluluğumuza katkı sağlıyor. Normalde yiyerek, içerek, severek, sevişerek, muhabbet ederek, gezerek, hareket ederek pozitif duyguları ve hazzı oluşturabiliriz.
Seçim “pozitif duyguları gerçek hayatın içinde, sahici bir şekilde, helal yolla mı elde edeceğiz” yoksa “alkol ve maddenin etkisi ile mi elde edeceğiz” arasında.
Ayrıca hazzın sınırlı rolünü de kabul etmemiz gerekir. Anlam hazdan büyük ve daha değerli. Anlamlı bir hayata sahip olmak, varoluşsal bir yaşam felsefesine sahip olmak, sosyal bağlara sahip olmak hem anlamı hem hazzı verebilir.
Alkol ve madde ile anlık ve suni bir yolla haz oluşturmak yerine; gerçek hayatın içinde, sahici yollarla hak edilmiş bir pozitif duygu elde etmek daha doğru ve anlamlı bir seçim.
