Amerika Dýþiþleri Bakaný Kerry ile Rus muadili Lavrov arasýnda hafta sonunda Cenevre’de varýlan uzlaþma Obama’yý yapmak istemediði bir þeyi yapmaktan, Putin’i de tepki göstermekten kurtardý. En çok da Suriye Devlet Baþkaný Esad’ýn iþine yaradý. Cenevre mutabakatý ona ve rejimine hayat, hatta meþruiyet verdi.
En az altý ay daha kimse Suriye sorununa dýþarýdan doðrudan müdahale edemeyecek, kimyasal silahlarýn denetimi ve temizlenmesi sürdükçe rejimin mahiyeti daha fazla tartýþmaya açýlmayacak demektir. Uzmanlar 2014 ortasýna kadar bitirilmesi öngörülen programýn çok iddialý olduðunu, iç savaþ ortamýnda böylesi bir temizliðin bu kadar kýsa sürede yapýlamayacaðýný söylüyorlar.
***
Üstelik varýlan mutabakatýn mantýðý gereði muhalefet güçlerinin ilerlemesi de Suriye kimyasal silahlardan arýndýrýlana dek uluslararasý toplum tarafýndan istenmeyen bir geliþme olacak, öncelik rejim tasfiyesine deðil kimyasal silahlardan kurtulmaya verilecektir.
Baþka bir ifadeyle muhalefetin galip gelmesinin doðurabileceði sonuçlardan zaten çekinen Amerika bundan sonra daha da çekimser olacaktýr. Kaldý ki Ýran’la barýþýrken, Rusya’yla iliþkilerini normalleþtirirken Amerika’nýn meþru Suriye muhalefetini eskisi kadar desteklemesi de beklenemez.
Kimyasal silahlarýn temizlenmesinin Suriye halký için de, baþta Türkiye olmak üzere, bölge ülkeleri için de önemli olduðuna þüphe yok. Suriye kimyasal silahlardan arýndýrýldýðý anda caydýrýcýlýðýný kaybedeceðinden doðrudan dýþ müdahaleye daha açýk olacaðý da bir gerçek.
Ancak arýndýrýlmaya kadar geçecek süre içinde Baas rejiminin konumunu güçlendirebileceðini, sýðýnmacý sayýlarýnýn artabileceðini, güvenlik risklerinin çoðalabileceðini göz önünde bulundurmak zorundayýz. Sorun ne kadar uzun sürerse Türkiye’nin sorundan etkilenme oraný da o denli artacaktýr.
Yapýlmasý gereken durumu olduðu gibi görüp soruna siyasi çözüm saðlanmasý için çalýþmaktýr. Dünyanýn her yerinde þartlar deðiþtiðinde siyaset de deðiþir. Deðiþimi öngörmemiþ olsanýz bile ona uyum saðlarsýnýz. Zaten dünya siyasetindeki tüm dalgalanmalarý hissetmeniz, her þeyi birden öngörmeniz de mümkün deðildir.
Eðer Türkiye’nin önceliði Suriye’deki insani dramýn sona ermesi ve bu krizden en az zararla çýkýlmasýysa, var olan þartlar altýnda siyasi çözümün altyapýsýnýn hazýrlanmasý için çalýþmasý en doðru yol olacaktýr. Böylece Türkiye barýþ masasýnda da söz sahibi olacak, kendi çýkarlarýný koruyabilecektir.
***
Aslýna bakarsanýz Türkiye baþýndan beri soruna siyasi bir çözüm bulunmasýndan yanadýr. Muhalefete verdiði lojistik, ekonomik ve siyasi desteðe raðmen Davutoðlu’nun zamanýnda Esad ile yapmýþ olduðu baþ baþa görüþmenin amacý da, geçiþ hükümeti için isimler telaffuz edilmesinin nedeni de, Baþbakan Erdoðan’ýn G20 Zirvesi’ne giderken Esad’a çýkýþ önermesi de siyasi çözüm çabalarýnýn birer ürünüdür.
Gözardý edilen güç kullanma tehdidinde bulunmasýnýn, BM’nin göreve çaðrýlmasýnýn ayný siyasetin devamý olduðudur. Güç tehdidi dünya siyasetinde kullanýlan araçlardan biridir. Önemli olan aracýn amacýn yerine geçmesini önlemek, toplumsal baský ve siyasi muhalefet yüzünden araçla amacý birbirine karýþtýrmamaktýr.
